Mới đây, Công ty CP Đầu tư và Phát triển Đường sắt cao tốc VinSpeed (thuộc Tập đoàn Vingroup) và Siemens Mobility GmbH - thành viên của Tập đoàn Siemens AG (Đức) đã ký kết Thỏa thuận Hợp tác Chiến lược Toàn diện và Chuyển giao công nghệ nhằm phát triển hệ thống đường sắt cao tốc tại Việt Nam.
Việc một doanh nghiệp tư nhân trong tổ hợp tập đoàn kinh tế đa năng hàng đầu Việt Nam chủ động tìm kiếm và ký kết hợp tác chiến lược toàn diện với một tập đoàn công nghệ hàng đầu của Đức cho thấy tư duy tiếp cận dự án hạ tầng lớn đã thay đổi rõ rệt, gắn với mục tiêu làm chủ công nghệ, từng bước nâng cao tỷ lệ nội địa hóa và hình thành năng lực dài hạn cho ngành đường sắt Việt Nam.
Lễ ký kết thoả thuận hợp tác chiến lược toàn diện và chuyển giao công nghệ đường sắt tốc độ cao, trước sự chứng kiến của Đại sứ CHLB Đức tại Việt Nam - bà Helga Margarete Barth. Ông Nguyễn Việt Quang - Phó Chủ tịch kiêm Tổng Giám đốc Tập đoàn Vingroup (thứ 5 từ trái qua), ông Phạm Thiếu Hoa - Tổng Giám đốc VinSpeed (thứ 6 từ trái qua) và ông Michael Peter - Tổng Giám đốc Siemens Mobility (thứ 5 từ phải qua), cùng đại diện hai bên tại lễ ký.
Chọn đối tác “ở trình độ cao nhất”
Theo PGS.TS Bùi Quang Tuấn - Phó Chủ tịch Hội Khoa học Kinh tế Việt Nam, nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam - việc lựa chọn công nghệ và đối tác “ở trình độ cao nhất” ngay từ đầu sẽ tạo nền tảng để Việt Nam không chỉ phát triển đường sắt tốc độ cao mà còn có cơ hội tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu.
"Siemens Mobility là tên tuổi lớn nhất nhì thế giới trong ngành đường sắt hiện đại. Việc VinSpeed lựa chọn hợp tác với “người khổng lồ” Siemens Mobility chính là bước đi thực chất và dài hạn cho định hướng chiến lược của Việt Nam khi trực tiếp tiếp cận công nghệ tiên tiến nhất, tạo đột phá nhất cho quốc gia. Đây cũng là tinh thần của Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia; Nghị quyết 68-NQ/TW về phát triển kinh tế tư nhân", ông Tuấn nhận định.
Theo ông Tuấn, yếu tố quan trọng nhất trong các dự án hạ tầng quy mô quốc gia không chỉ là vốn hay tiến độ, mà là tư duy lựa chọn công nghệ và đối tác: "Chọn Siemens Mobility đồng nghĩa VinSpeed chọn “chơi ở trình độ cao nhất” ngay từ đầu. Bắt tay với doanh nghiệp đẳng cấp toàn cầu không chỉ để có công nghệ hiện đại, mà còn để tiếp cận chuẩn mực tiêu chuẩn kỹ thuật cao, quy trình quản trị, an toàn, khả năng kiểm soát rủi ro... Đây cũng là động lực và sức ép để chính doanh nghiệp Việt nỗ lực đổi mới sáng tạo, nâng cao năng lực công nghệ."
Ông Tuấn cho rằng dù công nghệ “xịn” nhất đồng nghĩa với chi phí cao, nhưng đây là hướng đi phù hợp nếu Việt Nam muốn xây dựng ngành đường sắt cao tốc bền vững, có năng lực nội sinh, thay vì đi những bước nhỏ, manh mún và khẳng định: “Việc chọn một đối tác uy tín và có tiêu chuẩn cao bậc nhất thế giới cho thấy tâm huyết của VinSpeed với dự án hạ tầng quan trọng này. Tôi cho rằng đây chính là tinh thần cống hiến của VinSpeed và Vingroup."
Hình ảnh minh họa thiết kế tàu tốc độ cao của VinSpeed.
Hợp tác để đặt nền móng công nghệ
Trong khi đó, TS Nguyễn Minh Phong, chuyên gia kinh tế, nguyên Trưởng phòng Nghiên cứu kinh tế, Viện Nghiên cứu phát triển kinh tế - xã hội Hà Nội, thành viên Hội đồng tư vấn kinh tế - UBTƯ MTTQ Việt Nam, việc VinSpeed triển khai các hoạt động cụ thể liên quan đến đường sắt cao tốc là minh chứng cho thấy năng lực và cam kết chất lượng đang dần được hiện thực hóa.
TS. Nguyễn Minh Phong đánh giá sự hợp tác giữa VinSpeed và Siemens Mobility có thể trở thành một “tảng đá nền” cho quá trình tái định vị ngành đường sắt Việt Nam.
“Khu vực kinh tế tư nhân không chỉ dừng ở mong muốn tham gia, mà đã bắt đầu chuyển động thực chất, tìm kiếm đối tác, chuẩn bị nguồn lực để bước vào đảm nhận những dự án mang tầm quốc gia, như đường sắt cao tốc”, ông Phong trao đổi.
Theo TS Phong, việc VinSpeed chủ động ký kết thỏa thuận chiến lược toàn diện với một tập đoàn công nghệ hàng đầu của Đức là bước đi bắt buộc để nâng chuẩn từ cấp doanh nghiệp lên cấp quốc gia và tiệm cận quốc tế: “Nếu tiêu chuẩn ban đầu thấp, chi phí bảo trì và rủi ro an toàn về sau sẽ rất lớn. Ngược lại, nâng chuẩn ngay từ đầu giúp giảm chi phí dài hạn và tạo nền tảng phát triển bền vững.”
Chuyên gia này nhấn mạnh, khu vực kinh tế tư nhân hiện đã không còn ở giai đoạn mong muốn tham gia mà bắt đầu hiện thực hóa nội lực, tìm đối tác chiến lược và chuẩn bị nguồn lực cho dự án đường sắt tốc độ cao – một công trình hạ tầng trọng điểm.
Góc nhìn kỹ thuật và bài toán làm chủ công nghệ
Đồng quan điểm, chuyên gia Nguyễn Minh Đồng - kỹ sư lâu năm tại Đức, hiện đang làm việc tại Trung tâm Thiết kế và Thí nghiệm của Volkswagen (Đức) - cũng đồng tình rằng việc VinSpeed lựa chọn hợp tác với đối tác Đức cho thấy doanh nghiệp Việt Nam đang tiếp cận một hệ sinh thái công nghệ đường sắt thuộc nhóm tiên tiến hàng đầu thế giới. Đức là quốc gia có truyền thống công nghiệp lâu đời, sở hữu năng lực công nghệ đường sắt cao tốc rất mạnh.
Ông nhấn mạnh rằng khi triển khai các dự án theo tiêu chuẩn cao, doanh nghiệp không chỉ tạo niềm tin xã hội đối với đường sắt mà còn mở ra không gian phát triển cho hệ sinh thái sản xuất – cung ứng phục vụ các dự án hạ tầng lớn trong nước. Đây không chỉ là câu chuyện của một vài tuyến đường, mà là sự thay đổi về chất trong cách tiếp cận hạ tầng quốc gia.
Tuy nhiên, theo ông Đồng, bài toán then chốt không nằm ở việc mua công nghệ mà là làm chủ công nghệ mới. Ông cho rằng: “Chỉ mua để sử dụng thì không khó, nhưng để hiểu, vận hành sâu và từng bước làm chủ công nghệ mới là bài toán then chốt.”
Ông cũng lưu ý rằng đường sắt cao tốc là lĩnh vực phức tạp, và ngay tại Đức, bên cạnh công nghệ cho phép đạt tốc độ rất cao, việc vận hành thực tế luôn được cân nhắc trên cơ sở hiệu quả tổng thể của hệ thống – từ chi phí đầu tư, bảo trì cho đến mức độ khai thác bền vững.
Chuyên gia này cho rằng hợp tác với đối tác Đức nên được xem như một quá trình học hỏi, gắn với đào tạo nhân lực, xây dựng năng lực kỹ thuật và quản trị vận hành ngay từ đầu – yếu tố quyết định sự thành công lâu dài của các dự án hạ tầng lớn.
Bình luận