Mua ô tô không sang tên, những rủi ro bạn cần biết

Một chiếc xe dù đã bán cho nhiều người nhưng trên giấy tờ đăng ký vẫn mang tên người đăng ký đầu tiên. Đây thực chất là sự lách luật, trốn thuế khi người mua không muốn sang tên. Việc làm này giống như con dao hai lưỡi, bởi nếu mua phải xe đang thế chấp, xe ăn trộm, xe gây tai nạn, xe làm giả hồ sơ… thì khả năng mất trắng là rất cao(?!). 

Với sự phát triển của xã hội, nhiều gia đình muốn sở hữu một chiếc ôtô nhưng lại chưa đủ tiền mua xe mới nên họ tìm đến những chiếc xe đã qua sử dụng, có giá "bình dân" để tránh phải vay mượn. Nhưng cũng vì thế mà không ít rủi ro cho cả người bán lẫn người mua đã xuất hiện trong thị trường xe hơi cũ.

Rủi ro khi mua xe ôtô cũ

Thời gian gần đây, nhiều người mua xe ôtô qua sử dụng nhưng không làm thủ tục sang tên. Thế mới có chuyện, một chiếc xe dù đã bán cho nhiều người nhưng trên giấy tờ đăng ký vẫn mang tên người đăng ký đầu tiên. Để hợp thức hóa việc chuyển nhượng xe, cả bên mua và bên bán tìm đến một văn phòng công chứng nào đó làm "Hợp đồng ủy quyền về việc quản lý và sử dụng xe" với các ràng buộc cơ bản như: nội dung ủy quyền; thời gian ủy quyền và cam kết của hai bên.

Trường hợp của anh Vũ Quốc T., ở TP Thái Nguyên là một ví dụ. Cuối năm 2009, anh T. mua xe Camry của giám đốc một công ty tư nhân trên địa bàn Thái Nguyên. Chiếc xe này đứng tên cá nhân. Một thời gian sau, chiếc xe ôtô trên bị cơ quan chức năng thu giữ vì liên quan đến vụ án lừa đảo.

Theo nguyên tắc, khi xe ôtô là tài sản thế chấp thì đăng ký xe do ngân hàng quản lý. Vậy nhưng anh T. không hiểu vì sao chiếc xe đã được thế chấp ở ngân hàng mà vị giám đốc nọ vẫn còn giấy đăng ký xe để giao cho anh(?).

Minh chứng này cho thấy việc quản lý tài sản thế chấp vẫn còn kẽ hở để người thế chấp lợi dụng. Đó là chưa nói đến trường hợp trước khi thế chấp, chủ xe khai báo mất đăng ký để làm lại đăng ký mới. Và không ít người đã bị lừa từ việc: một xe, hai đăng ký.

Đầu năm 2011, Công an quận Đống Đa, Hà Nội đã khởi tố bị can đối với Nguyễn Quang Huy (34 tuổi), trú tại phường Mai Động, quận Hoàng Mai, Hà Nội về hành vi lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản dưới hình thức làm giả giấy tờ ôtô đi thuê của người khác rồi bán xe. Huy là Giám đốc Công ty TNHH Thương mại và Dịch vụ Ngân Anh. Lợi dụng tư cách pháp nhân, Huy đã thuê nhiều xe ôtô của các cá nhân và công ty khác, sau đó đem những xe thuê được đi cầm cố hoặc bán cho người khác để lấy tiền tiêu xài.

Hành vi lừa đảo của Huy chỉ bị phát giác sau khi Huy đem cầm và bán bốn xe ôtô tự lái của ông Nguyễn Phương Minh, ở quận Đống Đa, Hà Nội. Khi hỏi thuê xe của ông Minh, Huy nói cần huy động xe để sử dụng vào việc cho thuê vận tải của công ty. Sau vài tháng thanh toán tiền thuê xe đầy đủ cho ông Minh, Huy biệt tăm.

Ngoài nạn nhân là ông Minh, cũng bằng thủ đoạn này, Huy lần lượt thuê và bán 21 xe ôtô của Công ty Vận tải du lịch Hà Nội và 7 cá nhân khác.

Thống kê của Phòng CSGT đường bộ - đường sắt Công an TP Hà Nội cho thấy, từ đầu tháng 7 đến nay, đơn vị đã lập biên bản xử phạt hàng trăm trường hợp chủ xe ôtô, môtô và xe máy vi phạm không sang tên, chuyển quyền sở hữu phương tiện. Đối với các vi phạm là chủ xe ôtô không sang tên, mức xử phạt là 1.500.000 đồng/trường hợp; môtô, xe máy là 150.000 đồng/trường hợp.

Khó truy cứu trách nhiệm

Theo quy định của Bộ Tài chính, mỗi lần mua bán xe cũ, người mua phải chịu một lần thuế (tương tự như đăng ký xe mới). Với mức phí đăng ký cao như hiện nay (12%), người mua xe đang tìm cách lách luật bằng những bản hợp đồng công chứng về việc ủy quyền quản lý và sử dụng xe có thời hạn. Trong thời gian người được ủy quyền (người mua) có nhu cầu bán xe thì có thể nhờ lại người ủy quyền cho mình đến văn phòng công chứng "hủy ủy quyền quản lý và sử dụng" để "ủy quyền quản lý và sử dụng" cho người mua mới.

Với cách mua đi bán lại theo kiểu lách luật, trốn thuế như đã nêu ở trên, sẽ xảy ra những rủi ro không lường trước được.

Ông Phạm Thái Dương, chủ showroom ôtô Mỹ - Auto TTD khuyến cáo, khách hàng khi mua xe cũ cần tìm hiểu kỹ hồ sơ pháp lý của chiếc xe mình định mua để cảnh giác với xe không có nguồn gốc rõ ràng, phương thức thanh toán cần chặt chẽ để hạn chế rủi ro cho cả người bán lẫn người mua.

Ngoài ra, người mua cần kiểm tra kỹ hồ sơ gốc, vì có những chiếc xe giá rẻ nhưng là loại xe tạm nhập tái xuất nên phải thực hiện nghĩa vụ thuế như xe mới.

Thạc sĩ Phạm Thanh Bình, Công ty Luật Hồng Hà cho biết, ôtô là tài sản phải đăng ký quyền sở hữu. Theo quy định tại khoản 2, Điều 440 Bộ luật Dân sự quy định: “Đối với hợp đồng mua, bán tài sản mà pháp luật quy định tài sản đó phải đăng ký quyền sở hữu thì bên bán chịu rủi ro cho đến khi hoàn thành thủ tục đăng ký, bên mua chịu rủi ro kể từ thời điểm hoàn thành thủ tục đăng ký, kể cả khi bên mua chưa nhận tài sản, nếu không có thỏa thuận khác”.

Như vậy, trong người mua chưa hoàn thành thủ tục đăng ký quyền sở hữu thì người bán vẫn phải chịu mọi rủi ro do chiếc xe đó gây ra, trừ trường hợp các bên có thỏa thuận người mua phải chịu rủi ro từ thời điểm nhận xe.

Về nghĩa vụ làm thủ tục đăng ký quyền sở hữu, Thông tư số 01/2007 của Bộ Công an quy định: Trong thời hạn 30 ngày kể từ ngày làm giấy tờ mua bán, cho tặng xe, người mua xe phải đến cơ quan đăng ký xe đang quản lý xe đó làm thủ tục sang tên, di chuyển, thay đổi đăng ký xe.

Theo quy định này, người mua xe có nghĩa vụ làm thủ tục đăng ký chuyển quyền sở hữu. Văn bản mua, bán giữa hai bên cần ghi rõ trách nhiệm của người mua là phải chịu mọi rủi ro từ thời điểm nhận xe và khi đó, người bán sẽ không phải chịu trách nhiệm về những rủi ro phát sinh sau khi bàn giao xe cho người mua.

Trong trường hợp người mua xe không đi làm thủ tục sang tên theo quy định của pháp luật, văn bản mua, bán giữa hai bên cũng không có chứng thực của UBND phường, xã nơi cư trú vào thời điểm thực hiện giao dịch thì không thể đề nghị UBND sở tại xác nhận lại việc người bán đã bán xe ôtô đó.

Đào Duy Dương/ Công an nhân dân