Người càng giàu càng ít sinh con

Ông Phạm Vũ Hoàng, Phó Cục trưởng Cục Dân số, Bộ Y tế dẫn số liệu thống kê năm 2023 cho thấy, mức sinh trung bình của người giàu là 2 con, trong khi người nghèo 2,4 con, còn người mức sống khá và trung bình là 2,03 đến 2,07 con.

Người có trình độ học vấn dưới bậc tiểu học trung bình sinh 2,35 con, còn người trình độ trên THPT sinh 1,98 con. Ở khu vực thành thị, mức sinh cao nhất là nhóm phụ nữ 25-29 tuổi, với 127 trẻ/1.000 phụ nữ, còn ở khu vực nông thôn, mức sinh cao nhất rơi vào nhóm 20-24 tuổi, với 147 trẻ/1.000 phụ nữ.

Theo ông Hoàng, hơn 20 năm qua, mức sinh tại thành thị luôn thấp hơn mức sinh thay thế, trong đó TP.HCM hiện có mức thấp nhất cả nước, với 1,32 con/phụ nữ.

Các yếu tố đô thị hóa, kinh tế phát triển, áp lực tìm kiếm việc làm, nhà ở, chi phí sinh hoạt, chi phí nuôi dạy và chăm sóc con là tác động đến mức sinh ở nước ta hiện nay. "Ở khu vực thành thị, việc thiếu trường học, nỗi lo về học phí, chi phí sinh hoạt khiến nhiều người e ngại sinh con. Nhiều người Việt cũng có tâm lý muốn hưởng thụ, dành thời gian, tiền bạc cho các thú vui cá nhân mà không muốn sinh con", ông Hoàng nói.

Ông Lê Thanh Dũng, Cục trưởng Cục Dân số, Bộ Y tế thông tin, mức sinh trên toàn quốc đang có xu hướng giảm dưới mức sinh thay thế. Tổng tỷ suất sinh năm 2023 là 1,96 con/phụ nữ, mức giảm thấp nhất từ trước tới nay và dự báo sẽ tiếp tục giảm ở các năm tiếp theo.

Xu hướng mức sinh thấp và xuống rất thấp tập trung ở một số đô thị, nơi có điều kiện kinh tế - xã hội phát triển.

Theo vùng kinh tế - xã hội, 2/6 vùng là Đông Nam bộ, Đồng bằng sông Cửu Long có mức sinh thấp dưới mức sinh thay thế. Trong đó Đông Nam Bộ còn 1,47 con/phụ nữ vào năm 2023 và Đồng bằng sông Cửu Long còn 1,54 con/phụ nữ. Vùng Đông Nam Bộ có thu nhập bình quân/người cao nhất cả nước nhưng lại có mức sinh thấp nhất.

Theo các tỉnh, thành phố, 21/63 tỉnh, thành phố có mức sinh thấp, chiếm khoảng 39,37% dân số cả nước. Hầu hết đây là những tỉnh nằm ở vùng kinh tế trọng điểm khu vực phía Nam, đô thị hóa cao, tăng trưởng kinh tế nhanh.

GS.TS Nguyễn Thiện Nhân, nguyên Phó Thủ tướng cho rằng, nếu Việt Nam không có đột phá chính sách kinh tế xã hội và chính sách dân số thì mức sinh sẽ tiếp tục giảm sâu.

"Hàn Quốc đang đổ rất nhiều tiền để tăng mức sinh nhưng vẫn chưa đạt được. Việt Nam vẫn còn kịp để tăng mức sinh, bởi truyền thống gia đình Việt Nam, đa số thanh niên hiện vẫn mong muốn kết hôn khi trưởng thành và muốn có hai con. Nếu có chính sách phát triển bền vững, tạo điều kiện cho thanh niên lập gia đình, sinh con, nuôi con thuận lợi thì sau 20-30 năm nữa các thế hệ tiếp theo sẽ duy trì như vậy", GS Nhân nói.

Để mỗi gia đình sinh được 2 con, GS Nhân cho rằng thu nhập của một gia đình hai người đi làm phải nuôi được 4 người (2 người lớn, 2 trẻ con). Vì thế, cần chuyển từ quy định lương tối thiểu sang quy định lương đủ sống tối thiểu cho gia đình 4 người. Đồng thời thời gian làm việc của người lao động phải đủ ngắn (8 giờ lao động/ngày, 40 giờ/tuần) để họ có thời gian tìm bạn đời, chăm sóc con cái, gia đình và sở thích riêng tư.