Xác rùa Hoàn Kiếm ở hồ Đồng Mô sẽ được bảo quản thế nào?

Trao đổi với VTC News chiều 24/4, PGS.TS Phan Kế Long, Chủ tịch Hội đồng khoa học, Bảo tàng thiên nhiên Việt Nam cho biết, dự kiến cuối giờ chiều nay mẫu vật rùa Hoàn Kiếm ở hồ Đồng Mô sẽ được đưa về bảo tàng để bảo quản. Rùa Hoàn Kiếm ở Đồng Mô có chiều dài 1,56 m, nặng 93 kg. 

"Trong thời gian chờ quyết định của UBND Hà Nội về phương án xử lý, xác rùa tạm thời sẽ được Bảo tàng bảo quản tại kho lạnh sâu ở nhiệt độ âm 20 độ C", ông Long nói. Diện tích kho lạnh của bảo tàng khoảng 20m3. Đây cũng là nơi từng bảo quản xác rùa Hoàn Kiếm ở hồ Gươm chết vào năm 2016 và nhiều động vật quý hiếm khác theo quyết định của Chính phủ.

Dự kiến có hai cách để xử lý xác rùa như trước đây từng làm là nhựa hoá hoặc tiêu bản. Tuy nhiên việc ngâm xác rùa trong dung môi dễ gây ra hiện tượng cháy nổ, ngâm trong cồn hay ngâm phoóc-môn sẽ không đẹp và bị mất màu. Hiện phương pháp nhựa hóa là tối ưu nhất với loài không vây, không vảy này.

Phương pháp nhựa hoá giúp bảo quản nguyên trạng mẫu vật từ hình thái, màu sắc đến cả những phần khó như mắt, diềm mai. Nước và mỡ hòa tan trong tế bào sẽ được hút hết để thay vào đó một loại nhựa đặc biệt. Khi nhựa vào cơ thể sẽ thẩm thấu qua các tế bào giúp giữ nguyên cấu trúc. Phương pháp này cũng giúp giữ được nguyên vẹn mẫu vật (cả phần xương, sụn) sát thực nhất với mẫu sống, không để lại mùi và có độ bền cao.

Về chi phí bảo quản, phục dựng xác rùa ở Đồng Mô, ông Long cho biết, UBND thành phố Hà Nội sẽ thực hiện chi trả và phối hợp với bảo tàng để xử lý.

Tháng 1/2016, Bảo tàng thiên nhiên Việt Nam và các chuyên gia nước ngoài từng xử lý xác rùa ở hồ Gươm theo phương pháp phục dựng tiêu bản. Sau khi hoàn thành, mẫu rùa Hồ Gươm có kích thước dài hơn 2 m, rộng 1,1 m. Hiện xác rùa Hoàn Kiếm này đang trưng bày ở đền Ngọc Sơn.

Riêng tại hồ Đồng Mô, các nhà bảo tồn của Chương trình Bảo tồn rùa châu Á cho rằng, có ít nhất 2 cá thể rùa Hoàn Kiếm ở đây. Một bức ảnh từng hai cá thể rùa Hoàn Kiếm song song. Tuy nhiên, tại đây mới bẫy bắt và xác định gene thành công một cá thể.

Rùa Hoàn Kiếm (còn có tên là giải Swinhoe, Rafetus swinhoei) được mô tả lần đầu năm 1873, nhưng thực tế có rất ít nghiên cứu về loài rùa mai mềm khổng lồ này. Rùa Hoàn Kiếm là loài rùa quý hiếm nhất trên thế giới với ghi nhận hiện còn 3 con. Một con sống ở vườn thú Tô Châu (Trung Quốc), một ở hồ Xuân Khanh (Hà Nội) và một con ở hồ Đồng Mô vừa chết.

Rùa Hoàn Kiếm ở Đồng Mô được các nhà bảo tồn của Chương trình Bảo tồn rùa châu Á phát hiện lần đầu năm 2007. Một năm sau, trong trận lụt lịch sử của Hà Nội, nó lọt ra ngoài hồ và bị ngư dân bắt. Nhờ sự vận động của cơ quan chức năng và giới bảo tồn, rùa được đưa lại hồ, theo dõi đến nay.