Khói thuốc tàn phá cơ thể từ trong ra ngoài

Hút thuốc lá được xem là một trong những nguyên nhân gây tử vong hàng đầu trên toàn cầu. Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC), người hút thuốc có nguy cơ mắc ung thư phổi cao gấp 25 lần so với người không hút. Nhưng tổn thương không dừng ở đó, khói thuốc còn âm thầm tấn công gần như mọi cơ quan trong cơ thể.

Các nhà khoa học cho biết, trong khói thuốc chứa hơn 41.000 hóa chất, hàng trăm chất đã được xác định là gây ung thư. Khi hít vào, những độc chất này đi qua phổi, thấm vào máu, lan khắp cơ thể và gây đột biến tế bào, mầm mống của nhiều loại ung thư như thanh quản, thực quản, dạ dày, tụy, thận, bàng quang, cổ tử cung và cả tủy xương.

Không chỉ gây ung thư, thuốc lá còn đẩy nhanh quá trình lão hóa. Các chất độc khiến mao mạch dưới da co lại, làm giảm lượng máu và oxy nuôi dưỡng tế bào. Da người hút thuốc trở nên xỉn màu, khô sạm, hình thành nếp nhăn sâu do collagen và elastin bị phá hủy, dấu hiệu lão hóa sớm thường thấy ở người hút lâu năm.

Với hệ tim mạch, tác hại của thuốc lá thể hiện rõ rệt. Người hút có nguy cơ mắc bệnh mạch vành, đột quỵ cao gấp 2-4 lần so với người không hút. Nicotine và carbon monoxide làm thành mạch dày, dễ hình thành cục máu đông, gây co thắt mạch và tăng huyết áp – con đường dẫn đến nhồi máu cơ tim và đột quỵ.

Phổi là cơ quan chịu tác động trực tiếp và nặng nề nhất. Khói thuốc làm tích tụ hóa chất trong đường thở, gây viêm mạn tính và suy giảm chức năng hô hấp. Người hút thuốc lâu năm dễ mắc bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD), khí phế thũng, viêm phế quản, thậm chí hen suyễn và lao phổi. Cảm giác mệt mỏi, hụt hơi, khó thở là những biểu hiện sớm của tổn thương phổi do thuốc lá.

Ít người biết rằng thuốc lá còn làm yếu xương. Nicotine và các chất độc làm giảm hấp thu canxi, khiến xương giòn, dễ gãy và lâu lành. Phụ nữ hút thuốc có nguy cơ loãng xương cao hơn do giảm sản xuất estrogen. Khi xương hàm yếu đi, răng dễ rụng và khó phục hồi.

Cùng với đó, răng miệng của người hút thuốc cũng chịu ảnh hưởng trực tiếp. Hắc ín khiến răng ố vàng, cao răng tích tụ, hơi thở hôi dai dẳng. Khói thuốc phá vỡ hệ vi sinh có lợi trong khoang miệng, gây viêm lợi, viêm họng, rối loạn tiêu hóa và có thể dẫn tới nhiễm nấm miệng, tình trạng mà bác sĩ gọi là “vòm miệng người hút thuốc”.

Một tác hại khác ít được nhắc tới là tổn thương mắt. Theo CDC, người hút thuốc có nguy cơ cao bị đục thủy tinh thể, thoái hóa điểm vàng, tổn thương thần kinh thị giác, thậm chí mù lòa.

Đặc biệt, khói thuốc không chỉ hại người hút mà còn đầu độc những người xung quanh. Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) ước tính mỗi năm có khoảng 600.000 ca tử vong do hút thuốc thụ động, trong đó 64% là phụ nữ. Cứ 10 người chết vì thuốc lá thì có 1 người chưa từng hút, họ chỉ hít phải khói thuốc của người khác.

Bác sĩ Nguyễn Trung Nguyên, Giám đốc Trung tâm Chống độc, Bệnh viện Bạch Mai, khuyến cáo: “Ngừng hút thuốc là cách tốt nhất để bảo vệ sức khỏe bản thân và cộng đồng. Nicotine tuy gây nghiện nhưng không tạo cơn vật vã như ma túy, người hút hoàn toàn có thể bỏ thuốc nếu quyết tâm”.

Ông cho biết hiện có nhiều phương pháp hỗ trợ cai nghiện như thuốc thay thế nicotine, tư vấn hành vi và điều trị y khoa. Trong thời gian chưa thể bỏ hoàn toàn, người hút cần tránh hút ở nơi kín, chỉ hút tại khu vực cho phép để giảm ảnh hưởng đến người khác.

Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá (2013) đã quy định rõ những nơi cấm hút thuốc như cơ sở y tế, trường học, khu vui chơi trẻ em, không gian công cộng trong nhà và khu vực có nguy cơ cháy nổ. Tuy nhiên, việc thực thi vẫn còn lỏng lẻo, khiến khói thuốc tiếp tục len lỏi vào đời sống.

Sức khỏe không có đường lui – từ bỏ thuốc lá hôm nay chính là bảo vệ bản thân, gia đình và thế hệ sau khỏi làn khói tử thần.