Hợp tác xã Rau quả sạch Chúc Sơn – hành trình bền bỉ từ những thửa ruộng VietGAP

Gần 10 năm bền bỉ xây dựng niềm tin, chuẩn hóa sản xuất và đổi mới tư duy quản trị, HTX không chỉ tạo sinh kế ổn định cho người nông dân mà còn gợi mở hướng đi bền vững cho kinh tế tập thể trong giai đoạn mới.

Một buổi sáng đầu đông, khi sương còn vương trên những luống rau thẳng tắp, khu sản xuất của Hợp tác xã (HTX) Rau quả sạch Chúc Sơn, phường Chương Mỹ (Hà Nội) đã rộn ràng người ra đồng. Những bó rau cải, xà lách, súp lơ được thu hoạch cẩn thận, chuyển về khu sơ chế trong nhà lưới. Mọi công đoạn diễn ra đều đặn, trật tự, theo đúng quy trình VietGAP đã trở thành thói quen của người nông dân nơi đây.

Ít ai nghĩ rằng, gần 10 năm trước, HTX Rau quả sạch Chúc Sơn chỉ bắt đầu với vỏn vẹn 16 thành viên, sản xuất còn manh mún, đầu ra bấp bênh. Hành trình đi lên của HTX là câu chuyện của sự kiên trì, của niềm tin được bồi đắp từng ngày giữa những người nông dân quen “bán mặt cho đất, bán lưng cho trời”.

Đến nay, HTX đã phát triển lên 73 thành viên, quản lý vùng sản xuất VietGAP rộng 31,7ha, mỗi năm cung ứng ra thị trường hơn 1.000 tấn rau củ an toàn. Mô hình không chỉ mang lại thu nhập ổn định cho các hộ nông dân mà còn tạo việc làm thường xuyên cho 62 lao động địa phương, 100% được tham gia bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế. Doanh thu dự kiến năm 2025 đạt trên 30 tỷ đồng – con số cho thấy sự trưởng thành rõ nét của một HTX nông nghiệp đi lên từ nội lực.

Bắt đầu từ niềm tin của người nông dân

Nhắc đến chặng đường đã qua, ông Hoàng Văn Thám – Chủ tịch Hội đồng quản trị kiêm Tổng Giám đốc HTX Rau quả sạch Chúc Sơn – thường nói nhiều đến hai chữ “niềm tin”. Theo ông, với HTX, niềm tin của thành viên không chỉ là nền tảng mà còn là điều kiện sống còn.

“Muốn HTX phát triển, trước hết phải để người nông dân thấy họ là chủ thể, là người được hưởng lợi trực tiếp. Khi đã tin, họ sẽ sẵn sàng góp sức, góp vốn và gắn bó lâu dài”, ông Thám chia sẻ.

Niềm tin ấy không đến từ những lời hứa hẹn, mà được xây dựng bằng sự minh bạch và tôn trọng. HTX duy trì họp thành viên hằng tháng, tổ chức đại hội đúng quy định, công khai kế hoạch sản xuất, phương án kinh doanh, kết quả tài chính và định hướng phát triển. Mọi quyết định lớn đều được đưa ra bàn bạc, lấy ý kiến chung.

Chính sự rõ ràng ấy đã giúp HTX huy động hiệu quả nguồn lực nội tại, đặc biệt là vốn góp từ chính các thành viên. Với người nông dân, đó không chỉ là khoản đầu tư mà còn là cam kết gắn bó với con đường sản xuất sạch, sản xuất có tổ chức.

Vai trò của người “cầm lái”

Trong câu chuyện phát triển của HTX Rau quả sạch Chúc Sơn, vai trò của Hội đồng quản trị và người đứng đầu được xem là yếu tố then chốt. Theo ông Hoàng Văn Thám, lãnh đạo HTX không thể chỉ giỏi sản xuất mà còn phải hiểu quản trị, nắm bắt thị trường và có tầm nhìn trung hạn.

“HTX không thể mạnh nếu giám đốc không mạnh. Người lãnh đạo phải biết lựa chọn cây trồng phù hợp, tính toán đầu ra, cân đối lợi ích giữa thành viên, người lao động và phần tích lũy để phát triển HTX” - ông Thám nói.

Từ tư duy đó, HTX Rau quả sạch Chúc Sơn từng bước chuyển mình từ mô hình sản xuất nhỏ lẻ sang mô hình kinh tế tập thể hoạt động theo nhu cầu thị trường. Các khâu sản xuất, sơ chế, tiêu thụ được tổ chức theo chuỗi khép kín, giảm phụ thuộc vào thương lái, nâng cao giá trị nông sản.

Bên cạnh niềm tin và quản trị, HTX Rau quả sạch Chúc Sơn đặc biệt chú trọng xây dựng đội ngũ nhân sự chuyên nghiệp. HTX hiện có cán bộ phụ trách kỹ thuật nông nghiệp, quản trị sản xuất, kế toán, kiểm soát chất lượng… giúp mọi khâu vận hành đi vào nề nếp.

Không dừng lại ở đó, HTX còn chú trọng đào tạo lao động phổ thông – những người trực tiếp gắn bó với ruộng đồng. Người nông dân được hướng dẫn từ cách làm đất, gieo trồng, sử dụng phân bón, thuốc bảo vệ thực vật đến quy trình thu hoạch, sơ chế. Nhờ vậy, chất lượng sản phẩm được kiểm soát đồng đều, đáp ứng các tiêu chuẩn khắt khe của siêu thị, bếp ăn tập thể và chuỗi cửa hàng nông sản sạch.

Một thành viên HTX chia sẻ: “Làm theo quy trình ban đầu có vất vả hơn, nhưng bù lại sản phẩm bán được giá ổn định, không còn nỗi lo đầu ra như trước”.

Trong bối cảnh nông nghiệp ngày càng gắn với thị trường và công nghệ, HTX Rau quả sạch Chúc Sơn xác định chuyển đổi số là hướng đi tất yếu. HTX đã ứng dụng công nghệ vào truy xuất nguồn gốc, quản lý sản xuất, nhân sự, kế hoạch mùa vụ và tài chính.

Đặc biệt, việc ứng dụng internet vạn vật (IoT) vào sản xuất giúp HTX theo dõi điều kiện đất đai, nhiệt độ, độ ẩm, từ đó điều chỉnh quy trình canh tác phù hợp, giảm rủi ro dịch bệnh, bảo đảm chất lượng rau VietGAP.

“Công nghệ giúp quy trình minh bạch hơn, đáp ứng yêu cầu của doanh nghiệp thu mua và tạo niềm tin cho người tiêu dùng. Đây là bước không thể thiếu nếu HTX muốn tham gia sâu vào chuỗi giá trị”, ông Hoàng Văn Thám khẳng định.

Đi lên từ nội lực, hướng tới phát triển bền vững

Giải bài toán vốn – một trong những khó khăn lớn của HTX nông nghiệp – HTX Rau quả sạch Chúc Sơn lựa chọn cách làm thận trọng nhưng bền vững: ưu tiên huy động vốn nội bộ. Vốn góp của thành viên được coi là phần trách nhiệm đồng thời là cơ hội gia tăng lợi ích.

Cách làm này giúp HTX chủ động tài chính, hạn chế phụ thuộc vào hỗ trợ bên ngoài, đồng thời nâng cao ý thức gắn bó của các thành viên với hoạt động chung.

Từ thực tiễn hoạt động, ông Hoàng Văn Thám kiến nghị chính quyền cơ sở tăng cường phân cấp trong triển khai chính sách hỗ trợ HTX, giúp các HTX tiếp cận nguồn lực nhanh và sát thực tế hơn. Đồng thời, cần chú trọng đào tạo chuyên sâu cho đội ngũ giám đốc HTX về quản trị, phân tích thị trường và xây dựng chiến lược phát triển.

Bên cạnh đó, các chính sách hỗ trợ gắn với chuỗi giá trị như tiếp cận đất đai, tín dụng, đổi mới sáng tạo, ứng dụng công nghệ cao, chuyển đổi số, phát triển sản phẩm OCOP… sẽ là “đòn bẩy” để HTX tham gia sâu hơn vào thị trường, tạo đầu ra bền vững cho nông sản.

Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội, mô hình của HTX Rau quả sạch Chúc Sơn là gợi mở quan trọng cho khu vực kinh tế tập thể trong bối cảnh Thủ đô đang đẩy mạnh tái cơ cấu ngành nông nghiệp và xây dựng nông thôn mới giai đoạn mới. Đây cũng là kinh nghiệm đáng tham khảo cho nhiều HTX đang đứng trước yêu cầu chuyển đổi mô hình hoạt động theo Luật Hợp tác xã 2023.

Giữa những luống rau xanh mướt ở Chúc Sơn, câu chuyện của HTX Rau quả sạch vẫn đang tiếp diễn – lặng lẽ nhưng bền bỉ, như chính cách người nông dân nơi đây chọn để đi cùng con đường sản xuất sạch, sản xuất có trách nhiệm và hướng tới tương lai dài lâu.