Bộ trưởng Bộ Giao thông Vận tải (GTVT) Nguyễn Văn Thể vừa có phiên giải trình ý kiến của Đại biểu Quốc hội (ĐBQH) tại Kỳ họp thứ 9 Quốc hội khóa XIV về vấn đề chuyển đổi hình thức đầu tư các dự án đường bộ cao tốc trên tuyến Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2017-2020.
Giải phóng mặt bằng đạt trên 70%
Theo Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể, dự án trên chậm là bởi phải thực hiện theo Luật Đầu tư và các quy định của pháp luật. Đây là dự án trọng điểm quốc gia nên phải thanh tra, kiểm toán và thậm chí là cả điều tra.
Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể.
Đến nay, 7 dự án có từ 2 - 5 nhà đầu tư sơ tuyển, một dự án không có nhà đầu tư. Tuy nhiên, việc chuyển qua đấu thầu trong nước đang gặp khó khăn về nguồn vốn tín dụng thực hiện; đối với 5 dự án còn lại cũng gặp nhiều khó khăn.
“Xin báo cáo với Quốc hội là 5 dự án còn lại chúng ta phải huy động hơn 22.000 tỷ. Bình quân mỗi dự án phải thu hút 4.000 tỷ. Đây cũng là vấn đề rất khó khăn, nếu chúng ta không thu xếp được vốn tín dụng, không đủ điều kiện thì không khởi công được và muốn khởi công phải báo cáo lại Quốc hội”, ông Thể nói.
Người đứng đầu Bộ GTVT cũng cho biết, theo Nghị quyết 52, từ tháng 11/2018 đến tháng 6/2019, Bộ hoàn thành toàn bộ 11 dự án về mặt hồ sơ thiết kế kỹ thuật tư vấn và phải nghiên cứu địa hình, phối hợp với các địa phương để đưa ra giải pháp.
"Đến tháng 6/2019, Bộ mới đủ điều kiện để đấu thầu, còn từ tháng 4 /2019, chúng tôi đã bàn giao mặt bằng cho các địa phương để tiến hành giải phóng mặt bằng và đến thời điểm này đạt trên 70%", ông Thể nói.
Việc tiến hành đấu thầu quốc tế, theo ông Thể, là để thu hút đầu tư nước ngoài. Kết quả đấu thầu cho thấy có 32 nhà đầu tư nước ngoài đều đến từ châu Á. Trước tình hình này, Bộ GTVT báo cáo các lãnh đạo chủ chốt và theo chủ trương, tháng 9/2019, Bộ GTVT quyết định hủy đấu thầu quốc tế.
Bộ trưởng Thể cho biết, đến nay, Bộ GTVT đã thực hiện xong toàn bộ công tác sơ tuyển và có được khoảng 20 nhà đầu tư vượt qua sơ tuyển.
Giải thích hiện trạng nhiều đoạn tuyến phải chuyển đổi qua đầu tư công, Bộ trưởng cho biết, theo Nghị quyết 52, ba dự án đang triển khai đầu tư công sẽ được xây dựng cơ chế để thu phí.
“Nhà nước đầu tư, sau đó là thu phí hoàn vốn lại cho Nhà nước. Còn nếu như nhà đầu tư huy động thì cũng phải hoàn vốn cho nhà đầu tư. Chúng tôi hoàn thành toàn bộ 11 dự án đã phê duyệt. Sau khi phê duyệt dự án, Bộ cũng đã báo cáo với Chính phủ và trong các kỳ họp Quốc hội cũng đã báo cáo Quốc hội. Sau đó, Bộ GTVT tổ chức đấu thầu rộng rãi để chọn tư vấn lập hồ sơ thiết kế kỹ thuật và dự toán”, ông giải thích.
Bộ trưởng GTVT khẳng định, khi chuyển qua đầu tư công, các dự án cao tốc Bắc – Nam sẽ được triển khai nhanh hơn so với đầu tư theo hình thức PPP.
Tránh nếp nghĩ "hễ khó là dùng ngân sách"
Trước đó, thảo luận tại nghị trường Quốc hội chiều 11/6, một số đại biểu bày tỏ quan điểm, nếu đồng ý chuyển các dự án cao tốc Bắc - Nam sang đầu tư công sẽ tiềm ẩn nguy cơ thành tiền lệ.
Đại biểu Hoàng Quang Hàm thuộc đoàn Phú Thọ băn khoăn khi tỷ trọng đầu tư theo hình thức đối tác công tư chỉ còn 40% tổng chiều dài dự án thay vì 81% như mục tiêu ban đầu. Bên cạnh đó, kêu gọi đầu tư từ xã hội chỉ khoảng 22%, còn 78% sẽ đầu tư bằng ngân sách.
Đồng thời, 5 dự án còn lại tiếp tục triển khai đầu tư theo hình thức đối tác công tư, nhưng với thực tế hiện nay và khả năng cho vay của Ngân hàng như Chính phủ báo cáo thì không có gì đảm bảo sẽ lựa chọn được nhà đầu tư.
Đại biểu Hoàng Quang Hàm nhấn mạnh, việc chuyển đầu tư này là bất đắc dĩ, không nên tạo thành tiền lệ và tạo thành nếp nghĩ "khó khăn là dùng ngân sách”, cứ dùng ngân sách thì mới bảo đảm khả năng thành công.
“Đây là vấn đề cần quan tâm để chấn chỉnh khâu dự báo chuẩn bị đầu tư các dự án đối tác công tư và phải xem xét lại vì sao không thực hiện được kêu gọi đầu tư, không phải từ 2016 đến nay không có dự án BOT nào được triển khai trên cao tốc Bắc - Nam”, ông Hàm nói.
Ngày 8/6, Chính phủ kiến nghị Quốc hội chuyển đổi hình thức đầu tư 3 đoạn Mai Sơn - quốc lộ 45, Vĩnh Hảo - Phan Thiết, Phan Thiết - Dầu Giây thuộc dự án đường cao tốc Bắc - Nam sang đầu tư công 100% vốn nhà nước thay vì đầu tư PPP.
Đây là sự thay đổi đáng chú ý trong tờ trình lần thứ 3 của Chính phủ vừa gửi Quốc hội. Dự án đường bộ cao tốc Bắc Nam là công trình quan trọng quốc gia ưu tiên đầu tư trong giai đoạn 2017-2020, trong đó có 3 dự án đầu tư công, 8 dự án theo hình thức đối tác công tư (PPP), loại hợp đồng BOT. Năm 2019, Bộ Giao thông Vận tải đã sơ tuyển các nhà đầu tư quốc tế cho 8 dự án cao tốc này. Tuy nhiên, sau đó lại hủy kết quả sơ tuyển do "số lượng nhà đầu tư vượt qua sơ tuyển không nhiều, tính cạnh tranh không cao".
Cuối năm 2019, Bộ Giao thông Vận tải lại sơ tuyển các nhà đầu tư trong nước cho các dự án, đến nay đã hoàn thành vòng sơ tuyển. Đến tháng 3/2020, Chính phủ cho biết sẽ đề xuất cấp có thẩm quyền cho phép chuyển hình thức đầu tư của 8 dự án cao tốc Bắc Nam sang đầu tư công.
Bình luận