Thuốc lá - Thủ phạm âm thầm hủy hoại sức khỏe sinh sản nam giới

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), khoảng một phần ba dân số thế giới trên 15 tuổi hút thuốc lá. Trong khi tác hại của thuốc lá với phổi, tim mạch hay ung thư được cảnh báo rộng rãi, ảnh hưởng của nó đến sức khỏe sinh sản nam giới lại ít được chú ý - dù hậu quả không kém.

Các nghiên cứu cho thấy khói thuốc có thể tác động trực tiếp và gián tiếp đến quá trình sinh tinh. Một phân tích trên 2.542 nam giới khỏe mạnh trong giai đoạn 1987–2004 do Ramlau-Hansen và cộng sự thực hiện chỉ ra, người hút thuốc có lượng tinh dịch, mật độ và khả năng di động của tinh trùng thấp hơn đáng kể so với người không hút. Ở nhóm hút trên 20 điếu mỗi ngày, nồng độ tinh trùng giảm đến 19%.

Hút thuốc không chỉ làm giảm số lượng tinh trùng mà còn khiến chúng dễ dị dạng, vận động kém và tổn thương ADN – nguyên nhân có thể dẫn đến sảy thai, vô sinh hoặc dị tật thai nhi. Khói thuốc thụ động cũng gây hại, làm tăng nguy cơ rối loạn phôi thai và biến chứng thai kỳ ở người vợ.

Anh T., 30 tuổi, TP.HCM, là trường hợp điển hình. Sau 4 năm kết hôn, vợ chồng anh trải qua nhiều lần sảy thai và thất bại trong thụ tinh trong ống nghiệm (IVF). Trước đó, anh hút thuốc đều đặn mỗi ngày, thậm chí nhiều hơn khi căng thẳng công việc. Khi đi khám hiếm muộn, kết quả cho thấy anh có tinh trùng yếu, còn vợ bị tắc vòi trứng.

Dù hai lần chuyển phôi đều không thành công, bước ngoặt đến khi bác sĩ chỉ ra nguyên nhân chính: thuốc lá. Sau khi được tư vấn về các độc chất trong khói thuốc như nicotine, carbon monoxide, hắc ín, kim loại nặng và chất phóng xạ – tất cả đều gây tổn thương tinh trùng – anh đã quyết tâm bỏ thuốc.

Anh bắt đầu tập thể thao, ăn uống lành mạnh và tránh khói thuốc. Sau gần một năm kiên trì, các chỉ số tinh trùng được cải thiện rõ rệt. Bác sĩ Ngô Đình Triệu Vỹ, Trung tâm Hỗ trợ sinh sản, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, cho biết chất lượng tinh trùng tốt hơn giúp vợ chồng anh tạo được nhiều phôi khỏe, yếu tố quyết định thành công trong IVF.

Giữa năm 2024, vợ anh thử thai dương tính. Dù có xuất huyết nhẹ đầu thai kỳ, nhờ sự theo dõi sát sao của bác sĩ, thai phát triển ổn định. Cuối cùng, họ chào đón bé trai nặng 3,5 kg – thành quả sau hành trình bền bỉ và quyết tâm thay đổi lối sống.

Theo bác sĩ Vỹ, trong khói thuốc lá có hơn 4.000 chất độc, ảnh hưởng trực tiếp đến hệ nội tiết, làm giảm khả năng sinh tinh và gây đứt gãy ADN tinh trùng. Nam giới hút thuốc càng lâu, mức độ tổn thương càng lớn. Tuy nhiên, khả năng sinh sản có thể phục hồi sau khi bỏ thuốc từ ba tháng trở lên, nếu kết hợp chế độ dinh dưỡng lành mạnh và luyện tập thể thao.

Bác sĩ khuyến cáo các cặp vợ chồng sau một năm kết hôn chưa có thai nên đến cơ sở hỗ trợ sinh sản để kiểm tra sớm. Việc phát hiện nguyên nhân, điều chỉnh lối sống – đặc biệt là bỏ thuốc lá – sẽ giúp tăng cơ hội thụ thai và đảm bảo thai kỳ khỏe mạnh.