Giá xăng dầu tăng kỷ lục: Gánh nặng đè lên vai người nghèo

Trong kỳ điều hành giá ngày 1/3 của liên Bộ Công Thương - Tài chính, mỗi lít xăng E5 RON 92 giá 26.070 đồng, xăng RON 95 là 26.830 đồng. Đây đã là lần tăng thứ 6 liên tiếp của giá xăng trong nước từ giữa tháng 12/2021 đến nay. Tương tự, giá các loại dầu cũng tăng phi mã.

Xăng tăng một, người nghèo thiệt gấp đôi

Chia sẻ với VTC News, chuyên gia kinh tế Lê Đăng Doanh cho rằng người nghèo là đối tượng chịu thiệt thòi nhất trong mỗi lần tăng giá xăng dầu.

“Mỗi khi giá cả tăng lên tất cả người dân sẽ chịu ảnh hưởng. Nhưng trong khi người giàu có thể gánh vác được thì với người nghèo đó là gánh nặng do thu nhập của họ quá thấp. Gánh nặng lên người nghèo trong mỗi lần tăng giá xăng dầu bao giờ cũng lớn hơn người giàu. Chính phủ nên có những chính sách hỗ trợ để người nghèo đỡ bị thiệt thòi”, ông Doanh nói.

Vẫn theo ông Doanh, Việt Nam hiện điều hành giá xăng dầu dựa trên giá xăng dầu thế giới và chưa áp dụng trợ giá xăng dầu. Nhưng trước biến động tăng nóng của giá xăng dầu thế giới, đang có nhiều đề nghị giảm thuế môi trường, thuế VAT để kìm đà tăng nóng của giá xăng dầu. Bởi khi giá xăng dầu tăng sẽ góp phần làm tăng lạm phát, tăng giá cả các mặt hàng tiêu dùng, vì thông qua giá cước vận tải, mọi loại hàng hóa cũng tăng lên, chắc chắn tác động tiêu cực đến tiêu dùng của người dân, nhất là người nghèo.

“Tôi tin Chính phủ sẽ tìm cách cắt giảm thuế môi trường, thuế VAT để kìm hãm giá xăng. Tuy cần tính toán mức giảm cho phù hợp, bởi nếu giá xăng dầu thấp, trong khi các nước láng giềng giá xăng dầu cao sẽ kích thích buôn lậu, do Việt Nam có đường biên giới trên bộ rất dài. Như vậy Chính phủ sẽ phải cân nhắc các biện pháp cấn thiết để giữ ổn định giá xăng dầu”, chuyên gia Lê Đăng Doanh nhận định.

Theo PGS.TS Ngô Trí Long, chuyên gia về thị trường giá cả, xăng dầu là đầu vào của nhiều ngành kinh tế nên việc giá xăng dầu tăng sẽ ảnh hưởng tới giá nhiều mặt hàng khác, tạo áp lực lớn lên lạm phát. Và khi lạm phát xảy ra, toàn bộ giai tầng trong xã hội chịu ảnh hưởng, nhưng người nghèo là đối tượng chịu ảnh hưởng nhất do thu nhập thấp lại không có tài sản tích lũy.

“Bất kể giàu hay nghèo đều phải tiêu dùng nhưng tỉ lệ tiêu dùng so với thu nhập của người nghèo bao giờ cũng chiếm tỉ trọng lớn hơn so với người giàu. Nên khi giá cả tăng cao, lạm phát tăng cao thì người nghèo luôn chịu ảnh hưởng nhiều nhất. Kinh nghiệm quốc tế đã đúc kết lạm phát là một loại "thuế" dã man nhất đánh vào mọi người, đặc biệt là người nghèo”, PGS.TS Ngô Trí Long nhấn mạnh.

Doanh nghiệp cũng “chết đứng”

Ông Tô Quang Học, Giám đốc Công ty TNHH Phiệt Học, cho hay, doanh nghiệp đang “chết đứng” vì giá xăng dầu liên tục tăng cao.

“Chúng tôi đang ngắc ngoải vì dịch COVID-19 kéo dài. Nay lại “chết đứng” vì giá xăng dầu cao kỷ lục. Hiện doanh nghiệp đang phải vắt óc tính toán phương án kinh doanh nhưng gần như không có cách nào để hòa vốn chứ đừng nói có lãi”, ông Học nói.

Trong hoàn cảnh tương tự, ông Đỗ Văn Bằng, chủ thương hiệu xe Sao Việt, tỏ ra vô cùng lo lắng trước việc giá xăng dầu lên cao. Trong bối cảnh gần như kiệt quệ vì dịch bệnh, nay giá xăng dầu cao kỷ lục khiến việc kinh doanh đã khó khăn lại càng khó khăn hơn.

“Vẫn biết giá xăng dầu trong nước tăng theo giá xăng dầu thế giới nhưng chúng tôi cũng không biết làm thế nào. Tăng giá vé thì không được vì không có khách. Xe nằm bãi cũng vẫn mất tiền bến bãi, tiền bảo trì, tiền lãi suất ngân hàng… ”, ông Bằng nói.

Theo chuyên gia kinh tế TS. Nguyễn Bích Lâm, kinh tế Việt Nam phụ thuộc nhiều vào nguyên vật liệu nhập khẩu từ bên ngoài, với tỷ lệ chi phí nguyên vật liệu nhập khẩu trong tổng chi phí nguyên vật liệu của toàn nền kinh tế là 37%. Khi giá xăng dầu thế giới tăng sẽ làm tăng giá nguyên vật liệu nhập khẩu và nguyên vật liệu trong nước. Trong bối cảnh nền kinh tế đang cần phục hồi sau thời gian đình trệ vì dịch COVID-19, nếu giá xăng dầu tăng cao sẽ kéo theo chỉ số tăng giá của tất cả các ngành khác, nhất là lĩnh vực giao thông vận tải, logictisc…

“Với nền kinh tế Việt Nam, khi giá xăng dầu tăng 10% làm GDP giảm khoảng 0,5 % - mức giảm khá lớn, phản ánh tác động rất mạnh của biến động giá xăng dầu tới tăng trưởng kinh tế”, ông Lâm nhấn mạnh.

Chuyên gia kinh tế PGS.TS. Đinh Trọng Thịnh cho rằng để hạ nhiệt giá xăng hiện nay, cần sử dụng hợp lý hai “van” là quỹ bình ổn xăng dầu và thuế, phí. Tuy nhiên trong bổi cảnh quỹ bình ổn cạn kiệt thì việc giảm thuế, phí gần như bắt buộc.

Đồng quan điểm, PGS.TS Ngô Trí Long cho rằng giá xăng dầu trong nước hiện nay phụ thuộc rất lớn vào giá xăng dầu thế giới. Việt Nam không có cách nào làm giá xăng thế giới hạ nhiệt, chỉ có thể ổn định giá mặt bằng này bằng cách điều chỉnh hai van là thuế và quỹ bình ổn giá (BOG). Với việc quỹ bình ổn nay đã cạn, chỉ còn trông vào điều chỉnh thuế phí.

Hiện mỗi lít xăng dầu bán ra thị trường phải gánh 4 loại thuế gồm: thuế giá trị gia tăng 10%, thuế nhập khẩu 10%, thuế tiêu thụ đặc biệt 10% và thuế bảo vệ môi trường từ 3.800 - 4.000 đồng/lít. Trong số này, thuế bảo vệ môi trường và thuế tiêu thụ đặc biệt là có thể giảm.