Trên vùng đất rừng bạt ngàn, nơi những triền đồi nối tiếp nhau dưới nắng gió cao nguyên, xã Quảng Trực, tỉnh Lâm Đồng đang từng ngày "thay da đổi thịt" nhờ những bước đi bài bản với cây mắc ca.
Những năm đầu đưa mắc ca vào canh tác, người dân địa phương chủ yếu sản xuất theo kinh nghiệm, thiếu liên kết, kỹ thuật chưa đồng đều. Năng suất và chất lượng vì thế không ổn định, đầu ra phụ thuộc vào thương lái, hiệu quả kinh tế thấp. Không ít hộ nông dân nản lòng, nhiều diện tích đất bị bỏ trống, lãng phí.
Người dân được trang bị kỹ thuật theo từng giai đoạn sinh trưởng của cây trồng để đạt sản lượng và chất lượng theo yêu cầu.
Trước thực tế đó, năm 2017, Hợp tác xã Nông nghiệp xanh Quảng Trực (HTX Quảng Trực) được thành lập, trở thành điểm tựa mới cho người trồng mắc ca trong vùng. Từ 7 thành viên ban đầu, đến nay HTX đã có 35 xã viên và hơn 100 hộ liên kết, trong đó nhiều hộ là đồng bào dân tộc M’nông. Vùng liên kết sản xuất được hình thành với quy mô hàng trăm hecta, tập trung chủ yếu tại bon Đắk Huýt - khu vực có điều kiện thổ nhưỡng, khí hậu phù hợp để phát triển mắc ca theo hướng chuyên canh, ổn định lâu dài.
Tham gia HTX, các hộ trồng mắc ca được hướng dẫn kỹ thuật một cách bài bản, khoa học. Các lớp tập huấn được tổ chức theo từng giai đoạn sinh trưởng của cây, từ khâu chọn giống, tỉa cành tạo tán, bón phân cân đối, kiểm soát sâu bệnh đến thu hoạch đúng độ chín. Nhờ đó, bà con dần thay đổi tư duy sản xuất, chuyển từ làm manh mún sang canh tác có kế hoạch, tuân thủ các tiêu chuẩn của thị trường, hướng tới VietGAP.
Song song với hỗ trợ kỹ thuật, HTX Quảng Trực xác định chế biến là khâu then chốt để nâng cao giá trị sản phẩm. HTX đã đầu tư xây dựng nhà xưởng rộng hàng nghìn mét vuông, trang bị đồng bộ hệ thống máy bóc vỏ, phân loại, tách nhân và dây chuyền sấy tự động với công suất 25-30 tấn nguyên liệu mỗi năm.
Việc chủ động vùng nguyên liệu và làm chủ công nghệ chế biến giúp HTX hình thành chuỗi liên kết khép kín, từ đầu vào đến đầu ra đều được kiểm soát chặt chẽ. Nhờ đó, chất lượng sản phẩm ổn định, tỷ lệ hao hụt giảm, giá trị kinh tế được nâng lên rõ rệt.
Ông Võ Lý, một thành viên của HTX chia sẻ, công đoạn sấy giữ vai trò quyết định đối với chất lượng hạt mắc ca. Trước đây, người dân sấy bằng lò củi, nhiệt độ khó kiểm soát khiến nhân dễ cháy dầu, đổi màu.
"Nay hệ thống sấy tự động phân bổ nhiệt đều, giúp hạt chín tới, giữ được cấu trúc tự nhiên, độ giòn và vị béo đặc trưng. Mỗi năm, hợp tác xã chế biến khoảng 30 tấn hạt thô, cho ra khoảng 10 tấn nhân vàng sáng, giòn thơm, đáp ứng yêu cầu về chất lượng của thị trường", ông Lý nói.
Không chỉ chú trọng chất lượng, HTX Quảng Trực còn đầu tư bài bản cho mẫu mã, bao bì, xây dựng thương hiệu Mắc ca Mơ Nông. Sau khi tách nhân, sản phẩm được phân loại kỹ, loại bỏ hạt lỗi, đóng gói bằng máy hút chân không, bảo quản lâu mà không cần chất bảo quản hóa học. Bao bì được thiết kế chỉn chu, mang màu sắc núi rừng Tây Nguyên, tích hợp mã QR truy xuất nguồn gốc.
Theo ông Nguyễn Anh Tuấn - Giám đốc HTX Quảng Trực, vì đang liên kết với các hộ đồng bào dân tộc M'nông trồng mắc ca, nên HTX chọn đặt tên sản phẩm là hạt mắc ca Mơ Nông để xây dựng thương hiệu. Năm 2022, sản phẩm mắc ca của HTX được công nhận đạt 3 sao Chương trình mỗi xã một sản phẩm (OCOP) của tỉnh Đắk Nông (cũ), qua đó giúp nâng cao giá trị lao động của bà con M'nông trồng mắc ca.
Để mở rộng thị trường, HTX đẩy mạnh chuyển đổi số trong quản lý và tiêu thụ sản phẩm. Vùng nguyên liệu mắc ca được số hóa với quy mô khoảng 230 ha; quy trình sản xuất khép kín được theo dõi, quản lý bằng công nghệ. Sản phẩm được gắn tem truy xuất nguồn gốc, giúp người tiêu dùng dễ dàng kiểm tra thông tin, nâng cao độ tin cậy của thương hiệu.
HTX cũng tích cực quảng bá sản phẩm trên các nền tảng số, mạng xã hội, tham gia hội chợ nông nghiệp, tuần lễ đặc sản và các sự kiện kết nối cung cầu. Nhờ đó, Mắc ca Mơ Nông từng bước tiếp cận thị trường rộng lớn, giảm phụ thuộc vào kênh tiêu thụ truyền thống.
Khi sản lượng mắc ca thô tăng dần theo từng năm, HTX chủ động thu mua, đưa một phần sản lượng vào chế biến để tránh tình trạng "được mùa mất giá". Đầu ra ổn định giúp hạn chế tình trạng thương lái ép giá, tạo động lực để người dân yên tâm đầu tư, nâng cao chất lượng sản xuất.
HTX Quảng Trực chú trọng vào chất lượng sản phẩm để nâng cao giá trị thương hiệu Mắc ca Mơ Nông.
Thời gian tới, HTX Quảng Trực tiếp tục mở rộng vùng trồng, nâng cao công suất chế biến, phát triển các sản phẩm mới như mắc ca tẩm vị, sữa mắc ca, bơ dinh dưỡng, quà tặng cao cấp.
Đồng thời, HTX hướng tới kết hợp nông nghiệp với du lịch trải nghiệm, đưa du khách tham quan vườn mắc ca, tìm hiểu quy trình sản xuất và thưởng thức sản phẩm tại chỗ - một hướng đi triển vọng để quảng bá thương hiệu Mắc ca Mơ Nông và tạo động lực phát triển bền vững cho địa phương.
Bình luận