Kiến nghị ưu đãi đồng bộ cho HTX và doanh nghiệp khi tham gia liên kết bền vững

Nội dung trên được ông Đinh Hồng Thái - Phó Chủ tịch Liên minh HTX Việt Nam, đề cập khi trình bày tham luận tại Diễn đàn Kinh tế hợp tác, hợp tác xã 2025 với chủ đề "Liên kết hiệu quả giữa hợp tác xã và doanh nghiệp", diễn ra chiều 28/11.

Về cơ chế chính sách và thi hành pháp luật, ông Thái cho biết, các HTX phản ánh tình trạng thiếu nhất quán giữa các quy định pháp luật, gây khó khăn cho việc thực hiện đồng bộ, thiếu hướng dẫn chi tiết khiến hợp tác xã khó hiểu và áp dụng.

Sự thiếu hụt này, theo Phó Chủ tịch Liên minh HTX Việt Nam, sẽ cản trở HTX tiếp cận các chính sách hỗ trợ và khiến các doanh nghiệp e ngại khi ký các hợp đồng kinh tế.

"Vì vậy, Liên minh HTX kiến nghị áp dụng chính sách ưu đãi đồng bộ về thuế, tín dụng, đất đai, bảo hiểm cho cả HTX và doanh nghiệp khi tham gia liên kết bền vững. Rà soát, điều chỉnh các quy định pháp luật liên quan, nhất là Luật Đất đai, Luật Hợp tác xã để đảm bảo tính đồng bộ, phù hợp với thực tiễn", ông Thái nói.

Về hỗ trợ tài chính và tiếp cận vốn, ông Thái thông tin, đa số HTX phản ánh khó tiếp cận vốn từ các ngân hàng do không có tài sản đảm bảo, báo cáo tài chính chưa minh bạch, phương án kinh doanh thiếu khả thi, các chính sách hỗ trợ tín dụng ưu đãi, Quỹ hỗ trợ phát triển hợp tác xã nguồn lực còn hạn chế.

Do đó, Liên minh HTX Việt Nam kiến nghị mở rộng hạn mức và kéo dài thời gian vay vốn ưu đãi cho hợp tác xã có dự án liên kết. Bổ sung nguồn tín dụng chung và dài hạn để hợp tác xã đầu tư nhà xưởng, máy móc hạ tầm sản xuất.

Về đào tạo và phát triển nguồn nhân lực, các HTX phản ánh chất lượng nguồn nhân lực là nguyên nhân chủ quan lớn nhất dẫn đến liên kết giữa hợp tác xã và doanh nghiệp còn yếu. Năng lực quản trị của cán bộ hợp tác xã yếu, thiếu kỹ năng thực chiến như đàm phán hợp đồng, quản lý tài chính, chuyển đổi số.

"Chúng tôi kiến nghị cung cấp dịch vụ tư vấn pháp lý như soạn thảo hợp đồng, thương thảo hợp đồng, giám sát hợp đồng liên kết cho các hợp tác xã. Đề nghị tổ chức các khóa huấn luyện chuyên sâu, thực chiến, cầm tay chỉ việc về quản trị chuỗi giá trị, hợp đồng thương mại, bán hàng online và chuyển đổ số", ông Thái nêu rõ.

Về cơ sở hạ tầng đất đai công nghệ, lãnh đạo Liên minh HTX Việt Nam cho rằng, đa số hợp tác xã thiếu mặt bằng để xây dựng trụ sở kho bãi, xưởng sơ chế, bảo quản. Các vướng mắc pháp lý như quy hoạch, thủ tục giao đất, cấp phép xây dựng, cho thuê đất là rào cản lớn.

Liên minh HTX kiến nghị Chính phủ, UBND cấp tỉnh, cấp xã hỗ trợ đầu tư hạ tầng thiết yếu cho hợp tác xã như kho lạnh, trung tâm sơ chế bảo quản tại các vùng sản xuất tập trung; UBND cấp tỉnh, cấp xã có quy hoạch quỹ đất ổn định và hỗ trợ thủ tục giao đất, cấp phép xây dựng kho bãi cho hợp tác xã.

Tại Diễn đàn, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Võ Văn Hưng kiến nghị Chính phủ, Thủ tướng xem xét sửa đổi Nghị định số 98/2018 của Chính phủ về chính sách khuyến khích phát triển hợp tác, liên kết trong sản xuất và tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp.

"Sau 6 năm tổ chức thực hiện, ngành Nông nghiệp và Môi trường nhận thấy những bất cập phải sửa đổi để tạo hành lang pháp lý cũng như tạo cơ hội cho các doanh nghiệp cũng như việc liên kết với hợp tác xã đạt kết quả cao hơn", ông Hưng nói.

Đi vào một ví dụ cụ thể, ông Hưng dẫn chứng, để đơn giản hóa thủ tục phân cấp mạnh cho địa phương, bổ sung chính sách phát triển cho vùng nguyên liệu chuẩn, thể chế hóa, chia sẻ lợi ích và rủi ro giữa doanh nghiệp, HTX và người dân, ngành Nông nghiệp và Môi trường đang đề nghị có một chính sách rất đột phá, đó là bảo hiểm về nông nghiệp.

Theo Thứ trưởng, đây là một trong những vấn đề mà người dân, HTX rất quan tâm. Khuyến khích các tác nhân kinh doanh như thương lái, tổ dịch vụ nông nghiệp tham gia các chuỗi một cách minh bạch và bền vững.

Bên cạnh đó, lãnh đạo Bộ Nông nghiệp và Môi trường, kiến nghị xây dựng chương trình đào tạo nông dân, nhân lực HTX hiện đại, đào tạo nông dân số, nông dân chuyên nghiệp, đào tạo đội ngũ giám đốc HTX, cán bộ kỹ thuật, cán bộ chuỗi giá trị và đào tạo hình thành lực lượng lao động nông nghiệp có giá trị tri thức, có công nghệ và có tư duy thị trường.

Kiến nghị cuối cùng được Thứ trưởng Võ Văn Hưng nêu là nhân rộng mô hình nguyên liệu đạt chuẩn trên toàn quốc dựa trên kết quả của thí điểm Đề án 1 triệu ha lúa, chỉ đạo địa phương nhân rộng mô hình một cách bài bản, đồng bộ và hiệu quả.

Phát biểu kết luận Diễn đàn, Phó Thủ tướng Nguyễn Chí Dũng cho rằng, phải huy động và sử dụng hiệu quả mọi nguồn lực xã hội, thúc đẩy mạnh mẽ liên kết giữa HTX và doanh nghiệp nhằm lấp đầy khoảng trống mà một mình khu vực tư nhân hay Nhà nước không thể giải quyết. Trong đó, liên kết giữa HTX và doanh nghiệp đóng vai trò quan trọng.

"Phát triển kinh tế tập thể, HTX và thúc đẩy liên kết với các thành phần kinh tế, trong đó có doanh nghiệp là yêu cầu thực tiễn khách quan, giải pháp chiến lược để phát triển KTXH với phương châm Nhà nước kiến tạo - Doanh nghiệp tiên phong - HTX nền móng - Nông dân, người lao động chủ thể - Nhà khoa học, nhà tư vấn đồng hành - Tổ chức tín dụng hỗ trợ - Liên kết bền vững, hiệu quả", Phó Thủ tướng nhấn mạnh.

Phó Thủ tướng giao Bộ Tài chính chủ trì rà soát, sửa đổi, bổ sung các quy định hiện hành không còn phù hợp nhằm đáp ứng yêu cầu thực hiện về phát triển kinh tế tư nhân, HTX trong bối cảnh mới (hoàn thành trong tháng 12); rà soát, sửa đổi, bổ sung các quy định thúc đẩy phát triển mạnh mẽ kinh tế tư nhân, trong đó cụ thể hóa các quy định về hỗ trợ doanh nghiệp tham gia cụm liên kết ngành, chuỗi giá trị.

Bộ Tài chính được yêu cầu trình Chính phủ trong tháng 12 dự thảo Nghị định thay thế Nghị định số 57/2018 về cơ chế, chính sách khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp, nông thôn.

Cùng đó là nghiên cứu, hoàn thiện chính sách hỗ trợ doanh nghiệp tiếp cận vốn vay ưu đãi từ Quỹ hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa, trong đó ưu tiên các doanh nghiệp nhỏ và vừa tham gia cụm liên kết ngành, chuỗi giá trị.

Với Bộ Nông nghiệp và Môi trường, Phó Thủ tướng đề nghị khẩn trương trình Chính phủ về Nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 98/2018 của Chính phủ về liên kết HTX; xây dựng Chương trình tổng thể về đào tạo nông dân số, nông dân chuyên nghiệp và đội ngũ quản trị HTX hiện đại; xây dựng cơ chế đào tạo nghề, phát triển đội ngũ xã viên, nông dân có chất lượng, năng lực chuyên môn cao.

"Ngân hàng Nhà nước nghiên cứu, xây dựng cơ chế cho doanh nghiệp, HTX làm chủ trì dự án liên kết chuỗi tiếp cận các gói tín dụng thương mại, tín dụng xanh, tín dụng ưu đãi. Hệ thống Liên minh HTX Việt Nam chủ trì tổng hợp các kiến nghị, phát huy hiệu quả vai trò cầu nối triển khai và tăng khả năng tiếp cận chính sách cho các HTX", Phó Thủ tướng giao nhiệm vụ.

Theo Phó Thủ tướng, cộng đồng doanh nghiệp cần tiên phong trong thực hiện liên kết với HTX, đặc biệt là trong hình thành các chuỗi sản xuất, cung ứng, đóng góp thiết thực trong phát triển kinh tế đất nước, nhất là thúc đẩy các động lực tăng trưởng mới (kinh tế xanh, kinh tế số, kinh tế tuần hoàn, kinh tế tri thức, kinh tế chia sẻ...).

"Chính phủ luôn khuyến khích và tạo mọi điều kiện để các thành phần kinh tế phát triển công bằng, bình đẳng và bền vững", Phó Thủ tướng khẳng định và kêu gọi các bộ ngành, cơ quan, HTX, doanh nghiệp cùng có tầm nhìn xa hơn, chiến lược hơn, hành động quyết liệt hơn để các khu vực kinh tế không vận hành rời rạc, mà cùng hợp lực phát triển nhanh, bền vững, hội tụ thành sức mạnh tổng hợp, đưa đất nước vươn xa trong một kỷ nguyên mới.