Trên những cánh đồng điều, vườn nho và vùng đất khô hạn ven biển Khánh Hòa, dấu ấn của chương trình xây dựng nông thôn mới không chỉ hiện diện qua những con đường bê tông hay nhà văn hóa khang trang. Ẩn sâu trong đó là sự chuyển mình âm thầm nhưng bền bỉ của các hợp tác xã (HTX), nơi nông dân học cách làm ăn bài bản, gắn sản xuất với thị trường và từng bước xây dựng nông thôn theo hướng hiện đại, xanh và có trách nhiệm.
Đến trước tháng 7/2025, toàn tỉnh có 71/90 xã đạt chuẩn nông thôn mới, trong đó nhiều địa phương đã vươn lên chuẩn nâng cao và kiểu mẫu. Kết quả ấy không chỉ phản ánh sự vào cuộc đồng bộ của hệ thống chính trị, mà còn cho thấy vai trò ngày càng rõ nét của khu vực kinh tế tập thể trong việc “giữ nhịp” cho quá trình phát triển nông thôn.
Từ sản xuất hữu cơ đến chuỗi giá trị toàn cầu
Trong bức tranh nông thôn mới ở Khánh Hòa, HTX Điều hữu cơ Truecoop được xem là một trong những điểm sáng tiêu biểu về tư duy tổ chức sản xuất theo chuỗi giá trị. Thay vì chạy theo sản lượng, HTX lựa chọn con đường khó hơn: nông nghiệp hữu cơ tuần hoàn, đáp ứng các tiêu chuẩn khắt khe của thị trường quốc tế như USDA, EU Organic hay JAS.
HTX liên kết với doanh nghiệp về phát triển vùng nguyên liệu, thúc đẩy nông nghiệp xanh, mở rộng kênh tiêu thụ bền vững ở Khánh Hòa.
Bằng cách liên kết hàng nghìn hộ dân tại nhiều xã lân cận, Truecoop từng bước hình thành vùng nguyên liệu tập trung, sản xuất đồng bộ theo quy trình chuẩn. Nông dân không chỉ bán được sản phẩm mà còn được hỗ trợ giống, kỹ thuật, giám sát canh tác và bao tiêu đầu ra. Nhờ đó, việc trồng điều không còn là canh tác manh mún mà trở thành một mắt xích trong chuỗi giá trị toàn cầu.
Việc ký kết hợp tác với doanh nghiệp sở hữu nhà máy đạt chuẩn GMP để phát triển vùng nguyên liệu giai đoạn 2025-2030 cho thấy HTX đã đi trước một bước trong tư duy chế biến sâu. Khi nguyên liệu được chuẩn hóa ngay từ đầu vào, giá trị gia tăng không còn dừng ở nông sản thô mà mở rộng sang dược liệu, thực phẩm chức năng và sản phẩm xuất khẩu có hàm lượng tri thức cao.
Đáng chú ý, Truecoop không phát triển bằng mọi giá. HTX trích một phần lợi nhuận cho quỹ phúc lợi, hỗ trợ nông dân cây giống, thiết bị sản xuất và đồng hành cùng các tổ chức quốc tế trong các dự án phục hồi đất, bảo tồn hệ sinh thái. Cách làm này giúp HTX vừa tạo sinh kế trước mắt, vừa đặt nền móng cho phát triển dài hạn – một tiêu chí quan trọng trong xây dựng nông thôn mới nâng cao.
Liên minh HTX - lực đỡ cho chuyển đổi bền vững
Nếu Truecoop đại diện cho hướng đi hữu cơ và xuất khẩu, thì HTX Dịch vụ tổng hợp nông nghiệp Thái An lại cho thấy một lát cắt khác của nông thôn mới Khánh Hòa: gắn sản xuất nông nghiệp công nghệ cao với du lịch trải nghiệm. Trên vùng đất khô hạn ven biển, nơi điều kiện thời tiết khắc nghiệt từng là rào cản lớn, HTX Thái An đã mạnh dạn đầu tư nhà màng, hệ thống tưới nhỏ giọt và quản lý vườn nho bằng điện thoại thông minh.
Khách tham quan vườn nho của HTX dịch vụ tổng hợp nông nghiệp Thái An.
Nhờ kiểm soát chặt chẽ nước và dinh dưỡng, cây nho sinh trưởng ổn định, cho năng suất cao ngay cả trong mùa khô kéo dài. Không dừng lại ở nho tươi, HTX phát triển đa dạng sản phẩm chế biến, từng bước hình thành hệ sinh thái OCOP từ nông sản đến dịch vụ.
Những vườn nho được thiết kế thành không gian trải nghiệm, nơi du khách vừa tham quan, chụp ảnh, vừa tìm hiểu quy trình sản xuất sạch và thưởng thức sản phẩm tại chỗ. Mô hình này đã giúp nông nghiệp vượt ra khỏi khuôn khổ “được mùa, mất giá”, mở ra nguồn thu mới từ du lịch, dịch vụ và giáo dục trải nghiệm.
Quan trọng hơn, người dân không còn là những hộ sản xuất đơn lẻ mà trở thành chủ thể tham gia chuỗi giá trị, cùng hưởng lợi từ thương hiệu chung của địa phương. Từ những vườn nho xanh mướt giữa vùng nắng gió, có thể thấy nông thôn mới không chỉ là câu chuyện hạ tầng mà còn là sự thay đổi trong cách nghĩ, cách làm và cách kết nối nguồn lực.
Đằng sau sự trưởng thành của các HTX là vai trò đồng hành của hệ thống Liên minh HTX. Thông qua các chương trình tập huấn, hỗ trợ quản trị, xúc tiến thương mại và truy xuất nguồn gốc, nhiều HTX ở Khánh Hòa đã tiếp cận được tư duy sản xuất hiện đại, từng bước chuyên nghiệp hóa hoạt động. Tuy vậy, bài toán vốn vẫn là “nút thắt” lớn.
Không ít HTX có đơn hàng, có thị trường nhưng thiếu nguồn lực tài chính để mở rộng sản xuất. Thực tế này cho thấy, để HTX thực sự trở thành hạt nhân của nông thôn mới, cần thêm những cơ chế tín dụng phù hợp hơn với đặc thù kinh tế tập thể. Dẫu còn khó khăn, hướng đi liên kết chuỗi, ứng dụng công nghệ và gắn sản xuất với giá trị cộng đồng đang chứng minh tính đúng đắn.
Khi HTX làm tốt vai trò tổ chức sản xuất, nông dân yên tâm bám đất, thu nhập được cải thiện, môi trường được bảo vệ và các tiêu chí nông thôn mới được hoàn thiện một cách bền vững. Trong hành trình ấy, HTX không chỉ là “đơn vị kinh tế”, mà đang trở thành trung tâm kết nối con người, tài nguyên và tri thức, góp phần kiến tạo một diện mạo nông thôn Khánh Hòa hiện đại nhưng vẫn giữ được chiều sâu văn hóa và sinh thái.
Bình luận