Vì sao chỉ số PCI của TP.HCM không bật tăng được?

Kết quả công bố mới đây của Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), chỉ số PCI năm 2020 của TP.HCM vẫn xếp thứ hạng 14 như năm 2019. Trong khi đó, nhiều tỉnh thành lân cận thì chỉ số này tăng vượt bậc. Nguyên nhân nằm ở đâu và TP.HCM cần phải làm gì để cải thiện chỉ số PCI?

Chủ trương cải cách nhiều, nhưng hiện thực hóa ít

Năm 2016, chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh (PCI) của TP.HCM xếp thứ 8, nằm trong nhóm 10 địa phương có chỉ số năng lực cạnh tranh tốt.

Tuy nhiên, chỉ số này sau đó liên tục giảm, đến năm 2019, chỉ số PCI của thành phố đứng thứ 14. Năm 2020, thứ hạng này vẫn không cải thiện, TP dậm chân ở thứ hạng 14 với tổng điểm 65,70, giảm gần 1,5 điểm so với năm 2019. Đáng lo ngại nhất, điểm số về gia nhập thị trường, tính minh mạch của thị trường đều giảm.

Đặc biệt, chỉ số "dịch vụ hỗ trợ doanh nghiệp" vốn là thế mạnh của TP thời gian qua và luôn đứng tốp đầu của cả nước thì năm 2020 giảm gần 0,9 điểm so với 2019. Chỉ số này đánh giá mức độ hiệu quả, hữu ích của các dịch vụ hỗ trợ cho doanh nghiệp về đào tạo, tư vấn, xúc tiến đầu tư...

Về tổng thể, nếu so với năm 2016 thì 2020 TP.HCM đã tụt đến 6 hạng. Trong khi đó, nằm cạnh TP.HCM, Long An và Bình Dương đều bứt phá mạnh mẽ, bước vào tốp 5 tỉnh có chỉ số cạnh tranh rất tốt.

TS Đậu Anh Tuấn, Trưởng ban Pháp chế VCCI cho biết, cộng đồng doanh nghiệp ghi nhận TP.HCM có nhiều chỉ đạo, chủ trương cải cách thủ tục hành chính nhưng cần sớm hiện thực hóa.

“Nhiều doanh nghiệp nói với chúng tôi cho rằng, điều họ cần là những chương trình cải cách thủ tục hành chính phải đi vào cuộc sống. Nó phải có giá trị trên thực tế, biến những cải cách đó thành thực tế như đơn thủ tục hơn, giảm thời gian làm thủ tục. Nếu hô hào chung thì doanh nghiệp chưa cảm nhận được chủ trương đó trong thực tế cuộc sống, làm sao thành phố phải rút ngắn được khoảng cách giữa việc thực thi chủ trương, chính sách với thực tiễn”, TS Đậu Anh Tuấn nói.

Theo một số chuyên gia kinh tế, thời gian qua, TP.HCM có nhiều dự án vướng mắc về thủ tục đất đai, thời gian giải quyết thủ tục kéo dài khiến doanh nghiệp giảm niềm tin. Đây cũng là điểm trừ của TP.HCM vì thời gian triển khai các dự án càng kéo dài thì chi phí của doanh nghiệp càng tăng.

Chuyên gia kinh tế Trần Du Lịch cho rằng, TP.HCM nên tập trung tháo gỡ những vướng mắc này cho các doanh nghiệp và đồng hành cùng doanh nghiệp chứ không để một mình doanh nghiệp làm.

“Bộ máy hành chính với chỉ đạo phải đồng hành cùng doanh nghiệp tháo gỡ từng vấn đề một, chứ không phải chuyện riêng của doanh nghiệp như một số tỉnh thành khác đã làm tốt. Trường hợp một có một số quy định chồng chéo với nhau nhưng người đứng đầu công tâm thì không sợ làm sai”, ông Trần Du Lịch nêu ý kiến.

Trên quyết liệt cải cách, dưới trì trệ

Thực tế, thời gian qua, lãnh đạo UBND TP.HCM quyết liệt cải cách thủ tục hành chính như thành lập tổ công tác đầu tư, yêu cầu các sở ngành nêu cao trách nhiệm, xem khó khăn của doanh nghiệp như khó khăn của mình, không được “ngâm” hồ sơ của doanh nghiệp, không đùn đẩy trách nhiệm giữa các cơ quan chức năng…

Thậm chí, TP đưa ra hạn thời gian cụ thể giải quyết một số thủ tục hành chính và quy trách nhiệm cá nhân có liên quan nếu để quá hạn. Tuy nhiên, nhiều cơ quan, nhiều địa phương vẫn trì trệ giải quyết thủ tục hành chính cho doanh nghiệp.

Ông Nguyễn Văn Bé, Chủ tịch Hiệp hội các doanh nghiệp Khu công nghiệp TP.HCM cho biết, một số doanh nghiệp nộp hồ sơ ở Sở TN&MT nhiều tháng nhưng chậm giải quyết.

Cụ thể như ở Khu công nghiệp Tây Bắc Củ Chi, Khu công nghiệp Lê Minh Xuân 3, Khu Công nghiệp Tân Phú Trung nộp hồ sơ lên Văn Phòng đăng ký quyền sử dụng đất và Chi cục Bảo vệ môi trường để xin giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, giấy phép về môi trường, giấy đầu tư mới mà 3 tháng, 9 tháng, thậm chí có trường hợp cả năm trời cũng không giải quyết và không trả lời.

Doanh nghiệp bức xúc hỏi lãnh đạo Sở thì lãnh đạo trả lời bên dưới không trình lên nên cũng không biết. Một số doanh nghiệp cho rằng những tỉnh lân cận như Bình Dương, Long An hay một số tỉnh phía Bắc giải quyết thủ tục đầu tư nhanh hơn TP.HCM nhiều.

“Tại sao cũng cùng một pháp luật như vậy một số tỉnh miền Đông hoặc miền Bắc họ vẫn giải quyết thủ tục hành chính nhanh dù cho 1 cửa hay nhiều cửa? Vì chính quyền của họ trực tiếp xuống cơ sở tiếp xúc doanh nghiệp tìm cách tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp nên giải quyết nhanh. Còn TP.HCM ở một số sở, ngành còn hạn chế trực tiếp xuống cơ sở, chỗ này chỗ kia vẫn còn quan liêu, trì trệ”, ông Nguyễn Văn Bé nói.

Trước thực trạng này, vừa qua, lãnh đạo TP.HCM yêu cầu Sở KHĐT, Sở Xây dựng, Sở Quy hoạch - Kiến trúc, Sở TN&MT đi đầu trong cải cách thủ tục hành chính.

Các cơ quan chức năng nghiên cứu giảm 30% thời gian giải quyết kiến nghị của doanh nghiệp so với quy trình hiện nay. Trên 80% chi nhánh, văn phòng đăng ký quyền sử dụng đất đai giải quyết hồ sơ tỷ lệ đúng hạn 96%. Trên 60% hồ sơ thuộc thẩm quyền của TP.HCM được  cung cấp dịch vụ công trực tuyến cấp độ 3, cấp độ 4.

Chủ tịch UBND TPHCM yêu cầu, cơ quan chức năng  khi yêu cầu doanh nghiệp sửa đổi, bổ sung  hồ sơ thì thông báo một lần bằng văn bản, tránh tình trạng yêu cầu nhiều lần gây phiền doanh nghiệp.

“Chúng ta nói vì doanh nghiệp thì phải làm cụ thể chứ không hô hào khẩu hiệu chung chung. Giao cho các cơ quan, đơn vị trong chức năng, nhiệm vụ của mình nghiên cứu tiếp tục cải thiện môi trường đầu tư theo hướng đồng bộ, quyết liệt, đẩy mạnh hỗ trợ doanh nghiệp cho đến khi dự án đi vào hoạt động. Trường hợp khó khăn phải báo cáo lãnh đạo UBND TP.HCM, tuyệt đối không để tình trạng “ngâm” hồ sơ, nhũng nhiễu doanh nghiệp”, ông Nguyễn Thành Phong, Chủ tịch UBND TP.HCM nêu rõ.

Chủ đề năm 2021 của TP.HCM là: “Năm xây dựng chính quyền đô thị và cải thiện môi trường đầu tư”. Trong đó, cải cách thủ tục hành chính là yếu tố quan trọng để cải thiện môi trường đầu tư. Cộng đồng doanh nghiệp kỳ vọng bộ máy chính quyền TP.HCM chuyển động thật sự ở các cấp, các ngành. Có như thế thì PCI của TP.HCM mới có thể cải thiện.