Làm 1km cao tốc thì 2-3km đường dân sinh hỏng, Bộ trưởng GTVT mong dân thông cảm

Nêu vấn đề chất vấn Bộ trưởng Bộ Giao thông Vận tải (Bộ GTVT) sáng 7/11, đại biểu Vũ Xuân Hùng (Thanh Hóa) cho biết, quá trình xây dựng đường cao tốc Bắc - Nam đã khiến nhiều một số tuyến đê bị băm nát, sụt lún, nhà cửa rạn nứt, đường giao thông nội đồng bị chia cắt, người dân đi làm một số nơi phải băng cắt qua đường giao thông vì hầm chui dân sinh rất xa khu vực của người dân, rất dễ gây mất an toàn giao thông.

Đại biểu Hùng nhấn mạnh, theo phản ánh, cứ trung bình làm được 1km đường cao tốc thì có đến 2-3 km đường dân sinh bị hư hỏng, hàng trăm nhà dân khu vực dự án bị rạn nứt và hàng chục ha đất sản xuất bị ảnh hưởng.

"Ví dụ dự án TP Cao tốc Bắc Nam đoạn Mai Sơn - QL45 đoạn qua Thanh Hóa dài 49,2km, sau 3 năm thi công đã làm hư hỏng 92,7 km đường dân sinh, ảnh hưởng đến người dân rất lớn. Địa phương đã phản ánh, đề nghị các ban quản lý của Bộ GTVT, nhưng các nhà thầu không xử lý được. Theo tôi được biết, lý do là trong tổng mức đầu tư của dự án không bố trí kinh phí để khắc phục hoàn trả, đền bù cho người dân", ông Hùng nêu.

Qua đó, đại biểu đề nghị Bộ trưởng Bộ GTVT quan tâm chỉ đạo các cơ quan chức năng để chia sẻ những khó khăn của người dân, không vì mục tiêu làm đường cao tốc hoặc thiếu kinh phí mà gây ảnh hưởng cho người dân.

Trả lời chất vấn này, Bộ trưởng GTVT Nguyễn Văn Thắng cho rằng khi triển khai các dự án đường cao tốc và dự án kết cấu hạ tầng giao thông, môi trường dân sinh bị ảnh hưởng là điều không thể tránh khỏi.

"Khi chúng ta triển khai các dự án đường cao tốc cũng như các dự án về kết cấu hạ tầng giao thông thì chắc chắn môi trường, môi sinh sẽ bị ảnh hưởng. Nhận thức được vấn đề này, chúng tôi đã chỉ đạo các chủ đầu tư, nhà thầu thi công cố gắng tối đa tránh ảnh hưởng ít nhất đến người dân, công trình của người dân. Dù vậy, để khắc phục hoàn toàn thì không thể được", Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng nói.

Theo ông Thắng, ngoài những biện pháp khắc phục, Bộ GTVT đã có thư gửi các địa phương mong người dân cảm thông.

Còn về kinh phí, ông Thắng khẳng định không thiếu, hiện nay Bộ GTVT bố trí đầy đủ kinh phí để khắc phục những đường dân sinh và chi phí đền bù cho người dân khi nhà cửa bị ảnh hưởng.

"Hiện nay với tuyến đường Mai Sơn - QL45, các tuyến đường dân sinh cũng đã khắc phục hoàn chỉnh. Còn với việc xác định đâu là hầm chui dân sinh đều đã có sự thống nhất với người dân và chính quyền địa phương", Bộ trưởng GTVT thông tin.

Cũng quan tâm đến dự án đường cao tốc Bắc - Nam cũng được đại biểu Nguyễn Thị Minh Trang (đoàn ĐBQH Vĩnh Long) cho rằng sau khi hoàn thành và đưa vào khai thác các dự án thành phần cao tốc Bắc - Nam, các dự án thành phần BOT sẽ bị san tải lưu lượng, gây ảnh hưởng lớn đến phương án tài chính của các nhà đầu tư.

Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng thừa nhận có một số dự án BOT dọc quốc lộ 1 bị ảnh hưởng sau khi một số tuyến cao tốc thành phần dự án cao tốc Bắc - Nam đi vào hoạt động.

"Qua theo dõi, khi khánh thành hai dự án cao tốc Quốc lộ 45 - Nghi Sơn và Phan Thiết - Dầu Giây - Vĩnh Hảo, có dự án BOT ở Đồng Nai sụt giảm 86% doanh thu, một dự án ở Phan Thiết giảm 77%. Cái này dễ hiểu vì khi có cao tốc mới, đi nhanh, thuận tiện, không ùn tắc mà lại không mất phí thì đương nhiên người dân phải dồn ra.

Đây là vấn đề Bộ đã nhận diện đang trình Chính phủ và sắp tới trình Quốc hội ban hành các chính sách về thu phí trên đường cao tốc Nhà nước đầu tư, để đảm bảo lưu lượng hài hòa giữa các tuyến đường và hiệu quả cho các dự án BOT", Bộ trưởng GTVT thông tin.

Theo Bộ trưởng Thắng, dự kiến thời gian tới có 14 dự án BOT bị ảnh hưởng và phân lưu. Do vậy, Bộ đang tiếp tục theo dõi sát sao đánh giá mức độ sụt giảm doanh thu và hợp đồng BOT ký kết, trên cơ sở đó có kiến nghị đề xuất sửa đổi.

Tìm giải pháp gỡ vướng 8 dự án BOT

Tranh luận về giải pháp xử lý vướng mắc đối với 8 dự án BOT, đại biểu Nguyễn Quang Huân (Bình Dương) cho rằng, phương án giải quyết mà bộ nêu ra là chưa phù hợp.

Theo đại biểu Huân, Bộ trưởng GTVT cho rằng sẽ cắt giảm lợi nhuận của các chủ đầu tư hoặc là đàm phán để giảm vốn ngân hàng, điều này có thể là cuộc đàm phán không công bằng, bởi về bản chất ngân hàng cũng là các doanh nghiệp kinh doanh vốn, còn các doanh nghiệp đầu tư bỏ tiền đồng để thu tiền hào, để kỳ vọng vào lợi nhuận trong tương lai.

"Việc đàm phán như vậy có ảnh hưởng đến niềm tin của họ hay không?", ông Huân đặt câu hỏi.

Qua đó, đại biểu đề nghị Bộ trưởng cân nhắc, nên dùng ngân sách được phân bổ của ngành giao thông sẽ cơ cấu hỗ trợ những dự án mà phải dừng kinh doanh sớm; Cần triển khai có lộ trình cho nhiều năm, nhiều lần, chỉ cần công bố được lộ trình đó, các nhà đầu tư, nhân dân sẽ yên tâm.

Theo Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng, đối với 8 dự án BOT hiện nay, Bộ GTVT đang làm việc rất sát sao với các nhà đầu tư và các ngân hàng trên cơ sở đàm phán.

"Đây là vấn đề Bộ GTVT cũng như Chính phủ và Quốc hội đang nghiên cứu các phương án để tạo điều kiện cho các nhà đầu tư có thể thu hồi được vốn. Cho nên ở đây vấn đề liên quan đến giảm lợi nhuận đầu tư hay ngân hàng phải giảm lãi là việc cần thiết. Còn mức độ như nào sẽ phải phụ thuộc vào quá tình đàm phàn, thuyết phục giữa Bộ GTVT với các ngân hàng và các nhà đầu tư", ông Thắng nói.

Trong khi đó, đại biểu Trịnh Xuân An (Đồng Nai) cho biết, tại Nghị quyết số 62, Quốc hội đã giao nhiệm vụ trong năm 2022 phải giải quyết dứt điểm những vướng mắc, bất cập về trạm thu phí dự án BOT. Tuy nhiên, hơn một năm qua, Bộ GTVT vẫn chưa hoàn thành được nhiệm vụ này.

Đại biểu đề nghị Bộ trưởng GTVT làm rõ tính khả thi, hợp lý của việc đề nghị tổng mức vốn Nhà nước để xử lý vướng mắc tại 8 dự án BOT là hơn 10 nghìn tỷ đồng.

Trả lời chất vấn, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng cho biết, Bộ GTVT đã hết sức quyết liệt trong việc phối hợp với các bộ, ngành và địa phương để triển khai việc tháo gỡ cho các dự án BOT đang có vấn đề. Cụ thể là đối với 8 dự án BOT với tổng chi phí dự kiến khoảng hơn 10 nghìn tỷ đồng. Hiện, chưa biết lấy nguồn vốn từ đâu để giải quyết, từ nguồn tăng thu hay từ đầu tư công trung hạn.

Ngoài ra, Bộ trưởng Bộ GTVT cho biết, về pháp lý, cả 8 dự án này đều được triển khai trước khi Luật PPP có hiệu lực.

"Do vậy, Bộ GTVT phải nghiên cứu, đề xuất căn cứ vào nghị định và Luật PPP.  Đây là những vấn đề tương đối khó khăn, vướng mắc”, ông Thắng nói.

Theo Bộ trưởng Bộ GTVT, các dự án BOT trên không chỉ liên quan đến nhà đầu tư mà còn liên quan đến cả các ngân hàng. Ngân hàng yêu cầu nhà đầu tư hy sinh lợi nhuận, nhưng nhà đầu tư lại mong muốn ngân hàng hy sinh lãi suất để bảo toàn và thu hồi vốn.

“Chúng tôi hy vọng trong thời gian sớm nhất Chính phủ sẽ trình Quốc hội để tháo gỡ cho 8 dự án BOT, trong đó có 5 dự án đề nghị Nhà nước mua lại và 3 dự án đề nghị hỗ trợ”, ông Thắng cho hay.