Thủ tướng: 'Công khai các phương án đầu tư tuyến đường sắt tốc độ cao Bắc-Nam'

Chiều 23/12, Thủ tướng Phạm Minh Chính chủ trì phiên họp Thường trực Chính phủ cho ý kiến rà soát và tháo gỡ khó khăn các dự án hạ tầng đường sắt trọng điểm.

Báo cáo tình hình triển khai các dự án tuyến đường sắt, lãnh đạo Bộ Xây dựng nêu rõ, về dự án tuyến đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng, dự án thành phần 1 đầu tư hạ tầng, kết nối các ga đã được phê duyệt và hiện đã khởi công 5 nhà ga đầu tiên vào ngày 19/5/2025.

Đồng thời đang khảo sát, thiết kế 16 nhà ga còn lại để khởi công trong quý 1/2026. Đối với dự án thành phần 2, đã hoàn thành công tác khảo sát hiện trường, nhu cầu vận tải, số liệu khí tượng, thủy văn, vật liệu, bãi thải và phấn đấu hoàn thành báo cáo nghiên cứu khả thi vào 3/2026, làm cơ sở thẩm định và phê duyệt vào tháng 7/2026. Ban quản lý dự án đường sắt đang thiết kế kỹ thuật và chỉ định thầu tư vấn, đảm bảo thiết kế kỹ thuật vào 1/2026.

Về dự án đường sắt tốc độ cao trục Bắc - Nam, hiện 11/15 địa phương rà soát nhu cầu, xác định khu tái định cư. Tập đoàn điện lực Việt Nam đã rà soát, kiểm đếm, lập phương án di dời công trình điện. Đến nay 12/15 địa phương có báo cáo nhu cầu đăng ký vốn ngân sách trung ương.

Về công tác lập báo cáo nghiên cứu khả thi, đang thương thảo hợp đồng để ký vào 12/2025. Các gói thầu tư vấn khác đã phê duyệt nhiệm vụ, dự toán, đánh giá tác động môi trường, thực hiện thủ tục lựa chọn nhà thầu, đảm bảo phù hợp với tiến độ lập báo cáo nghiên cứu khả thi.

Bộ Xây dựng đã trình Chính phủ các cơ chế chính sách đặc thù, đặc biệt cho dự án, trong đó cho phép tách bồi thường, hỗ trợ, tái định cư thành dự án độc lập. Bộ Khoa học Công nghệ thẩm định công bố 37 tiêu chuẩn về đường sắt tốc độ cao, đây là những tiêu chuẩn chung của tất cả các nước trên thế giới.

Về công nghệ, dự án áp dụng công nghệ chạy trên ray, điện khí hóa, đảm bảo hiện đại, đồng bộ, hiệu quả. Quá trình lập báo cáo nghiên cứu khả thi xác định cụ thể, chi tiết về công nghệ, quy mô làm cơ sở để xem xét quyết định. Một số nhà đầu tư đề xuất tuyến đường sắt tốc độ cao trục Bắc - Nam theo hình thức đầu tư kinh doanh, nhưng cần có các cơ chế đặc thù, đặc biệt và đánh giá kỹ về tác động.

Về các dự án đường sắt đô thị tại Hà Nội và TP.HCM, Hà Nội đang triển khai tuyến số 3 đoạn Hà Nội - Hoàng Mai, đang lựa chọn tư vấn hỗ trợ kỹ thuật, Thủ tướng đã có quyết định cho phép huy động vốn ODA và vay nước ngoài cho dự án.

Tuyến số 5 Văn Cao - Hòa Lạc đã hoàn thành phê duyệt dự án thành phần 2 và đã khởi công, đồng thời triển khai các thủ tục về giải phóng mặt bằng. Tuyến số 2, đoạn Nam Thăng Long- Trần Hưng Đạo đã khởi công 10/2025, UBND TP Hà Nội đang tổ chức thẩm định, phê duyệt, điều chỉnh dự án theo mô hình TOD. Tuyến số 3 đoạn đi ngầm từ Cầu Giấy đến ga Hà Nội đang thi công ngầm và đạt 72% kế hoạch.

Về dự án tuyến đường sắt đô thị TP.HCM, đang tổ chức triển khai thực hiện một số nhiệm vụ cho 7 tuyến về lựa chọn tổng thể, xây dựng kế hoạch, chuẩn bị vốn. Hiện đang triển khai điều chỉnh tuyến số 2 Bến Thành - Tham Lương và hoàn thiện các thủ tục liên quan để khởi công 19/1/2026.

Ngày 28/11/2025, Bộ Xây dựng tổ chức họp với 2 thành phố để thống nhất định hướng, áp dụng tiêu chuẩn, quy chuẩn cho đường sắt đô thị. Việc áp dụng tiêu chuẩn cho các dự án đường sắt đô thị hiện nay không có vướng mắc trong quá trình triển khai dự án.

Tại phiên họp các đại biểu nhấn mạnh tính cấp thiết của việc xây dựng hệ thống quy chuẩn và tiêu chuẩn kỹ thuật đồng bộ; đảm bảo khả năng kết nối liên thông giữa các tuyến và đặt nền móng cho sự phát triển của ngành đường sắt. Các ý kiến đề nghị đẩy nhanh tiến độ giải phóng mặt bằng, huy động vốn ODA và đề xuất các cơ chế chính sách đặc thù để lựa chọn công nghệ hiện đại cũng như mô hình đầu tư hiệu quả.

Phát biểu kết luận phiên họp, Thủ tướng Phạm Minh Chính đánh giá các Bộ, ngành và các địa phương vào cuộc tích cực triển khai thực hiện các dự án tuyến đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng, dự án đường sắt tốc độ cao trục Bắc - Nam và dự án đường sắt đô thị tại Hà Nội và TP.HCM.

Thủ tướng cho rằng, so với tiến độ, năm 2025 hoàn thành nhiều công việc, đáng chú ý là sửa đổi Luật đường sắt, tập trung hoàn thiện thể chế để triển khai các dự án đường sắt.

Thủ tướng đề nghị Bộ Khoa học Công nghệ, Bộ Xây dựng rà soát lại tiêu chuẩn, quy chuẩn quốc tế, đồng thời dựa vào kinh nghiệm, trên cơ sở đó lựa chọn công nghệ xây dựng tuyến đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc Nam, đảm bảo yếu tố kỹ thuật, kinh tế, ngoại giao.

Người đứng đầu Chính phủ đề nghị công khai, minh bạch các phương án đầu tư xây dựng tuyến đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam.

"Lựa chọn phải đảm bảo được tối ưu. Một là hài hòa lợi ích giữa các chủ thể tham gia. Thứ hai, tránh được tiêu cực tham nhũng, lợi ích nhóm. Thứ ba là đảm bảo cho thành công. Tiêu chuẩn, quy trình và cách làm thế nào để đảm bảo được các yếu tố này. Quy trình, cách làm, lựa chọn công khai, đề xuất chính sách mang tính khả thi, đánh giá đầy đủ tác động của từng chính sách, trên cơ sở đấy công khai, minh bạch", Thủ tướng nói.

Đối với đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng, Thủ tướng đề nghị tập trung triển khai đúng tiến độ đối với dự án thành phần 1; phấn đấu nhanh hơn đối với dự án tiền khả thi, chậm nhất tháng 3/2026 hoàn thành.

Đối với vốn đầu tư dự án, Thủ tướng đề nghị từ nguồn tiết kiệm chi đầu tư phát triển, từ nguồn tăng thu, tiết kiệm chi và từ nguồn vốn đầu tư trung hạn; đề nghị phát triển công nghiệp đường sắt, đồng thời làm hệ sinh thái cho các nước phát triển; làm rõ phương thức quản lý.

Thủ tướng đề nghị Bộ Xây dựng khẩn trương hoàn thành phương án tư vấn khảo sát theo quy định và hoàn thành 1/2026, dựa trên quy chuẩn, tiêu chuẩn, quy trình lựa chọn hình thức đầu tư để có lợi cho đất nước và tổ chức công khai minh bạch.

Đối với tuyến đường sắt tại TP Hà Nội và TP.HCM, Thủ tướng đề nghị đẩy nhanh tiến độ thi công đoạn ngầm (Kim Mã) để đảm bảo mục tiêu hoàn thành theo kế hoạch.

Yêu cầu Bộ Tài chính khẩn trương thực hiện các thủ tục về vốn và ý kiến liên quan để sớm triển khai dự án. Đồng thời huy động tối đa các nguồn lực, bao gồm cả vốn nhà nước và vốn xã hội hóa, để đầu tư đồng bộ hệ thống đường sắt đô thị kết nối với các đầu mối giao thông lớn.