Tổng Bí thư đầu tiên của Đảng Cộng sản Việt Nam là ai?

Trần Phú

Theo Bảo tàng lịch sử Quốc gia, đồng chí Trần Phú (1904 - 1931) sinh ra tại thôn An Thổ, xã An Dân, huyện Tuy An, tỉnh Phú Yên; nguyên quán xã Tùng Ảnh, huyện Đức Thọ, tỉnh Hà Tĩnh. Năm 1922, ông thi đỗ đầu kỳ thi Thành Chung do Trường Quốc học Huế tổ chức. Sau đó, ông dạy học tại Trường Tiểu học Cao Xuân Dục, Thành phố Vinh. Trong quá trình dạy học, ông có dịp gần gũi với công nhân và nông dân, nhiệt tình truyền đạt kiến thức văn hoá, giác ngộ tinh thần yêu nước, ý chí cách mạng cho những người lao động. Một thời gian sau đó, Trần Phú thôi nghề dạy học, tập trung cho hoạt động cách mạng.
Tháng 9/1925, Trần Phú được hội Phục Việt cử sang Lào để vận động cách mạng. Thời gian hoạt động ở Lào, ông đã đi sâu tìm hiểu đời sống và nguyện vọng của công nhân, nông dân, giác ngộ cách mạng cho họ và bước đầu tự rèn luyện lập trường, ý thức giai cấp công nhân.
Luận cương chính trị do Trần Phú dự thảo được Hội nghị Ban Chấp hành Trung ương tháng 10/1930 thông qua, là văn kiện quan trọng của Đảng, đã vận dụng những nguyên lý của chủ nghĩa Mác - Lê nin về vấn đề dân tộc, thuộc địa và những luận điểm cơ bản trình bày trong Chính cương vắn tắt và Sách lược vắn tắt do Nguyễn Ái Quốc soạn thảo được thông qua tại Hội nghị thành lập Đảng.
Với công lao và đóng góp to lớn, Trần Phú được Hội nghị Ban Chấp hành Trung ương tháng 10/1930 bầu làm Tổng Bí thư đầu tiên của Đảng.

Liên Xô (nay là Nga)

Theo Bảo tàng lịch sử quốc gia, nhận thấy Trần Phú là học trò có khí chất thông minh, đầy nhiệt tình cách mạng, lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc quyết định cử đi Liên Xô học trường Đại học Phương Đông để đào tạo thành cán bộ cốt cán cho cách mạng.
Một lý do khác để Nguyễn Ái Quốc chọn Trần Phú đi học nữa là vì việc học tập đòi hỏi phải sử dụng thông thạo tiếng Pháp hay tiếng Anh để nghe giảng, đọc tài liệu, trao đổi với bạn học. Điều này thầy giáo Trần Phú có ưu thế hơn các đồng chí cùng thời điểm ấy về tiếng Pháp nên được cử đi học.
Đầu tháng 11/1929, sau khi tốt nghiệp Đại học Phương Đông, Trần Phú nhận chỉ thị của quốc tế cộng sản, bí mật lên tàu đi Leningrad (nay là thành phố St. Petersburg thuộc Liên bang Nga) bắt đầu hành trình về nước hoạt động.

27

Theo Bảo tàng lịch sử quốc gia, sáng ngày 18/4/1931, tại cơ quan ấn loát (một quá trình tái tạo hàng loạt văn bản và hình ảnh bằng cách sử dụng biểu mẫu hoặc mẫu chính) của Đảng, số nhà 66 đường Sampannho, nay là đường Lý Chính Thắng, quận 3, TP.HCM, Tổng Bí thư Trần Phú bị kẻ địch vây bắt. Đây là một tổn thất vô cùng lớn đối với Đảng và cách mạng Việt Nam đang trong thời kỳ phục hồi, củng cố và phát triển.
Bắt được đồng chí Trần Phú, bọn mật thám, cảnh sát đưa về giam và hỏi cung, chúng thay nhau giở mọi thủ đoạn tra tấn tàn ác, dụ dỗ mua chuộc nhưng vẫn không khuất phục được ý chí của người cộng sản kiên trung. Đồng chí Trần Phú vẫn luôn nêu cao tấm gương đấu tranh cách mạng; hàng ngày, tham gia bồi dưỡng lý luận chính trị và kinh nghiệm công tác cho các đồng chí tù chính trị.
Chế độ tàn bạo của nhà tù đã làm sức khỏe của đồng chí suy kiệt, bệnh tràng nhạc (bệnh dịch hạch) và bệnh lao phổi tái phát nặng hơn. Để mong có thể khai thác những bí mật của cách mạng, bọn cai ngục đã đưa Trần Phú tới nhà thương để chữa trị, song do bệnh tình quá nặng. Đồng chí đã trút hơi thở cuối cùng khi mới 27 tuổi.

3/2/1930

Theo Bảo tàng lịch sử Quốc gia, cuối năm 1929, những người cách mạng Việt Nam trong các tổ chức cộng sản đã nhận thức được sự cần thiết và cấp bách phải thành lập một Đảng Cộng sản thống nhất, chấm dứt tình trạng chia rẽ phong trào cộng sản ở Việt Nam. Khi ấy Nguyễn Ái Quốc đã chủ động tổ chức và chủ trì Hội nghị hợp nhất Đảng tại Hương Cảng, Trung Quốc từ ngày 6/1 - 7/2/1930.
Hội nghị quyết định hợp nhất các tổ chức Đảng (Đông Dương Cộng sản Đảng, An Nam Cộng sản Đảng, Đông Dương Cộng sản Liên đoàn) thành Đảng Cộng sản Việt Nam. Hội nghị thông qua lời kêu gọi của Nguyễn Ái Quốc thay mặt Quốc tế Cộng sản và Đảng Cộng sản Việt Nam gửi đến đồng bào, đồng chí trong cả nước nhân dịp thành lập Đảng.
Hội nghị hợp nhất các tổ chức Cộng sản có ý nghĩa như là một Đại hội thành lập Đảng. Những văn kiện được thông qua tại Hội nghị hợp nhất do Nguyễn Ái Quốc chủ trì chính là Cương lĩnh chính trị đầu tiên của Đảng.
Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ III của Đảng đã quyết nghị lấy ngày 3/2 dương lịch hằng năm làm ngày kỷ niệm thành lập Đảng.