OCOP Gia Lai: Từ làng quê đến thị trường xuất khẩu

Không còn bó hẹp trong phạm vi “làm ra để bán quanh làng”, nhiều sản phẩm OCOP ở Gia Lai hôm nay đã mang tư duy thị trường, tiêu chuẩn hóa chất lượng và kể câu chuyện bản sắc của vùng đất cao nguyên. Từ nền tảng Chương trình xây dựng nông thôn mới, OCOP đang trở thành động lực quan trọng thúc đẩy kinh tế nông thôn phát triển theo hướng hiện đại, bền vững và hội nhập.

Thổi hồn văn hóa bản địa vào sản phẩm OCOP

Ở các làng Bahnar, Jrai phía Tây Gia Lai, những sản vật từng gắn với bếp lửa gia đình nay được “đánh thức” bằng tư duy hàng hóa. Không chỉ giữ hương vị truyền thống, mỗi sản phẩm OCOP còn mang theo câu chuyện về đất, về người và nếp sinh hoạt của cộng đồng bản địa.

Từ giống cỏ Groach quen thuộc trong ẩm thực người Jrai, chị Rơ Ô H’Rin (làng Trol Đeng, xã Đức Cơ) đã phát triển sản phẩm Muối cỏ thơm H’Rin – sự hòa quyện giữa vị mặn của muối, cay nồng của ớt và mùi thơm đặc trưng của thảo mộc rừng. Khi tham gia OCOP, sản phẩm không chỉ được hoàn thiện quy trình chế biến mà còn được hỗ trợ thiết kế bao bì, xây dựng thương hiệu và kết nối thị trường.

Việc thu mua nguyên liệu từ chính bà con trong làng giúp tạo sinh kế ổn định, đồng thời giữ gìn tập quán sản xuất truyền thống. Nhờ tham gia các hội chợ xúc tiến thương mại và bán hàng trên nền tảng số, sản phẩm tiêu thụ đều đặn, mở ra hướng đi mới cho kinh tế hộ gia đình gắn với xây dựng nông thôn mới tại địa phương.

Hiện nay, Gia Lai có hơn 900 sản phẩm OCOP được công nhận, trải rộng ở các nhóm thực phẩm, đồ uống, dược liệu và thủ công mỹ nghệ. Nhiều sản phẩm như cà phê, mật ong, rượu cần, gạo nương, mắc ca, bò khô… không chỉ là hàng hóa mà còn trở thành “sứ giả” giới thiệu bản sắc văn hóa cao nguyên đến người tiêu dùng trong và ngoài nước.

Liên kết chuỗi giá trị – chìa khóa nâng tầm nông sản

Nếu OCOP giai đoạn đầu tập trung khơi dậy tiềm năng sản phẩm địa phương, thì hiện nay, nhiều chủ thể tại Gia Lai đã chuyển sang tư duy sản xuất lớn, gắn vùng nguyên liệu với chế biến sâu và thị trường tiêu thụ ổn định.

HTX Nông nghiệp và Dịch vụ Nam Yang (xã Kon Gang) là minh chứng rõ nét cho hướng đi này. Đơn vị đã xây dựng vùng nguyên liệu cà phê và hồ tiêu theo tiêu chuẩn hữu cơ, hình thành chuỗi sản xuất khép kín từ canh tác, thu hoạch đến chế biến và tiêu thụ. Nhiều sản phẩm của HTX đạt chuẩn OCOP 5 sao, trong đó cà phê Đăk Yang đã xuất khẩu chính ngạch sang thị trường Trung Quốc.

Điểm khác biệt của các sản phẩm OCOP thế hệ mới nằm ở sự tuân thủ nghiêm ngặt các tiêu chuẩn quốc tế, minh bạch truy xuất nguồn gốc và đầu tư công nghệ chế biến hiện đại. Cà phê được thu hái chín, sơ chế theo phương pháp đặc sản, giữ trọn hương vị tự nhiên; hồ tiêu hữu cơ đạt chứng nhận của thị trường Mỹ và châu Âu.

Theo đại diện HTX, để đi xa trên thị trường quốc tế, chất lượng chỉ là điều kiện cần. Yếu tố quyết định nằm ở xây dựng thương hiệu, thiết kế bao bì chuyên nghiệp, ứng dụng chuyển đổi số và tạo niềm tin cho đối tác. Đây cũng chính là định hướng mà chương trình OCOP gắn với nông thôn mới đang theo đuổi.

Từ thực tiễn triển khai, chương trình OCOP tại Gia Lai không chỉ tạo thêm sản phẩm hàng hóa mà còn góp phần thay đổi tư duy sản xuất của người dân nông thôn. Thay vì làm nhỏ lẻ, manh mún, các hộ, HTX và doanh nghiệp đã chủ động liên kết, đầu tư vùng nguyên liệu tập trung, từng bước chuyên nghiệp hóa quy trình sản xuất.

Theo ngành nông nghiệp tỉnh, thời gian tới, Gia Lai sẽ tiếp tục chuẩn hóa sản phẩm OCOP theo hướng nâng cao chất lượng, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số, mở rộng hệ thống phân phối hiện đại và hướng đến các thị trường khó tính như Nhật Bản, Hàn Quốc, Mỹ và châu Âu. Ưu tiên sẽ dành cho các sản phẩm có lợi thế cạnh tranh, hàm lượng chế biến cao và câu chuyện văn hóa rõ nét.

Song song đó, tỉnh khuyến khích các chủ thể OCOP áp dụng các tiêu chuẩn quốc tế như ISO, HACCP, GlobalGAP; tăng cường truy xuất nguồn gốc điện tử, tham gia thương mại điện tử và truyền thông số. Đây được xem là giải pháp then chốt để OCOP không chỉ là “điểm nhấn” trong xây dựng nông thôn mới mà còn trở thành động lực tăng trưởng bền vững cho kinh tế nông thôn Gia Lai.