Bộ Tài chính muốn thu phí khí thải, ngân sách có thêm 1.200 tỷ đồng/năm

Thu phí để giảm ô nhiễm

Bộ Tài chính vừa gửi lấy ý kiến các bộ, ngành, địa phương, doanh nghiệp về dự thảo Nghị định quy định phí bảo vệ môi trường (BVMT) đối với khí thải.

Theo Bộ Tài chính, ở nước ta, cùng với sự phát triển kinh tế - xã hội, chất lượng môi trường không khí tại các thành phố lớn, một số khu công nghiệp, làng nghề đang ngày càng suy giảm, tác hại nghiêm trọng đến sức khoẻ cộng đồng, thiệt hại cho nền kinh tế, đe dọa tới môi trường.

Hiện cả nước có khoảng 5,1 triệu xe ô tô và số lượng lớn xe máy đang lưu hành và có hàng chục khu tổ hợp, liên hợp trong đó tập trung nhiều dự án, loại hình sản xuất bauxite, gang thép, lọc hóa dầu, trung tâm điện lực, hàng ngày xả thải khối lượng lớn khí thải công nghiệp; có gần 120.000 cơ sở sản xuất công nghiệp, trong đó có 138 cơ sở sản xuất gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng; khoảng 110.000 doanh nghiệp xây dựng, hoạt động xây dựng nhà ở, khu chung cư, khu đô thị mới, cầu đường, khai thác và vận chuyển vật liệu xây dựng. Các cơ sở này phát sinh khối lượng lớn khí thải công nghiệp, bụi thải, tác động xấu đến môi trường.

"Trong khi đó, phần lớn tổ chức, cá nhân xả thải gây ô nhiễm môi trường không khí chưa ý thức đầy đủ về trách nhiệm của mình trong BVMT không khí", Bộ Tài chính đánh giá.

Vì vậy, theo cơ quan này, việc nghiên cứu, xây dựng Nghị định phí BVMT đối với khí thải là cần thiết, nhằm thể chế hóa chủ trương của Đảng và Chính phủ, kiện toàn hệ thống pháp luật phí, phù hợp với đòi hỏi từ thực tiễn và nhằm từng bước nâng cao ý thức BVMT của tổ chức, cá nhân xả thải và toàn xã hội.

Bộ Tài chính cho rằng, phí BVMT là chính sách mới. Để có cơ sở thuyết phục khi xác định, tính toán số phí phải nộp, nguồn thải nộp phí phải là các nguồn thải mà pháp luật chuyên ngành đã có quy định có thể xác định được khối lượng chất gây ô nhiễm môi trường có trong khí thải, làm cơ sở xác định số phí phải nộp đối với nguồn xả thải. 

Do đó, Bộ Tài chính trình Chính phủ trước mắt chỉ quy định người nộp phí là các cơ sở xả khí thải quy định tại cột 2 Phụ lục XXIX ban hành kèm theo Nghị định 08/2022/NĐ-CP.

Đó là sản xuất gang thép, luyện kim; hóa chất vô cơ cơ bản, phân bón vô cơ và hợp chất ni tơ; lọc hóa dầu; tái chế, xử lý chất thải rắn sinh hoạt; sản xuất than cốc, khí than; nhiệt điện; xi măng...

Mức thu bao nhiêu?

Bộ Tài chính cho biết: Trong các cuộc khảo sát thực tế và làm việc tại địa phương như Hải Dương, Quảng Ninh, Bình Dương, Tây Ninh, Sở Tài nguyên và Môi trường các tỉnh này đều đề nghị quy định tổ chức thu phí tương tự như tại Nghị định số 53/2020/NĐ-CP.

Để bảo đảm thống nhất, tạo thuận lợi cho việc thu, nộp phí; hạn chế làm tăng chi phí trong thu, nộp phí, Bộ Tài chính đề xuất Chính phủ quy định cơ quan thu phí BVMT đối với khí thải tương tự như cơ quan thu phí BVMT đối với nước thải công nghiệp đã quy định tại Nghị định số 53/2020/NĐ-CP.

Đó là Sở Tài nguyên và Môi trường, Phòng Tài nguyên và Môi trường thu phí BVMT đối với khí thải của các cơ sở xả khi thải trên địa bàn quản lý. Căn cứ tình hình thực tế quản lý, Sở Tài nguyên và Môi trường báo cáo UBND tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương phân công địa bàn, đối tượng thu để tổ chức thực hiện thu phí BVMT đối với khí thải của các cơ sở xả khí thải trên địa bàn.

Bộ Tài chính trình Chính phủ quy định xây dựng mức phí gồm 2 phần: Phí cố định thu đối với mọi cơ sở xả khí thải, để bảo đảm chi phí xử lý các chất nằm ngoài 4 chất (Bụi tổng, NOx, SOx, CO) và phí biến đổi thu bổ sung đối với các cơ sở phải quan trắc khí thải (thu đối với 4 chất: Bụi tổng, NOx, SOx, CO). 

Đối với phí cố định: Mức phí cố định đối với các cơ sở xả khí thải: 3.000.000 đồng/năm. Mức phí cố định được quy định theo năm, cũng có thể nộp phí theo quý.

Đối với phí biến đổi, trên cơ sở đề xuất của Bộ Tài nguyên và Môi trường, Bộ Tài chính trình Chính phủ quy định mức phí biến đối đối với 4 chất gây ô nhiễm môi trường (Bụi tổng, NOx, SOx, CO) là từ 500-800 đồng/tấn.

Phí BVMT đối với khí thải là khoản thu mới. Bộ Tài chính dự kiến khi thực hiện chính sách này làm tăng thêm khoảng 1.200 tỷ đồng/năm cho ngân sách nhà nước. Số tiền này góp phần khắc phục tình trạng ô nhiễm môi trường không khí tại địa phương - nơi có nguồn thải gây ô nhiễm.