Doanh nghiệp sợ cảnh chính sách thay đổi sau một đêm

Qua một đêm, chính sách có thể thay đổi

Phát biểu khai mạc tại một hội thảo về chính sách mới đây, ông Đậu Anh Tuấn – Trưởng Ban Pháp chế, Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) nhìn nhận, chất lượng văn bản pháp luật là rất quan trọng và ảnh hưởng đến khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp cũng như sự thuận lợi của môi trường kinh doanh.

Theo ông Tuấn, thực thi pháp luật với các nhà đầu tư trong và ngoài nước có yêu cầu rất quan trọng, đó là tính dự đoán trong việc ban hành thực thi pháp luật. “Làm sao để các nhà đầu tư không phải một đêm dậy đối diện với kế hoạch hoàn toàn khác, khiến việc kinh doanh của họ sụp đổ. Đây là điều rủi ro mà chắc hẳn nhiều doanh nghiệp cảm nhận được”, ông Tuấn nói.

Kết quả cuộc điều tra PCI do VCCI thực hiện với hơn 10.000 doanh nghiệp cho thấy, với doanh nghiệp nhỏ, siêu nhỏ và vừa, khó khăn lớn nhất là tiếp cận nguồn lực như đất đai, vốn, mặt bằng kinh doanh, tiếp cận thị trường và khách hàng. Nhưng với những doanh nghiệp lớn, khó khăn lớn nhất là sự thay đổi chính sách cũng như thủ tục hành chính.

“Nhiều doanh nghiệp phàn nàn rằng 4-5 năm nay, họ kinh doanh vẫn vậy, mà bây giờ các quy định lại thay đổi ảnh hưởng đến việc kinh doanh của họ vào khoảng thời gian cả trước và sau khi luật thay đổi”, ông Tuấn nói.

Đồng quan điểm, chuyên gia kinh tế Nguyễn Đình Cung cũng chỉ ra rằng, một trong những điểm đang “trói” doanh nghiệp là khó tiên đoán trong thực thi luật pháp. Điều này dẫn đến thực tế “quyền tự do kinh doanh có cải thiện nhưng tính an toàn của chúng ta thì chưa được cải thiện”.

“Do sự thiếu an toàn trong hoạt động kinh doanh nên ứng xử về đầu tư vẫn thiên về ngắn hạn, nhỏ lẻ và không thể mang tính chiến lược dài hạn được. Thế nên càng mở cửa hội nhập thì chúng ta lại càng dễ bị thua trên sân nhà vì không tận dụng được cơ hội”, ông Cung nói.

Thay đổi chính sách – cần đúng thời điểm

Trong bối cảnh thực thi hàng loạt FTA với trọng tâm là CPTTP và EVFTA, giới chuyên gia cho rằng, việc các nhà hoạch định chính sách tuân thủ các cam kết quốc tế là cần thiết để đảm bảo sự tương thích giữa các văn bản pháp lý trong nước và các cam kết quốc tế mà Việt Nam là thành viên.

Theo đó, trong bối cảnh này, bất kỳ thay đổi nào về chính sách, đặc biệt với các đề xuất tăng thuế, cũng có thể tạo ra mối lo ngại hoặc nghi ngờ về thiện chí của Việt Nam khi tham gia các hiệp định thương mại tự do đa phương này.

Theo bà Nguyễn Thị Thu Trang – Giám đốc Trung tâm WTO và Hội nhập VCCI, khi pháp luật Việt Nam bị định dạng trong khuôn khổ cam kết quốc tế thì có điều rất tốt, đó là pháp luật Việt Nam có thể đi theo những chuẩn mực, xu hướng chung, từ đó chúng ta có được hệ thống pháp luật chất lượng.

Bên cạnh đó, thông qua các cam kết về minh bạch và thực thi cũng làm cho hiệu quả thi hành pháp luật tốt hơn để đến cuối cùng là quyền và lợi ích của các bên thực thi pháp luật cũng được bảo vệ tốt hơn.

“Ở đây các cam kết cũng đặt ra quy định về việc minh bạch trong quá trình soạn thảo pháp luật. Soạn thảo là phải lấy ý kiến các đối tượng liên quan trong vòng bao nhiêu ngày và đảm bảo số ngày từ khi ban hành đến khi có hiệu lực. Trong quá trình thực thi thì phải được hướng dẫn cụ thể”, bà Trang nói.

Bên cạnh đó, dưới góc độ nhà đầu tư nước ngoài, ông Mark Grillin, Trưởng nhóm công tác Thuế và Hải quan, Diễn đàn doanh nghiệp Việt Nam (VBF) chia sẻ, cơ quan soạn thảo chính sách cần xác định các đối tượng liên quan, đảm bảo có sự tham gia của họ trong suốt quá trình xây dựng chính sách, hiểu rõ mức độ ảnh hưởng lợi ích của chính sách đối với các bên liên quan, để loại trừ việc chính sách chỉ phục vụ lợi ích của một hoặc một số nhóm mà gây ra những rủi ro, thiệt hại cho các nhóm còn lại.