Vài năm trở lại đây, tình trạng dưa hấu xuất khẩu sang Trung Quốc bị dồn ứ ở cửa khẩu Lạng Sơn luôn khiến dư luận đặt ra câu hỏi: Có uẩn khúc nào đằng sau hiện tượng này?
Bộ trưởng Bộ Công Thương Vũ Huy Hoàng đã trao đổi với báo chí về vấn đề này trong buổi chiều đầu tiên của Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa 13.
- Thưa Bộ trưởng, tại sao tình trạng ùn tắc sản phẩm nông sản tại các cửa khẩu trong những năm vừa qua lại liên tục xảy ra khiến bà con nông dân khốn khổ? 
Hiện tượng dưa hấu ùn tắc tại cửa khẩu có lý do từ việc trồng dưa tự phát, không có quy hoạch
Vừa rồi tình trạng ách tắc hàng nông sản tại một số cửa khẩu xảy ra với những mặt hàng nông nghiệp không có quy hoạch hoặc có thì cũng rất lỏng lẻo. Theo tôi được biết, hiện chúng ta vẫn chưa có quy hoạch diện tích trồng dưa hấu trên cả nước là bao nhiêu.
Mặt khác, dưa hấu là loại cây dễ trồng, ngắn ngày nên người dân ở khá nhiều địa phương tận dụng khoảng thời gian giữa 2 mùa lúa để tranh thủ trồng tăng thu nhập. Việc tự phát này không ai kiểm tra, không ai quy định, tính toán đưa vào quy hoạch được, vì thế dẫn đến sản lượng dưa hấu tăng đột biết.
Nhưng cần phải nói rằng, dưa hấu của chúng ta vẫn tiêu thụ trong nước là chủ yếu. Thống kê cho thấy, năm 2014, chúng ta có khoảng hơn 1 triệu tấn dưa hấu thì 700.000 tấn tiêu thụ trong nước, còn lại tiêu thụ sang Trung Quốc, chủ yếu qua cửa khẩu Lạng Sơn mà nhiều nhất là cửa khẩu Tân Thanh.
Chúng tôi đã kiểm tra nhiều lần tại cửa khẩu Tân Thanh khi có hiện tượng các xe dưa hấu bị ùn tắc thì thấy rằng, không phải Trung Quốc hạn chế nhập khẩu dưa hấu mà họ có các điều kiện.
Trước hết chất lượng, mẫu mã, kích cỡ sản phẩm phải đảm bảo tiêu chuẩn, trong khi không ít trường hợp thương lái của ta thu mua dưa hấu trong dân mang lên đây không có hợp đồng trước, không có chọn lọc kỹ càng, buộc phía nước bạn phải chọn khắt khe.
Đặc biệt, khu vực tập kết xe tải chở hàng hóa làm các thủ tục thông quan ở cửa khẩu của phía Trung Quốc có diện tích rất chật chội, chỉ chứa được khoảng 350-400 xe/ ngày, nhưng có những lúc có đến 1000 xe tải chở dưa hấu của Việt Nam lên, phía nước bạn không thể có cách nào để giải quyết hết được nên dẫn đến ùn tắc bên phía Việt Nam.
- Vậy nhà nước phải có kế hoạch như thế nào để khắc phục tình trạng này, thưa Bộ trưởng?
Vấn đề này tỉnh Lạng Sơn đã có báo cáo lên Bộ Công Thương từ vài năm trước, chúng tôi cũng đã cùng với Bộ NN&PTNT đã có khuyến cáo đối với các địa phương trồng nhiều dưa hấu, nhất là các tỉnh miền Trung, đề nghị khi đưa dưa hấu lên biên giới cần liên hệ với Lạng Sơn và các cơ quan liên quan để làm sao có giải pháp điều tiết, tránh ùn tắc ở khu vực thông quan. Tuy nhiên trên thực tế không phải ai cũng biết được thông tin đó.
Vì vậy, muốn khắc phục tình trạng này điều đầu tiên chính quyền địa phương và các Bộ ngành liên quan phải làm tốt công tác thông tin cho người nông dân. Cần phải vận động kết nối giữa người nông dân với thương lái, với các doanh nghiệp tiêu thụ, các trung tâm thương mại, siêu thị…
Dưa hấu chúng ta vẫn tiêu thụ trong nước là chính, nên nếu tổ chức tiêu thụ trong nước tốt thì chắc chắn không xảy ra vấn đề này. Về chuyện thông quan, để làm tốt hơn, chúng tôi đã bàn với một số địa phương mở rộng và xây dựng thêm khu tập kết chờ thông quan hàng hóa để trong trường hợp hàng hóa quá nhiều, không thông quan kịp thì có chỗ chứa, bảo quản và chọn lọc hàng hóa. Hiện chúng tôi đang triển khai công tác này.
- Xin cảm ơn Bộ trưởng
Nguồn: Vnmedia
Bình luận