Nhờ áp dụng mô hình tưới tiết kiệm bằng béc phun, cây đậu phộng (lạc) ở xã Hòa Hội (Gia Lai) đạt năng suất gần 51 tạ/ha, lãi ròng gần 75,5 triệu đồng/ha. Kỹ thuật "chuyển mình" này đã giúp hàng trăm hộ nông dân trên vùng đất cát khô cằn vươn lên thoát nghèo bền vững.
Vùng đất cát "đổi đời" nhờ giọt nước quý
Xã Hòa Hội (Gia Lai), vốn là vùng đất cát cằn cỗi (trước đây thuộc 2 xã Cát Hiệp và Cát Hanh, huyện Phù Cát, Bình Định cũ), nơi người dân từng chỉ có thể trồng mì (sắn) với năng suất rất kém.
Cuộc sống chỉ thực sự "lật trang" khi tuyến kênh của hệ thống thủy lợi Văn Phong đi ngang qua, mang nguồn nước quý giá đến, và hàng trăm hộ nông dân bắt đầu gắn bó với cây đậu phộng.
Tuy nhiên, "cái khó ló cái khôn" không đến ngay lập tức. Thời gian đầu, bà con chưa biết cách tưới tiết kiệm, cứ bơm nước tưới tràn. Hậu quả là vừa phung phí tài nguyên nước, vừa khiến năng suất kém vì ruộng đậu phộng chỗ thừa, chỗ thiếu. Chính sự lãng phí này đã thúc đẩy sự ra đời của một giải pháp mang tính cách mạng: Tưới tiết kiệm bằng béc phun.
Mô hình tưới tiết kiệm bằng béc phun cho cây đậu phộng (lạc) tại Gia Lai.
Kỹ thuật này không chỉ ngăn đất đai bị xói mòn, rửa trôi mà còn tạo môi trường lý tưởng cho đậu phộng phát triển đồng đều, đưa năng suất tăng vọt.Để mở rộng cánh cửa thoát nghèo, Trung tâm Khuyến nông Gia Lai đã triển khai nhiều mô hình thâm canh, mới nhất là mô hình 5 ha tại thôn Hòa Đại (xã Hòa Hội) trong vụ đông xuân 2024-2025.
Kết quả thật sự ấn tượng, theo lời ông Huỳnh Việt Hùng, Giám đốc Trung tâm Khuyến nông Gia Lai:Ruộng trong mô hình đạt năng suất thực thu 50,9 tạ/ha (với năng suất lý thuyết là 63,6 tạ/ha). Chi phí đầu tư chỉ hơn 56,9 triệu đồng/ha, thấp hơn 1,3 triệu đồng/ha so với ruộng đại trà.
Với giá bán 26.000đ/kg, doanh thu đạt hơn 132,3 triệu đồng/ha, cao hơn ruộng ngoài mô hình hơn 23,9 triệu đồng/ha. Mức lãi ròng chạm ngưỡng 75,5 triệu đồng/ha, cao hơn ruộng đại trà trên 25,2 triệu đồng/ha. Tóm lại, hiệu quả kinh tế của cây đậu phộng trong mô hình đã tăng tới 67% so với đậu phộng ngoài mô hình.
Chính nhờ sự bứt phá năng suất này, đậu phộng đã trở thành cây trồng chủ lực (với diện tích 11.817 ha, năng suất bình quân 40,8 tạ/ha trong năm 2024 tại Đông Gia Lai), là chìa khóa để nông dân Đông Gia Lai thoát nghèo, hướng tới xây dựng chuỗi sản phẩm OCOP.
Hiệu quả kinh tế của cây đậu phộng trong mô hình đã tăng tới 67% so với đậu phộng ngoài mô hình.
Giảm 33% lượng nước, tăng 46% lợi nhuận và giải phóng sức lao động
Từ hiệu quả đột phá của mô hình điểm, phương pháp tưới tiết kiệm bằng béc phun đã được nông dân xã Hòa Hội tin tưởng và áp dụng gần như tuyệt đối.
Anh Nguyễn Đình Phi (50 tuổi) ở thôn Hội Vân, người có gần 30 năm "ăn ngủ" cùng cây đậu phộng, chia sẻ câu chuyện "giải phóng sức lao động" đầy cảm xúc:
"Năm 2000, tưới tràn kiểu cũ vừa hao nước, vừa tốn công, 1 sào (500m2/sào) phải lặn lội ngoài ruộng tưới ròng rã 1 tiếng đồng hồ mới đủ nước. Bây giờ thì khác! 98% hộ sản xuất đậu phộng ở đây đã chuyển sang tưới phun sương bằng béc cố định. Chỉ cần đầu tư lắp đặt khoảng 5 triệu đồng cho 1 sào, sử dụng được 5 năm. Giờ đây, nông dân chỉ cần ở nhà bật cầu dao, béc quay tự động khoảng 1 tiếng đồng hồ là đủ nước, không cần ra ruộng nữa."
Hệ thống béc phun không chỉ là giải pháp kinh tế mà còn là giải pháp môi trường. TS Hồ Huy Cường, Viện trưởng Viện Khoa học kỹ thuật nông nghiệp Duyên hải Nam Trung bộ, cho biết, việc chuyển đổi từ tưới tràn sang tưới béc phun (bắt nguồn từ dự án "Quản lý tổng hợp nguồn nước, đất và dinh dưỡng cho các hệ thống nông nghiệp" do Úc tài trợ khoảng gần 15 năm trước) đã mang lại hiệu quả to lớn: Tiết kiệm được 33% lượng nước so với tưới tràn.
Mỗi năm, vùng Đông Gia Lai tiết kiệm được một lượng nước khổng lồ: 10,5 triệu m3. Quan trọng nhất: Năng suất đậu tăng lên 20-29%, kéo theo lợi nhuận tăng 46% so với trước đây.
Đậu phộng đã trở thành cây trồng chủ lực, là chìa khóa để nông dân Đông Gia Lai thoát nghèo, hướng tới xây dựng chuỗi sản phẩm OCOP.
Phía ông Huỳnh Việt Hùng khẳng định, sự thay đổi trong tưới tiêu là mấu chốt. Hiện tại, gần 100% nông dân đã áp dụng hệ thống tưới bằng béc phun tự động, giúp giảm chi phí sản xuất, giảm công chăm sóc và tiết kiệm nguồn nước.
Bên cạnh đó, việc hướng dẫn nông dân xử lý đất bằng vôi và phân hữu cơ vi sinh, kết hợp sử dụng thuốc bảo vệ thực vật hợp lý, cũng góp phần giảm ô nhiễm môi trường và nâng cao chất lượng nông sản. Đây chính là con đường bền vững giúp người trồng đậu phộng Đông Gia Lai thoát nghèo thành công.
Bình luận