Thủ tướng: Giải ngân đầu tư công ì ạch là do bệnh quan liêu

Sáng nay 16/7, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc chủ trì phiên họp trực tuyến thường trực Chính phủ với các địa phương về giải ngân vốn đầu tư công. Cuộc họp diễn ra trong bối cảnh giải ngân đầu tư công 6 tháng đầu năm đạt thấp, khoảng 33%.

Trong khi đó, giải ngân đầu tư công được coi là nhiệm vụ hàng đầu, giúp thúc đẩy tăng trưởng kinh tế trong năm nay. Đặc biệt khi kinh tế đang chịu ảnh hưởng nặng nề bởi dịch COVID-19.

Giải ngân đầu tư công ì ạch nhiều năm, nhiều thập kỷ

Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc nêu rõ, phải giải quyết cho được “3 cái đọng”, “không để tình trạng biết rồi nói mãi, cứ để năm này sang năm khác như thế”. “Anh không làm thì phải có biện pháp với anh, chứ không làm, biết đó mà không xử lý là làm sao?”.

Phát biểu khai mạc cuộc họp, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc nêu rõ, nhân dân đang gặp khó khăn về thu nhập do ảnh hưởng của dịch COVID-19, như công nhân mất việc làm, người lao động có tiền lương thấp. Và đất nước đạt tăng trưởng thấp trong 6 tháng đầu năm. Nguyên nhân chính là các dòng vốn đầu tư, kể cả đầu tư xã hội và đầu tư Nhà nước, đều chậm, thấp so với nhiệm vụ kế hoạch. Cho nên, đầu tư công là một trong các cứu cánh quan trọng để chúng ta vượt qua khó khăn. Đầu tư sẽ giải quyết được rất nhiều việc làm, đầu tư thì giải quyết thu nhập cho người lao động, đầu tư góp phần cho tăng trưởng, Thủ tướng nói. 

Theo tính toán của Tổng cục Thống kê, cứ 1% đầu tư thì sẽ góp phần tăng GDP 0,06%. Do đó, trách nhiệm Chính phủ, các địa phương trong cả nước rất lớn, nhất là chúng ta phải tập trung giải ngân đầu tư công gần 28 tỷ USD, tương đương với 633.000 tỷ đồng. “Mỗi khi làm việc ở địa phương, làm việc với các bộ, ngành, thì các đồng chí đều đề cập là xin nguồn vốn của Nhà nước để đầu tư phát triển địa phương, ngành mình, nhưng khi nhận vốn rồi thì không tổ chức thực hiện đến nơi đến chốn. Điều đó diễn ra nhiều năm, nhiều thập kỷ, nhất là những năm gần đây tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư công rất thấp”, Thủ tướng nói. Năm nay giải ngân vốn đầu tư công có tiến bộ hơn là đạt trên 20%, tăng so cùng kỳ khoảng 8%, nhưng còn khối lượng rất lớn chưa được các cấp, các ngành giải ngân.

Cho nên, Thủ tướng đề nghị cuộc họp hôm nay tập trung vào một số nội dung chính. Thứ nhất, tìm ra nguyên nhân khách quan, chủ quan, chậm chạp, ì ạch, kém cỏi của giải ngân vốn đầu tư công, kể cả vốn ODA.

“Phải tìm cho ra được nguyên nhân chủ quan là chính chứ không phải đổ cho khách quan là chính, để chúng ta có tinh thần trách nhiệm trước nhân dân về sử dụng vốn đầu tư Nhà nước trong sự phát triển ngành, địa phương của mình”, Thủ tướng nói. “Tại sao những địa phương cùng cơ chế chính sách ấy mà họ đầu tư giải ngân rất tốt, còn nhiều địa phương rất ì ạch”. Thủ tướng chỉ rõ, là do “bệnh quan liêu, không chịu đi sát, không giải quyết công việc đặt ra và chỉ nói chung chung”.

Tại cuộc họp, sau khi lắng nghe ý kiến các bộ, ngành, địa phương, Thủ tướng nhấn mạnh: “Chúng tôi sẽ kết luận những biện pháp khả thi để thực hiện mục tiêu giải ngân đạt 100% khối lượng vốn năm nay”. “Anh đi tìm nguồn lực nơi này nơi khác nhưng mà để lại một đống tiền ngay trên địa bàn của anh, anh không chịu giải quyết. Tại sao? Anh cứ đổ nguyên nhân khách quan này khách quan khác”.

Bên cạnh đó, theo Thủ tướng, hội nghị sẽ tập trung thảo luận, “đưa ra những chế tài nào đối với người đứng đầu để nâng cao trách nhiệm” trong vấn đề chậm giải ngân. “Anh không làm thì phải có biện pháp với anh, chứ không làm, biết đó mà không xử lý. Nói hoài, nói mãi mà không chịu làm thì nghĩa làm sao, không lẽ chúng ta vô hiệu trong chuyện này sao”. Thủ tướng nhấn mạnh, lần này sẽ đưa ra chế tài cần thiết, ngoài biện pháp mà Quốc hội đã trao quyền cho Thủ tướng là điều chuyển vốn đầu tư công của Nhà nước từ địa phương này qua địa phương khác, từ ngành này qua ngành khác, từ công trình này qua công trình khác, thì có chế tài khác về thi đua khen thưởng, xử lý vấn đề đặt ra, đánh giá cán bộ…

Bên cạnh đề nghị các địa phương nêu ra những kinh nghiệm tốt, Thủ tướng nhắc đến chuyến công tác kiểm tra thực hiện giải ngân vốn đầu tư công tại Ninh Bình vào cuối tuần qua. Địa phương này tổ chức họp HĐND mỗi tháng một lần để điều chuyển vốn từ công trình này sang công trình khác. Bí thư, Phó Bí thư Thường trực xuống hỗ trợ chủ tịch các huyện để trực tiếp vận động hệ thống chính trị trong giải phóng mặt bằng. Thủ tướng nhắc, bệnh quan liêu, xa dân làm một trong những nguyên nhân ảnh hưởng đến tiến độ giải ngân, nhất là trong tác giải phóng mặt bằng.

Thủ tướng cũng đề nghị hội nghị nêu ra các vướng mắc về thể chế pháp luật, “điều nào, điểm nào, nghị định nào, mâu thuẫn giữa luật, nghị định nào để Trung ương giải quyết”. Hội nghị phải giải quyết cho được “3 cái đọng”. Thứ nhất là vốn đọng, không được để vốn đọng, có tiền đó mà không tiêu được. Thứ hai là không để nợ đọng, tức là hạn mục thi công xong, đã hoàn thành nhưng không quyết toán, “cứ ngâm đó mãi”. Thứ ba là thủ tục đọng, một vấn đề phổ biến hiện nay.

“Không để tình trạng biết rồi nói mãi, cứ để năm này sang năm khác như thế”, Thủ tướng chỉ rõ. Sau hội nghị phải có hành động.

Thủ tướng đề nghị thảo luận “phải chăng cần có nghị quyết của tỉnh ủy, thành ủy để phân công đôn đốc hay không, chứ cứ nói chung chung còn việc cụ thể thì chậm trễ”.

Hàng loạt địa phương bị chỉ tên

Tại hội nghị, Thủ tướng đọc tên các địa phương giải ngân tốt (đạt từ 45% trở lên): Nghệ An, Thái Bình, Hưng Yên, Ninh Bình, Phú Thọ, Bắc Ninh, Hà Nam, Lào Cai, Tiền Giang. Thủ tướng cũng nêu tên một số địa phương giải ngân rất chậm (dưới 20%): Quảng Trị, Trà Vinh, Khánh Hòa, Hòa Bình, Thái Nguyên, Cần Thơ, Đà Nẵng, Ninh Thuận, Đồng Nai.

“Tại sao có tỉnh làm tốt, có tỉnh trì trệ là câu hỏi đặt ra cho các đồng chí”, Thủ tướng nhấn mạnh. “Các đồng chí phải nói ra biện pháp mạnh mẽ trong vấn đề này”, không để tình trạng trì trệ trong vấn đề này.

Theo báo cáo của Bộ Tài chính, giải ngân vốn đầu tư công 6 tháng đầu năm là 160.000 tỷ đồng, đạt 33,9% kế hoạch. Tỷ lệ này có tăng nhẹ so với cùng kỳ năm 2019, khi đó đạt 28,56%.

Năm nay, vốn trong nước đã giải ngân là 145.000 tỷ, đạt tỷ lệ 37,55% kế hoạch. Tuy nhiên, vốn nước ngoài lại giải ngân rất chậm, chỉ đạt 12,52% (khoảng 7.000 tỷ).

Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho rằng dù các cấp, các ngành và địa phương đã quyết liệt chỉ đạo đẩy nhanh tiến độ giải ngân vốn đầu tư công, số vốn giải ngân tăng so với cùng kỳ năm 2019, song tỷ lệ giải ngân 6 tháng đầu năm vẫn thấp so với yêu cầu.

Có 3 bộ, cơ quan trung ương và 9 địa phương có tỷ lệ giải ngân trên 50%; 30 bộ, cơ quan trung ương và 3 địa phương có tỷ lệ giải ngân đạt dưới 20%. Trong đó, có 7 bộ, cơ quan trung ương có tỷ lệ giải ngân đạt dưới 5%. Có 3 bộ, cơ quan trung ương và 12 địa phương có số giải ngân đến 30/6 đạt trên 45%.