‘Bàn đạp’ thoát nghèo bền vững ở Đồng Nai

Những năm gần đây, Đồng Nai không chỉ nổi bật với vai trò “công xưởng” công nghiệp phía Nam mà còn ghi dấu ấn mạnh mẽ trong nỗ lực xây dựng nông thôn mới, giảm nghèo và nâng cao đời sống thông qua ứng dụng khoa học – công nghệ (KHCN) và chuyển đổi số. Đó không chỉ là những từ khóa chính thức trong chiến lược phát triển, mà đang chuyển mình thành thực tiễn rõ nét, tạo ra những thay đổi mang tính đột phá cho nông nghiệp, sinh kế và quản lý xã hội.

Đồng Nai đang chứng minh rằng quan điểm “công nghệ và số hóa không chỉ dành cho thành thị, công nghiệp, đô thị lớn” mà hoàn toàn có thể và nên áp dụng mạnh mẽ ở nông thôn, nông nghiệp, để tạo ra cú đột phá trong phát triển, giảm nghèo, nâng tầm đời sống.

Việc áp dụng chuyển đổi số vào công tác rà soát hộ nghèo giúp dữ liệu được cập nhật chính xác, minh bạch, hạn chế tình trạng trùng lặp hay bỏ sót đối tượng. Đây cũng là cơ sở quan trọng để chính sách hỗ trợ đến đúng người, đúng nhu cầu và kịp thời.

Hệ thống y tế, lĩnh vực có ảnh hưởng trực tiếp đến nguy cơ tái nghèo, được Đồng Nai ưu tiên đầu tư theo hướng ứng dụng công nghệ và nâng cao chất lượng tuyến cơ sở.

Tỷ lệ người dân có bảo hiểm y tế vượt 91%, toàn bộ hộ nghèo, cận nghèo được cấp thẻ hoặc hỗ trợ mức đóng, giúp giảm đáng kể gánh nặng chi phí khi khám chữa bệnh. Các trạm y tế xã được đầu tư trang thiết bị, cải thiện phòng khám và đẩy mạnh đào tạo, chuyển giao kỹ thuật từ tuyến trên. Do đó, người dân vùng khó khăn có thể tiếp cận dịch vụ y tế ngay tại địa phương, không phải di chuyển xa như trước.

Các chương trình y tế cộng đồng như chăm sóc sức khỏe bà mẹ, trẻ em, tiêm chủng mở rộng hay phòng chống suy dinh dưỡng trẻ em được triển khai sâu rộng hơn, góp phần thu hẹp chênh lệch y tế giữa các khu vực.

Công tác hỗ trợ về nhà ở cũng tận dụng hệ thống quản lý bằng công nghệ. Ngay trong quý I/2025, gần 600 căn nhà mới và sửa chữa đã hoàn thành cho hộ nghèo và cận nghèo. Đây là kết quả của việc phối hợp dữ liệu, xác định đúng đối tượng ưu tiên và huy động đồng bộ nguồn lực xã hội. Những ngôi nhà mới không chỉ giúp người dân an cư mà còn tiếp thêm động lực để họ ổn định sản xuất và cải thiện đời sống.

Việc đào tạo nghề gắn với nhu cầu thị trường cũng được tỉnh đẩy mạnh. Nhiều lao động nông thôn, lao động vùng dân tộc thiểu số được hướng dẫn kỹ thuật mới, cải thiện tay nghề và có thêm cơ hội việc làm tại các khu công nghiệp hoặc cơ sở sản xuất địa phương. Trong giai đoạn 2021–2025, hơn 130.000 lao động có việc làm mới, trong đó nhiều người thuộc hộ nghèo nay đã có thu nhập ổn định.

Chính sự kết hợp giữa an sinh, đầu tư y tế và quản lý số đã tạo nên một mạng lưới hỗ trợ toàn diện, góp phần giảm tỷ lệ hộ nghèo đa chiều của tỉnh bình quân hơn 1% mỗi năm.

Khoa học công nghệ và chuyển đổi số thúc đẩy sinh kế bền vững

Đồng Nai cũng chú trọng phát triển sinh kế gắn với đặc thù từng địa bàn, trong đó ứng dụng KHCN và chuyển đổi số được xem là công cụ quan trọng để nâng chất lượng sản xuất và tăng thu nhập cho người dân.

Nhiều mô hình giảm nghèo được triển khai theo hướng áp dụng quy trình kỹ thuật mới, cải thiện giống cây trồng, vật nuôi hoặc đổi mới phương thức canh tác truyền thống. Tiêu biểu là mô hình nuôi dê đạt hiệu quả cao tại huyện Định Quán cũ, nơi các hộ dân được hỗ trợ về kỹ thuật chăn nuôi, theo dõi sức khỏe đàn dê và tiêu thụ sản phẩm ổn định. Hơn 10.500 mô hình sinh kế đã được triển khai trên toàn tỉnh, mang lại nguồn thu đáng kể cho hàng chục nghìn hộ dân.

Việc đưa công nghệ vào công tác kết nối thị trường và quản lý mô hình cũng góp phần nâng hiệu quả giảm nghèo. Dữ liệu hộ nghèo, dự án hỗ trợ, mô hình sinh kế được số hóa, giúp các địa phương theo dõi tiến độ, đánh giá tác động và điều chỉnh phù hợp. Điều này giúp nguồn lực được sử dụng hiệu quả hơn, tránh dàn trải.

Cùng với ứng dụng công nghệ trong sản xuất, tỉnh còn chú trọng khuyến khích các doanh nghiệp, tổ chức xã hội và người dân chung tay hỗ trợ hộ nghèo bằng các hoạt động như trao học bổng, xây nhà tình thương, khám chữa bệnh miễn phí hay hỗ trợ vốn. Giai đoạn 2021–2025, Đồng Nai huy động hơn 3.700 tỷ đồng cho công tác an sinh và giảm nghèo, một con số cho thấy sức mạnh của sự đồng lòng từ cộng đồng.

Tuy nhiên, khoảng cách tiếp cận dịch vụ giữa các vùng vẫn còn hiện hữu. Một số xã vùng sâu, vùng xa vẫn gặp khó khi tiếp cận dịch vụ y tế chất lượng cao hoặc còn thiếu trang thiết bị khám chữa bệnh hiện đại. Tình trạng trẻ em suy dinh dưỡng, đặc biệt là thể thấp còi, vẫn ghi nhận ở các khu vực có tỷ lệ nghèo cao. Đây là thách thức đòi hỏi đầu tư dài hơi và đồng bộ hơn.

Chính vì vậy, việc kết hợp giữa giảm nghèo truyền thống và ứng dụng KHCN, chuyển đối số đang được xem là hướng đi hiệu quả. Các trạm y tế xã khi được trang bị tốt hơn, có đội ngũ y bác sĩ được đào tạo liên tục sẽ giúp giảm chi phí y tế cho người nghèo và hạn chế tái nghèo do bệnh tật. Các mô hình sinh kế khi gắn với kỹ thuật mới sẽ giúp hộ dân tạo thu nhập ổn định và bền vững hơn.

Ông Phạm Văn Trinh, Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ Đồng Nai, cho hay lĩnh vực KHCN, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số của tỉnh đã đạt nhiều kết quả khả quan; đồng thời cũng còn những khó khăn, hạn chế cần khắc phục trên lĩnh vực này.

Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ Đồng Nai nhấn mạnh trong 5 nhóm giải pháp chiến lược, tỉnh chú trọng phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, trong đó tập trung xây dựng và triển khai Đề án Phát triển nhân lực KHCN, chuyển đổi số đến năm 2030. Tăng cường hợp tác quốc tế trong đào tạo nhân lực công nghệ cao, ưu tiên đào tạo nhân lực ngành bán dẫn, trí tuệ nhân tạo (AI), dữ liệu lớn, an ninh mạng. Đẩy mạnh Phong trào Bình dân học vụ số để giúp người dân dễ dàng tiếp cận kỹ năng số cơ bản.

Với quyết tâm từ chính quyền và sự chung tay của xã hội, Đồng Nai đang từng bước tạo dựng nền tảng vững chắc để giảm nghèo bền vững. Tỉnh đặt mục tiêu tiếp tục nâng cao chất lượng y tế cơ sở, mở rộng khám chữa bệnh bằng bảo hiểm y tế, đồng thời triển khai các chương trình dinh dưỡng cộng đồng, chăm sóc sức khỏe bà mẹ, trẻ em và phòng chống bệnh tật tại vùng khó khăn.

Giảm nghèo bền vững không chỉ là hỗ trợ trước mắt mà còn là bảo đảm để người dân có điều kiện học tập, lao động, chăm sóc sức khỏe và phát triển toàn diện. Khi sức khỏe được bảo đảm, sinh kế được bảo trợ bằng tri thức và công nghệ, người nghèo mới có thể tự tin thoát nghèo, không quay trở lại vòng luẩn quẩn khó khăn.