Đón ông Công ông Táo trở lại trần gian vào ngày nào?

Lễ cúng tiễn ông Công ông Táo về trời vào ngày 23 tháng Chạp là một trong những lễ quan trọng nhất trong năm của người Việt. Ngày này cũng đánh dấu thời điểm Tết Nguyên đán đã đến sát sau lưng. Vai trò quan trọng này khiến 23 tháng Chạp còn được gọi là Tết - Tết ông Công ông Táo.

Đón ông Công ông Táo trở lại vào ngày nào?

Theo các chuyên gia nghiên cứu văn hóa, các Táo quân sẽ lên thiên đình "công tác" và ở lại trong 7 ngày kể từ 23 tháng Chạp. Như vậy, đến ngày 30 tháng Chạp, các vị sẽ quay trở lại trần gian, tiếp tục phục vụ trong gian bếp mỗi nhà. Vì thế, lễ đón ông Công ông Táo thường được thực hiện trong ngày 30 Tết; với những năm tháng Chạp không có ngày 30 thì sẽ đón vào ngày 29 Tết.

Cũng có người cho rằng, nhân gian chỉ biết rõ về ngày ông Công ông Táo lên chầu trời chứ không biết ngày về chính xác, điều này còn tùy thuộc vào công việc cụ thể của thiên đình mỗi năm, lúc nào Ngọc Hoàng cho bãi triều thì về. Có lẽ đây cũng là lý do mọi gia đình đều có lễ tiễn ông Công ông Táo lên thiên đình vào ngày 23 tháng Chạp nhưng không nhiều gia đình có lễ đón, thậm chí không có khái niệm về việc này.

Ông Công ông Táo là ai?

Thần Táo quân trong tín ngưỡng dân gian Việt Nam có nguồn gốc từ ba vị thần Thổ công, Thổ địa, Thổ kỳ của Lão giáo Trung Quốc, nhưng được Việt hóa thành sự tích "2 ông 1 bà" - vị thần Đất, vị thần Nhà, vị thần Bếp núc, và người dân vẫn quen gọi chung là Táo quân hoặc ông Táo.

Theo tích của người Việt, Thị Nhi có chồng là Trọng Cao. Tuy ăn ở mặn nồng tha thiết với nhau nhưng họ mãi không có con, vì vậy dần dà Trọng Cao hay kiếm chuyện xô xát, dằn vặt vợ.

Một hôm, chỉ vì chuyện nhỏ, Cao lại gây thành chuyện lớn, đánh Thị Nhi và đuổi đi. Nhi bỏ nhà, lang thang đến xứ khác và gặp Phạm Lang. Phải lòng nhau, hai người kết thành vợ chồng. Phần Trọng Cao sau khi nguôi giận thì quá ân hận nhưng vợ đã bỏ đi xa rồi. Day dứt và nhớ quay quắt, Cao lên đường tìm kiếm vợ.

Ngày này qua tháng nọ, tìm mãi, hết gạo hết tiền, Cao phải làm kẻ ăn xin dọc đường, cuối cùng tình cờ mò vào xin ăn đúng nhà của Thị Nhi nhằm lúc Phạm Lang đi vắng. Nhận ra người hành khất là chồng cũ, Nhi mời vào nhà nấu cơm cho ăn. Đúng lúc đó, Phạm Lang trở về. Nhi sợ chồng nghi oan nên giấu Cao dưới đống rạ sau vườn.

Chẳng may đêm ấy, Phạm Lang nổi lửa đốt đống rạ để lấy tro bón ruộng. Thấy lửa cháy, Nhi lao mình vào cứu Cao ra. Thấy Nhi nhảy vào đống lửa, Phạm Lang thương vợ cũng nhảy theo. Cả ba đều chết trong đám lửa.

Thượng đế thương tình thấy 3 người sống có nghĩa có tình nên phong cho làm vua bếp hay còn gọi là Định phúc Táo quân, giao cho người chồng mới làm Thổ công trông coi việc trong bếp, người chồng cũ làm Thổ địa trông coi việc trong nhà, còn người vợ làm Thổ kỳ trông coi việc chợ búa.

Không chỉ định đoạt may, rủi, phúc họa của gia chủ, các vị Táo quân còn ngăn cản sự xâm phạm của ma quỷ vào thổ cư, giữ bình yên cho mọi người trong nhà. Hằng năm, đúng vào ngày 23 tháng Chạp, Táo quân lên chầu trời báo cáo tất cả việc làm tốt, xấu của con người trong năm để Thiên đình định đoạt công tội, thưởng phạt phân minh.

Với mong muốn thần Bếp phù hộ cho gia đình mình được nhiều may mắn, người Việt thường làm lễ tiễn đưa Táo quân chầu trời một cách long trọng.