Cả nước triển khai 10.587 mô hình, dự án giảm nghèo trong 5 năm

Văn phòng quốc gia về giảm nghèo (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) cho biết, thời gian qua, Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025, góp phần duy trì mức giảm tỷ lệ hộ nghèo bình quân 1-1,5% mỗi năm; trong đó tỷ lệ hộ nghèo là đồng bào dân tộc thiểu số giảm trên 3%/năm, các huyện nghèo giảm 4-5%/năm.

Tính đến cuối năm 2025, cả nước đã triển khai 10.587 mô hình, dự án giảm nghèo. Trong đó 9.816 mô hình nông nghiệp và 771 mô hình phi nông nghiệp, thu hút hơn 205.000 hộ dân tham gia, bao gồm hơn 110.000 hộ nghèo, 63.000 hộ cận nghèo và gần 32.000 hộ mới thoát nghèo.

Những mô hình sản xuất nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, trồng cây ăn quả đạt chuẩn VietGAP, nuôi trồng thủy sản bền vững hay chăn nuôi hữu cơ đã giúp gần 100.000 hộ dân từng bước thay đổi tập quán sản xuất, nâng cao năng suất, tiếp cận thị trường rộng mở và gia tăng thu nhập một cách rõ rệt.

Điều đáng chú ý, theo Văn phòng quốc gia về giảm nghèo, các mô hình này không chỉ tạo công ăn việc làm, mà còn góp phần làm thay đổi diện mạo kinh tế nông thôn: từ sản xuất manh mún sang hướng hàng hóa quy mô lớn, từ tư duy "làm cho đủ ăn" sang khát vọng vươn lên làm giàu. Đó là những chuyển đổi căn bản, cho thấy mục tiêu "giảm nghèo bền vững" đang dần trở thành hiện thực, không chỉ dựa vào trợ cấp mà dựa vào năng lực tự thân của người dân.

Bên cạnh đó, cơ sở hạ tầng cũng được chú trọng đầu tư mạnh mẽ. Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025 hoàn thành 2.616 công trình thiết yếu.

Bao gồm: 1.465 công trình giao thông, 265 công trình thủy lợi, 472 công trình giáo dục, 41 công trình y tế, 96 công trình nước sạch, 161 công trình văn hóa, 51 công trình điện và 65 công trình khác; đồng thời duy tu, bảo dưỡng 2.340 công trình đang hoạt động.

Theo đánh giá của Văn phòng quốc gia về giảm nghèo, những tuyến đường mới mở, trường học mới xây, trạm y tế được cải tạo… không chỉ cải thiện điều kiện sống, mà còn mở ra cánh cửa tri thức, dịch vụ, việc làm và cơ hội phát triển cho người dân vùng khó, thu hẹp khoảng cách với các vùng phát triển.

"Trao cần câu" thay vì "cho xâu cá"

Trong hành trình giảm nghèo, "sinh kế" được đặt ở vị trí trung tâm như chiếc chìa khóa mở ra cánh cửa tự chủ của mỗi gia đình.

Theo báo cáo, đến nay cả nước đã triển khai hơn 9.300 mô hình sinh kế - vượt xa mục tiêu ban đầu chỉ 1.000 mô hình. Đây là bước chuyển từ hỗ trợ ngắn hạn sang kiến tạo cơ hội lâu dài; từ hỗ trợ tản mạn sang phát triển mô hình gắn với chuỗi giá trị nông sản, du lịch cộng đồng, làng nghề và dịch vụ địa phương.

Cùng với đó, gần 6.300 phiên giao dịch việc làm được tổ chức, kết nối 1,1 triệu doanh nghiệp và đơn vị tuyển dụng với hơn 3 triệu người lao động; giúp hơn 125.000 lao động nghèo và cận nghèo tìm được việc làm bền vững - một con số vượt xa chỉ tiêu cả giai đoạn.

Điểm khác biệt nổi bật của giai đoạn này nằm ở sự thay đổi trong tư duy thực thi chính sách. Nếu như trước đây, giảm nghèo chủ yếu dựa vào trợ cấp trực tiếp, thì nay trọng tâm chuyển sang "trao cần câu" thay vì "cho xâu cá". Sinh kế được gắn liền với tập huấn kỹ thuật, xây dựng tổ hợp tác, hợp tác xã, chuyển giao khoa học - công nghệ và kết nối thị trường tiêu thụ.

Các mô hình như nuôi bò sinh sản luân chuyển ở miền núi phía Bắc, trồng rau an toàn theo VietGAP ở đồng bằng sông Hồng, hay mô hình chăn nuôi gắn với du lịch cộng đồng tại Tây Nguyên đã giúp nhiều hộ tăng thu nhập gấp 2–3 lần. Ở nhiều nơi, những mô hình ấy còn tạo ra "cộng đồng sinh kế" - nơi người dân nương tựa vào nhau, cùng học hỏi, cùng phát triển.

Nhờ triển khai đồng bộ các tiểu dự án, tỷ lệ trẻ em dưới 16 tuổi suy dinh dưỡng thấp còi giảm còn 26,43%, vượt chỉ tiêu đề ra (dưới 34%). Gần 200.000 trẻ em và 130.000 phụ nữ mang thai được bổ sung vi chất dinh dưỡng - một bước đi quan trọng để cải thiện thể lực giống nòi.

Dự kiến đến cuối năm 2025, gần 90.000 căn nhà sẽ được xây mới hoặc sửa chữa cho hộ nghèo, cận nghèo ở vùng đặc biệt khó khăn. Mỗi căn nhà không chỉ là nơi che mưa nắng, mà là điểm tựa, là niềm tin để người dân ổn định cuộc sống và hướng tới tương lai.

Một điểm nhấn quan trọng khác của Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025 là cơ chế điều hành thống nhất, xuyên suốt.

Theo đó, Chính phủ và các bộ, ngành đã khẩn trương ban hành hướng dẫn, phân bổ vốn, kiện toàn Ban Chỉ đạo Trung ương các chương trình mục tiêu quốc gia để bảo đảm phối hợp nhịp nhàng giữa các cấp, tránh chồng chéo, nâng cao hiệu quả, minh bạch.

Hệ thống tín dụng chính sách được triển khai sâu rộng, tạo điều kiện để người dân vay vốn học nghề, đầu tư sản xuất, phát triển kinh tế hộ gia đình. Đồng thời, nguồn lực xã hội hóa từ doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân tiếp tục được lan tỏa, góp phần nuôi dưỡng tinh thần "lá lành đùm lá rách".

Văn phòng quốc gia về giảm nghèo nhìn nhận, nổi bật trong chính sách giảm nghèo là sự quan tâm tới phụ nữ và trẻ em - những nhóm dễ bị tổn thương nhất. Trong giai đoạn 2021-2025, Chương trình lồng ghép yếu tố giới trong mọi hoạt động, hỗ trợ 169.000 phụ nữ mang thai và 646.000 bà mẹ có con dưới 5 tuổi; triển khai can thiệp dinh dưỡng cho hơn 600.000 trẻ em gái tại các vùng nghèo.

Nhiều lớp đào tạo nghề ưu tiên phụ nữ nghèo, phụ nữ dân tộc thiểu số đã giúp họ chủ động hơn trong việc tìm kiếm sinh kế, tăng thu nhập và khẳng định vai trò trong gia đình, cộng đồng. Khoảng 1.800 cán bộ, công chức và cộng tác viên cũng được tập huấn về bình đẳng giới, kỹ năng lồng ghép giới - tạo nền tảng cho một xã hội công bằng và phát triển hài hòa hơn.

Nhìn từ những kết quả đã đạt được, có thể thấy giảm nghèo bền vững ở Việt Nam không chỉ là các con số trong báo cáo, mà là sự chuyển mình của cả một cộng đồng, là niềm tin được bồi đắp qua từng mô hình thành công, từng con đường mới mở, từng ngôi nhà được dựng lên giữa vùng khó. Đó là minh chứng cho quyết tâm không để ai bị bỏ lại phía sau - một giá trị nhân văn sâu sắc, đồng thời là động lực của sự phát triển bền vững trong tương lai.