Những đơn vị nào phải chịu trách nhiệm sai phạm tại Thủ Thiêm?

Liên quan đến thông báo kết luận thanh tra về công tác quản lý Nhà nước và thực hiện pháp luật trong quy hoạch, quản lý xây dựng, đất đai tại Khu đô thị mới Thủ Thiêm(Quận 2, TP.HCM) vừa được Thanh tra Chính phủ (TTCP) ban hành, nhiều người đặt ra thắc mắc, vậy trách nhiệm thuộc về những đơn vị nào?

Theo TTCP, quá trình thực hiện đầu tư, xây dựng Khu đô thị mới Thủ Thiêm (KĐTM Thủ Thiêm), UBND TP.HCM (các thời kỳ trước), các sở, ngành liên quan đã có nhiều khuyết điểm, vi phạm trong lập quy hoạch, quản lý sử dụng đất đai. Đáng nói, rất nhiều quy định của pháp luật đã bị phớt lờ.

Cụ thể, việc nhận thức, chấp hành các chủ trương của Thủ tướng Chính phủ và hướng dẫn của các bộ, ngành cũng như các quy định của pháp luật chưa đúng, chưa đầy đủ. Công tác quản lý của UBND thành phố cùng các sở, ngành tham mưu còn lỏng lẻo, chưa nghiêm ngặt.

Đặc biệt, sự phối hợp của các sở, ngành còn chậm trễ, chưa xác định rõ trách nhiệm và nghĩa vụ... Những thiếu sót này đã dẫn đến hậu quả là gây lãng phí, gây thất thoát tiền của Nhà nước với giá trị lớn, mất cân đối về tài chính.

"Nguyên nhân chính đã để xảy ra các khuyết điểm, vi phạm trên là do lãnh đạo UBND thành phố không thực hiện đầy đủ chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ như “không lập các dự án theo thứ tự ưu tiên để trình duyệt theo quy định; giao đất, cho thuê đất trước khi đầu tư xây dựng hạ tầng kỹ thuật chính KĐTM Thủ Thiêm, chỉ định nhà đầu tư không đúng quy định…

Trách nhiệm liên quan thuộc các sở, ngành như: Kế hoạch và Đầu tư, Tài chính, Tài nguyên và Môi trường, Xây dựng, Ban Quản lý KĐTM Thủ Thiêm...", thông báo kết luận thanh tra nêu rõ.

Theo TTCP, UBND TP.HCM ban hành Điều lệ quản lý xây dựng KĐTM Thủ Thiêm chưa đầy đủ, kịp thời; không thực hiện việc lập các dự án theo thứ tự ưu tiên và trình duyệt theo quy định theo ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng, chỉ lập, trình, duyệt dự án khi đã có nhà đầu tư đã dẫn đến việc đầu tư xây dựng các dự án thiếu đồng bộ, khó quản lý, có nơi buông lỏng quản lý việc đầu tư xây dựng, chậm triển khai đầu tư xây dựng...

Các cơ quan chức năng liên quan của TP.HCM đã đề xuất và được Thường trực Thành ủy, UBND TP.HCM phê duyệt chi phí đầu tư bình quân cho 1m2 đất thương mại - dịch vụ - nhà ở là 26 triệu đồng, chênh lệch giảm khoảng 50% so với đơn giá đã được các sở, ngành đề xuất ban đầu là không đầy đủ và không đúng quy định.

Khi đề xuất phương án giá trên, các sở, ngành và UBND TP.HCM không tính lãi đối với khoản tiền được tạm ứng từ ngân sách Nhà nước, dẫn đến tổng mức đầu tư đã xác định và phê duyệt là không đúng quy định.

Toàn bộ quỹ đất trong KĐTM Thủ Thiêm là 221,68 ha được tạo ra bằng nguồn vốn ngân sách Nhà nước. Tuy nhiên, UBND TP.HCM đã sử dụng chủ yếu để thanh toán đối ứng cho các dự án BT được chỉ định nhà đầu tư, nhất là các dự án đầu tư hạ tầng kỹ thuật phục vụ cho chính KĐTM Thủ Thiêm, không thông qua hình thức đấu thầu dự án hoặc giao đất có thu tiền sử dụng đất không qua đấu giá quyền sử dụng đất là vi phạm các quy định về đấu thầu và quản lý sử dụng đất đai.

Từ đó, các nhà đầu tư được hưởng lợi do chênh lệch giá đất lớn (chênh lệch địa tô) từ việc được đầu tư hạ tầng kỹ thuật chính theo hình thức hợp đồng BT.

Ngoài ra, việc UBND TP.HCM lựa chọn Công ty cổ phần Đại Quang Minh là nhà đầu tư thực hiện 4 tuyến đường chính và cầu Thủ Thiêm 2 theo hình thức BT khi chưa đánh giá kinh nghiệm, năng lực tài chính, là chưa đúng quy định về đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư. Qua thanh tra phát hiện một số khoản phê duyệt không đúng quy định với tổng giá trị 1.519 tỉ đồng.

Đối với khu tái định cư (TĐC) 38,4 ha thuộc KĐTM Thủ Thiêm, TTCP xác định trong 4 dự án đầu tư xây dựng khu TĐC có 3 dự án được các nhà đầu tư xây dựng hoàn thành, bàn giao và thanh toán với UBND TP.HCM để bố trí TĐC.

Do chưa bố trí TĐC nên hiện UBND TP.HCM tiếp tục cho đấu giá để chuyển sang nhà ở thương mại. Còn lại 1 dự án 1.330 căn hộ đã được nhà đầu tư thay đổi thiết kế từ nhà ở TĐC sang nhà ở thương mại, chuyển nhượng cho người sử dụng. Việc UBND TP.HCM thanh lý hợp đồng đầu tư xây dựng khu TĐC khi chưa có ý kiến chấp thuận của Thủ tướng về việc giao đất là không đúng quy định.

Việc quản lý, sử dụng nguồn vốn đầu tư, theo kết luận, UBND TP.HCM đã phê duyệt và điều chỉnh dự án bồi thường giải phóng mặt bằng và TĐC trị giá hơn 38.000 tỉ đồng là không đúng thẩm quyền; tạm ứng, quản lý, sử dụng nguồn vốn ngân sách chưa đúng với quy định…

Theo TTCP, UBND TP.HCM lấy chi phí đầu tư bình quân làm mức giá tối thiểu để tính tiền sử dụng đất các lô đất thương mại - dịch vụ - nhà ở đã giao cho chủ đầu tư các dự án trong KĐTM Thủ Thiêm là thiếu cơ sở pháp lý, chưa chính xác, có khả năng gây thiệt hại lớn cho ngân sách nhà nước.

Xét các vi phạm nêu trên, TTCP kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo UBND TP.HCM thực hiện thu hồi và hoàn trả ngay khoản tiền đã tạm ứng từ ngân sách nhà nước không đúng quy định đã đầu tư cho KĐTM Thủ Thiêm đến thời điểm 30.9.2018 hơn 26.315 tỉ đồng.

Đồng thời, UBND TP.HCM phải sớm có giải pháp huy động các nguồn vốn hợp pháp để trả nợ các khoản vay ngân hàng đã đầu tư cho KĐTM Thủ Thiêm là 4.286 tỉ đồng.

UBND TP.HCM phải thu hồi về ngân sách nhà nước khoản tiền sử dụng đất dự kiến thanh toán cho các dự án BT bổ sung đối với Công ty Đại Quang Minh là 1.800 tỉ đồng và lãi suất chậm nộp từ khi phát sinh đến nay.

Bộ Tài chính chủ trì, phối hợp với Bộ Xây dựng, Bộ TN&MT, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, UBND TP.HCM xác định đúng chi phí đầu tư bình quân đối với diện tích đất sạch mà nhà nước đã dùng tiền ngân sách để đền bù, giải phóng mặt bằng, đầu tư hạ tầng KĐTM Thủ Thiêm.

Trên cơ sở đó, làm mức giá khởi điểm để đấu giá quyền sử dụng đất và lựa chọn nhà đầu tư dự án theo quy định. Trong đó, kiểm tra, làm rõ và báo cáo Thủ tướng Chính phủ đối với khoản lãi trên số tiền tạm ứng từ ngân sách nhà nước khoảng 10.503 tỉ đồng.

Xem xét, kiến nghị xử lý đối với khoản chênh lệch do xác định, trình và phê duyệt chi phí đầu tư bình quân 17.042 tỉ đồng. Việc xử lý kinh tế được TTCP nêu phải hoàn thành trước ngày 30/9 tới để báo cáo Thủ tướng Chính phủ.

Ngoài việc xử lý về kinh tế, TTCP kiến nghị giao UBND TP.HCM chỉ đạo kiểm điểm, xử lý trách nhiệm đối với các tổ chức, cá nhân thuộc thẩm quyền như: Ban Quản lý KĐTM Thủ Thiêm, Sở GTVT, Sở Tài chính, Sở TN&MT, Sở Quy hoạch Kiến trúc, Sở Xây dựng, Sở Kế hoạch và Đầu tư, Viện Nghiên cứu phát triển TP; các đơn vị tư vấn, các nhà đầu tư dự án... đã có khuyết điểm, vi phạm.

TTCP chuyển kết luận thanh tra đến Ủy ban Kiểm tra T.Ư để xem xét, xử lý theo thẩm quyền đối với các tổ chức, cá nhân thuộc diện Bộ Chính trị và Ban Bí thư quản lý có liên quan đến khuyết điểm, vi phạm.

Kết luận TTCP nêu rõ, trong quá trình xử lý về trách nhiệm và kinh tế sau thanh tra, nếu không khắc phục được hoặc khắc phục không triệt để các vi phạm về kinh tế gây thiệt hại tài sản nhà nước trước ngày 31/12/2019 thì chuyển hồ sơ sang cơ quan điều tra để xem xét, xử lý theo quy định của pháp luật.