Tích hợp 3 Chương trình mục tiêu quốc gia phải giải quyết vấn đề lớn, vấn đề khó

Sáng 5/12, tiếp tục Kỳ họp thứ 10, Quốc hội cho ý kiến về chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia về nông thôn mới, giảm nghèo bền vững, phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi đến năm 2035.

Đại biểu Hoàng Quốc Khánh (Đoàn Lai Châu) chia sẻ, với các tỉnh miền núi và vùng đồng bào dân tộc thiểu số, Chương trình mục tiêu quốc gia này có ý nghĩa đặc biệt quan trọng. Đây là nguồn lực mang tính dẫn dắt, giúp đầu tư phát triển hạ tầng thiết yếu, giảm nghèo bền vững, thu hẹp khoảng cách phát triển với các vùng có điều kiện thuận lợi, góp phần đảm bảo quốc phòng an ninh, ổn định tình hình biên giới.

"Do đó, sau khi Quốc hội thông qua Chủ trương về Chương trình này, đề nghị Chính phủ khẩn trương xây dựng các văn bản hướng dẫn, quy định chi tiết để ban hành đồng bộ, kịp thời đưa nghị quyết vào triển khai ngay từ đầu năm 2026", ông Khánh nói.

Đại biểu cũng thống nhất với đề xuất của Chính phủ đề nghị Quốc hội cho kéo dài thời gian thực hiện và giải ngân nguồn vốn ngân sách nhà nước của các Chương trình mục tiêu quốc gia giai đoạn 2021-2025 đến hết ngày 31/12/2026 và cần bổ sung trong dự thảo nghị quyết điều khoản chuyển tiếp để các địa phương tiếp tục hoàn thành các mục tiêu nhiệm vụ đang triển khai dở dang.

Cùng thảo luận, đại biểu Phạm Thị Kiều (Đoàn Lâm Đồng) cho rằng việc tích hợp phải đi kèm với nguyên tắc không hòa lẫn bởi ba chương trình có mục tiêu, cơ chế thực hiện và phương thức tiếp cận khác nhau.

Đặc biệt, Chương trình phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi không chỉ nhằm thúc đẩy phát triển mà còn xử lý những vấn đề tích tụ qua nhiều thế hệ như điều kiện tự nhiên khắc nghiệt, cơ sở hạ tầng thiếu và yếu, phương thức sản xuất đặc thù, khoảng cách phát triển lớn, yêu cầu gìn giữ văn hóa và bảo đảm an ninh biên giới.

"Đây là chương trình duy nhất tác động trực tiếp đến nhóm yếu thế nhất, sống ở địa bàn khó khăn nhất và giữ vị trí quan trọng đối với ổn định chính trị - xã hội. Vì vậy, khi thiết kế tích hợp, tôi đề nghị Quốc hội và Chính phủ làm rõ một số định hướng lớn để bảo đảm chương trình vừa thống nhất nhưng vẫn giữ được chiều sâu cần thiết", bà Kiều góp ý.

Trong khi đó, đại biểu Nguyễn Thị Mai Hoa (Đoàn Đồng Tháp) đề nghị Chính phủ giải trình, làm rõ "việc tích hợp ba Chương trình mục tiêu quốc gia là phép cộng đơn thuần, ghép cơ học ba Chương trình, hay chúng ta đang xây dựng một Chương trình mới, một Chương trình lớn, một Chương trình tổng thể, với những mục tiêu khái quát"?

"Nếu tích hợp bằng phép cộng thì chúng ta sẽ loay hoay mãi với những câu hỏi: Chương trình nào quan trọng hơn, đối tượng nào quan trọng hơn và chắc chắn trong quá trình triển khai thực hiện, chúng ta sẽ vấp phải câu chuyện tiếp tục chồng chéo trong đối tượng thụ hưởng, trong địa bàn thụ hưởng", đại biểu Hoa phân tích.

Theo đại biểu, đã là Chương trình mục tiêu quốc gia thì phải sử dụng đầu tư công, giải quyết những vấn đề lớn trong phát triển kinh tế, xã hội ở phạm vi rộng; giải quyết những vấn đề khó, những vấn đề trên phạm vi cả nước. Nếu không có Chương trình mục tiêu quốc gia và ngân sách đầu tư công thì các địa phương sẽ khó thực hiện.

Băn khoăn về các nội dung tổng thể của Chương trình, đại biểu Hoàng Thị Thu Hiền (Đoàn Nghệ An) cho rằng, thiết kế của Chương trình còn dàn trải và không có điểm nhấn.

Các chỉ tiêu phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số tương đối cao, như tăng thu nhập bình quân đầu người ở vùng này bằng 1/2 thu nhập bình quân của cả nước năm 2030 và bằng 2/3 năm 2035.

Hơn nữa, theo bà Hiền, việc thiết kế các hoạt động nhiều chi tiết, toàn diện và bao trùm sẽ dẫn đến quá tải, trùng lặp với nhiệm vụ thường xuyên của các bộ, ngành; vẫn trùng lặp với Chương trình mục tiêu quốc gia khác.