Theo cam kết này, hai công ty Vinacafé Biên Hòa và Bình Điền sẽ cùng đơn vị quản lý là Sở NN&PTNT tỉnh Đắk Lắk và Trung Tâm Khuyến Nông sẽ tiến hành các bước khảo sát, đánh giá và xây dựng vùng sản xuất cà phê chất lượng theo chuỗi và năng suất cao tại xã Ea Tu, TP. Buôn Ma Thuột.
Sự hợp tác toàn diện của hai công ty hàng đầu Việt Nam về các sản phẩm liên quan đến ngành cà phê Việt Nam, cùng với Sở NN&PTNT thông qua Trung Tâm Khuyến Nông tỉnh Đắk Lắk và Viện Khoa Học Kỹ Thuật Nông Lâm Nghiệp Tây Nguyên, thể hiện sự chung tay của “4 nhà”: nhà nước, nhà nông, nhà khoa học và nhà doanh nghiệp cùng nhau thiết lập một nền tảng chung cho mục tiêu nâng tầm cà phê Buôn Ma Thuột.
Theo đó, thông qua chương trình sẽ đưa các tiến bộ khoa học kỹ thuật vào việc xây dựng thí điểm các mô hình sản xuất cà phê chất lượng, gom các hộ đang canh tác nhỏ lẻ thành một vùng canh tác tập trung, để nâng cao năng suất cho 06 thôn và 06 buôn tại xã Ea Tu, TP. Buôn Ma Thuột.
“Việc công bố chương trình này là một cột mốc quan trọng của Vinacafé và Bình Điền cùng với Tỉnh Đắk Lắk trong hành trình hướng đến mục tiêu nâng cao giá trị hạt cà phê Buôn Ma Thuột, vốn được ví như “hạt ngọc Ban Mê”, đồng thời cũng là tiền đề quan trọng cho việc xây dựng một chương trình hợp tác chiến lược toàn diện đồng bộ và dài hạn nhằm phát triển cà phê Việt Nam trong tương lai không xa”, ông Phạm Quang Vũ - Chủ tịch HĐQT Công ty Cổ phần Vinacafé Biên Hòa cho biết.
Các hoạt động chính của chương trình được xây dựng trên cơ sở bám sát nhu cầu cấp thiết và những thách thức ngày càng gia tăng của ngành sản xuất và canh tác cà phê tại tỉnh Đắk Lắk, đó là các vấn đề cấp thiết liên quan đến chất lượng hạt cà phê và làm sao gom các hộ nông đang canh tác nhỏ lẻ trở thành một vùng canh tác tập trung theo chuẩn để ổn định năng suất chất lượng.
Cách đây 10 năm, cây cà phê đã mang lại cuộc sống ấm no cho hàng triệu người nông dân, nhưng những năm gần đây cà phê cũng mang lại không ít những nỗi niềm, năng suất và chất lượng hạt cà phê đều suy giảm dẫn đến giá trị hạt cà phê không tương xứng với công sức mà người nông dân bỏ ra. Đây là hệ quả của 3 vấn đề lớn: vấn đề thực hiện tái canh, vấn đề đất trồng và kỹ thuật thu hoạch chế biến cà phê.
Vấn đề tái canh
Qua thời gian sinh trưởng, tỷ lệ cây cà phê ở Đắk Lắk ngày càng già cỗi. Theo số liệu điều tra của Sở NN&PTNT tỉnh Đắk Lắk thì cà phê trên 20 năm tuổi chiếm 23,5% diện tích, từ 15-20 tuổi chiếm 34,9% diện tích. Chiếm 92,79% chủ yếu vẫn là các giống thực sinh cũ, chất lượng kém, không thể thích ứng vời những diễn biến khắc nghiệt của biến đổi khí hậu và dịch bệnh.
Chính những lý do này đã, đang và ngày càng ảnh hưởng trầm trọng đến năng suất thu hoạch của người trồng cà phê. Việc thực hiện tái canh cũng gặp nhiều trở ngại, chủ yếu do người nông dân thiếu vốn, thiếu kiến thức về kỹ thuật tái canh lẫn khả năng tiếp cận nguồn vốn, chần chừ trong việc tái canh vì phải mất đến 2-3 năm không có thu hoạch từ cây cà phê, do đó đời sống người nông dân khó khăn do không có thu nhập nào khác.
Vấn đề đất trồng
Biến đổi khí hậu, thâm canh, chạy theo lợi nhuận, sử dụng phân bón, thuốc bảo vệ thực vật chưa hợp lý... đã khiến đất trồng cà phê tại Đắk Lắk ngày càng xuống cấp, thoái hóa trầm trọng. Trong khi đó, việc ứng dụng khoa học kỹ thuật của người nông dân về việc như việc sử dụng phân bón, kỹ thuật bón phân cho loại đất trong từng thời kỳ sinh trưởng phát triển của cây không đúng quy trình, khuyến cáo của các nhà sản xuất đã ảnh hưởng nhiều đến dộ phì nhiêu của đất. Ngoài ra, người nông dân cũng chưa nắm vững kỹ thuật nên dẫn đến lạm dụng nước, lượng nước tưới dư thừa cuốn theo (gây thất thoát) nhiều chất dinh dưỡng cần thiết cho cây.
Kỹ thuật thu hoạch và chế biến
Một trong những nguyên nhân quan trọng của việc cà phê Việt Nam mất sản lượng và giảm chất lượng sau thu hoạch, đó là thói quen thu hoạch hạt cà phê xanh và chín lẫn lộn. Cũng theo số liệu điều tra của Sở NN&PTNT tỉnh Đắk Lắk, tỷ lệ quả chín của sản phẩm thu hoạch đạt yêu cầu kỹ thuật (đạt 90%) chỉ chiếm có 2%, còn lại phần lớn có tỷ lệ quả chín từ 70% – 90%, chiếm 58%. Đây là yếu tố chính làm giảm chất lượng sản phẩm cà phê tỉnh Đắk Lắk trong những năm qua. Ngoài ra, kỹ thuật sơ chế, phơi sấy, bảo quản hạt cà phê thu hoạch của người trồng cà phê còn non kém cũng dẫn đến chất lượng hạt nát vụn, ẩm mốc.
Chương trình Hỗ trợ Phát triển Cà phê Buôn Ma Thuột sẽ khắc phục những khó khăn mà người nông dân trồng cà phê đang phải đối mặt như: thiếu vốn, thiếu hiểu biết về quy trình kỹ thuật canh tác, sự thoái hoá đất đai cũng như sự lão hoá của cây cà phê... dẫn đến chất lượng hạt cà phê chưa cao, đời sống người nông dân chưa được cải thiện. Chương trình này được xây dựng với sự chung sức, đồng lòng của “4 nhà”… với chiến lược xuyên suốt là đặt yếu tố con người làm trọng tâm, hướng đến lợi ích lâu dài của người nông dân trồng cà phê, từ đó tạo đà phát triển bền vững, cải thiện được đời sống của người nông dân trên chính mảnh đất được thiên nhiên ban tặng và góp phần nâng cao vị thế cà phê Việt trên bản đồ cà phê thế giới.
Ông Võ Văn Phu - Phó Tổng Giám Đốc Công ty CP Phân bón Bình Điền cũng chia sẻ: “Tuy đây mới chỉ là những bước đi đầu tiên trong chương trình hỗ trợ đời sống người nông dân trồng cà phê, nâng cao chất lượng cà phê Việt, toả sáng những “hạt ngọc Ban Mê”… nhưng tất cả những thành viên cùng chí hướng xây dựng Chương trình Hỗ trợ Phát triển Cà phê Buôn Ma Thuột đều thể hiện rất rõ quyết tâm của mình thông qua những chương trình hành động cụ thể và cam kết đặt lợi ích của người nông dân lên đầu, sẵn sàng đồng hành cùng những người nông dân trồng cà phê trên chặng đường nhiều thử thách sắp tới".
Bình luận