Vaccine COVID-19 đầu tiên của Việt Nam có gì đặc biệt?

Công ty Nanogen (TP.HCM) và Học viện Quân y phối hợp nghiên cứu, phát triển và cho ra đời vaccine Nanocovax. Dự kiến 17/12 tới vaccine này sẽ tiêm thử nghiệm trên người.

Nanocovax là vaccine thế hệ mới?

Ông Nguyễn Vũ Hồng An, Trưởng phòng Kiểm tra chất lượng, Công ty Nanogen cho biết, Nanocovax phòng COVID-19 là vaccine thế hệ mới, khác với vaccine truyền thống. Vaccine truyền thống như uốn ván, ho gà hay bại liệt được tạo bằng phương pháp lấy các vi sinh vật bệnh làm yếu đi hoặc làm bất hoạt để tiêm vào cơ thể là nguồn bệnh tạo ra miễn dịch. Còn Nanocovax là tổng hợp nhân tạo bằng cách lấy một đoạn ADN gai virus SARS-CoV-2 để tạo ra vaccine. 

Khi bắt đầu nghiên cứu, công ty có hai phương án là vaccine tiểu thể (sub-unit) dựa trên protein gai của SARS-CoV-2, và vaccine VLP (virus like particles), đều sử dụng công nghệ tái tổ hợp. Do vaccine VLP mất thời gian hơn, nên để đảm bảo tốc độ, Nanogen quyết định làm vaccine tiểu thể, thành phẩm là Nanocovax.

Vaccine COVID-19 cần nhiều thời gian cho thiết kế đoạn gene và chọn đúng dòng tế bào để tích hợp đoạn gene vào. Chuyên gia thí nghiệm lấy trình tự một đoạn S protein gai trên SARS-CoV-2, tích hợp nó vào dòng tế bào động vật mà Nanogen đang nuôi cấy. Tế bào phân chia, lớn lên, sản xuất ra protein. Sau đó, protein này được tách riêng, làm sạch, trở thành bán thành phẩm. Nó tiếp tục được pha chế với các tá dược khác để tạo thành vaccine.

Ông An cho biết, vaccine thế hệ cũ có nhược điểm là có trường hợp virus không yếu hẳn vào cơ thể sẽ là nguồn bệnh rất nguy hiểm nhưng sản xuất rất nhanh. Vius SARS-CoV-2 có những gai bám vào tế bào người, bơm vật chất di truyền vào tế bào người trong quá trình phát triển, đến giai đoạn nào đó sẽ phá vỡ tế bào phát tán trong cơ thể người. Nanogen lấy trình ADN của đoạn gai được quốc tế giải mã tổng hợp thành protein gai nhân tạo, dùng nó làm vacine theo công nghệ protein tái tổ hợp.

Ông Đỗ Minh Sĩ, Giám đốc Nghiên cứu phát triển của Nanogen thông tin thêm, protein tái tổ hợp được áp dụng trong Nanocovax là công nghệ được áp dụng trên nhiều dòng sản phẩm khác nhiều năm nay. Quá trình nghiên cứu và phát triển vaccine COVID-19 chỉ trong 6 tháng. 

Tính an toàn của vaccine

Công ty Nanogen khẳng định "hoàn toàn yên tâm" về tính an toàn và hiệu quả sinh miễn dịch của Nanocovax. Bởi, công ty thử nghiệm nhiều lần trên chuột và khỉ, kết quả khả quan. Riêng hiệu quả trên người cần chờ kết quả thử nghiệm lâm sàng.

Vaccine này có tác dụng phụ nhưng không đáng kể. Một số con chuột ngứa, kích ứng nhẹ tại chỗ khi tiêm bắp trong khoảng nửa tiếng. Khi tiêm vaccine, chuột vẫn tăng cân, ăn uống và hoạt động bình thường, không có biểu hiện độc tính trong khoảng thời gian dài sau đó. Khi giải phẫu, các cơ quan tim, thận, phổi chuột đều bình thường, không có bất kỳ tổn thương nào.

Ngày 7/12, Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương gửi thông báo kết quả test thử Nanocovax trên con chuột hamster. Sau khi tiêm vaccine con chuột này được cho tiếp xúc với SARS-CoV-2 trong 14 ngày và không nhiễm virus. Kết quả xét nghiệm dịch phổi âm tính. Trong khi một con chuột khác không tiêm vaccine, khi tiếp xúc SARS-CoV-2 có kết quả dương tính. 

Nanogen phối hợp Học viện Quân y nghiên cứu và phát triển Nanocovax được Bộ Y tế, Bộ Khoa học và Công nghệ, các viện kiểm nghiệm hỗ trợ. Vì vậy khối lượng công việc khổng lồ nhưng hoàn thành nhanh chóng, thời gian rút ngắn nhiều lần.

Nanocovax là vaccine COVID-19 đầu tiên của Việt Nam được thử nghiệm lâm sàng trên người. Giai đoạn một, khởi động ngày 10/12, thử nghiệm trên 60 tình nguyện viên, giai đoạn hai khoảng 400 người và gối đầu sang giai đoạn ba. Nếu quá trình thử nghiệm thuận lợi, dự kiến vaccine được đưa vào tiêm chủng khoảng tháng 5/2021.