Chiến sỹ trẻ tuổi nhất hy sinh bảo vệ bãi đá Gạc Ma năm 1988 là ai?

Trường Sa

Theo thông tin từ Viện Nghiên cứu Biển Đông, bãi đá Gạc Ma là rạn san hô nằm cách bãi đá Cô Lin hơn 3km về phía Đông Nam, đánh dấu đầu mút phía Tây Nam của cụm đảo Sinh Tồn thuộc quần đảo Trường Sa. Gạc Ma - tên tiếng Anh trên hải đồ quốc tế là Johnson Reef, nhưng cũng có tài liệu gọi là Johnson South Reef để đối lại với đá Cô Lin là Johnson North Reef. Thời kỳ đầu, bãi đá Gạc Ma là một rạn đá ngầm màu nâu được bao quanh bởi vành đai san hô trắng. Đa phần bãi đá này ngập chìm dưới nước, chỉ có vài hòn đá nổi lên.

1988

Đầu năm 1988, Trung Quốc đưa quân chiếm đóng trái phép một số bãi đá thuộc quần đảo Trường Sa của Việt Nam. Nước này đơn phương tăng cường từ 9 lên 12 tàu chiến gồm: khu trục tên lửa, hộ vệ tên lửa, hộ vệ pháo và tàu đổ bộ... hoạt động trên quần đảo Trường Sa. Để ngăn việc chiếm đánh trái phép, Quân chủng Hải quân Việt Nam xác định, bãi đá Gạc Ma là vị trí trọng yếu, nếu để Trung Quốc chiếm được "sẽ khống chế đường qua lại của ta trong việc tiếp tế, bảo vệ chủ quyền quần đảo Trường Sa". Do đó, Hải quân Việt Nam hạ quyết tâm đóng giữ cụm bãi Gạc Ma, Cô Lin và Len Đao. Đây được xác định là nhiệm vụ khẩn trương, nặng nề bởi khi ấy phương tiện, vũ khí quân ta cũ, lực lượng hạn chế. Sáng 14/03/1988, khi bộ đội Việt Nam đang chuyển vật liệu lên bãi đá Gạc Ma thì quân Trung Quốc đưa tàu chiến đến ngăn cản, lính Trung Quốc xông lên bãi đá cướp cờ, xả súng giết hại các chiến sỹ. Tàu HQ 604 neo cạnh bãi Gạc Ma, HQ 605 bảo vệ bãi Len Đao bị bắn chìm. HQ 505 bị bắn cháy phần đuôi đã lao hết tốc lực lên bãi, trở thành cột mốc sống bảo vệ chủ quyền bãi Cô Lin. Việt Nam giữ được Cô Lin, Len Đao, còn Gạc Ma bị Trung Quốc chiếm trái phép.

64

Trong trận đánh chiếm Gạc Ma, 64 chiến sỹ Hải quân Việt Nam hy sinh, 9 người khác bị bắt làm tù binh. Trong số các chiến sỹ hy sinh năm đó, người lớn tuổi nhất là Trần Đức Thông (SN 1944 tại Thái Bình). Khi hy sinh anh Thông 44 tuổi, là Trung tá, Phó lữ đoàn trưởng lữ đoàn 146, Vùng 4 thuộc Quân chủng Hải quân. Để tưởng nhớ các anh, nhà nước xây dựng Khu tưởng niệm chiến sỹ Gạc Ma rộng hơn 25.000 m2 ở phía đông đại lộ Nguyễn Tất Thành, xã Cam Hải Đông, Cam Lâm, Khánh Hoà. Công trình hoàn thành và đưa vào sử dụng từ đầu năm 2017. 

Trần Tài

Theo thông tin tại Khu tưởng niệm chiến sỹ Gạc Ma (Khánh Hoà), binh nhất Trần Tài (SN 1969, quê quán Đà Nẵng) là người trẻ tuổi nhất hy sinh tại Gạc Ma - khi ấy mới 19 tuổi. Học xong phổ thông, Trần Tài xung phong đi lính, dù anh trai Trần Trọng khi đó đang là lính ở Bộ tham mưu (Quân khu 5). Trước lúc Tài ra đảo, anh đón Tết Nguyên đán cùng gia đình. Anh Trọng về phép, thấy mấy bộ quân phục của em đã cũ, rách nhiều góc. Hai anh em chở nhau trên xe đạp ra chợ trời gần nhà. Người anh dốc hết số tiền mình có, mua tặng em một bộ áo quần mới. Ở chợ trời, mua thứ gì cũng có. Tài mặc bộ áo hải quân mới, ngồi uống cà phê với anh trai và nói chuyện mình sẽ ra đảo làm nhiệm vụ. Đó cũng là bữa cà phê cuối cùng anh Trọng uống với em mình. “Ra đảo xa lắm đó, không biết khi nào về. Em phải giữ gìn sức khỏe”. Rồi anh Tài không về. Ngày 14/3, anh Trọng đang trực ở đơn vị thì nghe đài phát tin về Gạc Ma. Cái tên Trần Tài được đọc lên thứ 60 trong số 64 chiến sỹ hy sinh, khiến anh vùng chạy về nhà như vô thức. Ba mẹ nghe tin rồi chết lặng. Tài hy sinh khi vừa tròn 19 tuổi. Xóm làng ai cũng tiếc, bởi anh vui tính, cao to, đẹp trai, lại có tài đàn hát.

5

Ngoài bãi đá Gạc Ma, trong năm 1988 Trung Quốc chiếm đóng trái phép 5 bãi đá khác: Chữ Thập, Châu Viên, Ga Ven, Subi, Huy Gơ đều thuộc quần đảo Trường Sa của Việt Nam. 

Đại Lãnh

"Ba ngày sau khi 64 chiến sỹ hy sinh ở Gạc Ma, tàu Đại Lãnh được cử ra Trường Sa lấy danh nghĩa tìm kiếm vết xác tàu HQ 605. Nhưng khi ấy Đại Lãnh ở lại suốt 23 ngày là vì còn nhiệm vụ lớn hơn, thay thế tàu bị bắn chìm, đồng đội đã mất để tiếp tục giữ đảo", thợ lặn Nguyễn Trọng Tâm - một trong bảy đặc công nước tham gia sự kiện trực vớt chia sẻ với báo chí. Tàu Đại Lãnh ngày đó là tàu cứu hộ lớn nhất của Xí nghiệp Liên hiệp trục vớt cứu hộ. Tàu Đại Lãnh nằm đó hỗ trợ anh em gần ba tuần thì tàu Mỹ Á ra ứng trợ.