Cơm nắm muối vừng: Món ăn của một thời thiếu thốn, giờ là quà quê nơi thành phố

Ngày xưa, thời còn thiếu thốn, thịt cá là một điều gì đó rất xa xỉ. Khi ấy, các bà các mẹ đã sáng tạo ra biết bao món ăn dân dã từ những nguyên liệu sẵn có, đưa gia đình vượt qua bữa đói, bữa no. Những ai từng trải qua thời kỳ này khó lòng quên được món cơm nắm muối vừng.

Gọi là muối vừng nhưng thành phần của món ăn này còn có cả lạc. Muốn có được mẻ muối thơm ngon, phải chọn lạc, vừng mẩy hạt, không mối mọt hay ẩm mốc, đem rang trên lửa và đảo đều tay, bởi chỉ cần một vài hạt bị cháy thì cả mẻ muối coi như thất bại.

Trước đây, người ta hay dùng muối hột, rang cho khô rồi giã nhỏ thì mới giữ được lâu, không bị ẩm ướt. Bây giờ thì tiện hơn, trộn với muối bột canh nhưng hương vị không thể ngon bằng cách làm truyền thống.

Kể sơ nguyên liệu thì chẳng mấy phức tạp, nhưng khâu chế biến lại đòi hỏi nhiều khéo léo. Lạc, vừng rang xong phải đem giã nhỏ nhưng không được nát quá. Sau đó, trộn với muối hột đã rang tùy theo khẩu vị mỗi gia đình. Ở một số nhà, người ta còn cho thêm một ít mì chính hoặc đường để cân bằng vị.

Trước đây, cơm trắng thường được nắm lại thành từng nắm cho người đi xa mang theo làm lương thực, ăn kèm với muối vừng để tiết kiệm. Từ đó mới có cơm nắm muối vừng. Còn trong gia đình, chỉ cần một chén cơm trắng, rắc thêm một ít muối vừng phía trên. Cơm dẻo ngọt, nóng sốt hòa lẫn với vị bùi, béo của muối vừng, đơn sơ là thế mà có bữa ăn được mấy bát cơm. 

Bây giờ, cơm nắm muối vừng đã trở thành món quà quê nơi thành phố. Từ các gánh hàng rong hay các nhà hàng cơm quê, không khó để bắt gặp món ăn dân dã này. Người ta thường cho cơm vào những mảnh vải mỏng, nhào nặn để các hạt dính vào nhau thành một khối thống nhất, dẻo mịn nhưng không nát và ướt. 

Ngày nay, các hàng có bán cơm nắm muối vừng vẫn rất đông khách, chứng tỏ người Việt vẫn dành cho món ăn dân dã này một tình cảm đặc biệt, như một cách trân trọng giá trị ẩm thực đến từ quá khứ.