Mỗi sản phẩm mua online gánh ít nhất 2-4 loại bao bì nhựa và carton. Trước thách thức môi trường này, việc ứng dụng công nghệ và các giải pháp thay thế bao bì nhựa đang trở thành ưu tiên hàng đầu không chỉ của các nhà sản xuất mà còn của các doanh nghiệp vận hành nền tảng thương mại điện tử.
Thách thức giảm nhựa
Trong báo cáo “Chất thải nhựa bao bì từ thương mại điện tử tại Việt Nam 2023” do Tổ chức Quốc tế về bảo tồn Thiên nhiên nhận định “Việt Nam đang đối mặt với nhiều nguy cơ từ chất thải nhựa”. Bởi lẽ, cùng với sự phát triển kinh tế thì khối lượng chất thải nhựa vẫn tiếp tục xu hướng tăng nhanh, từ mức 2,7 triệu tấn năm 2018 lên 2,93 triệu tấn năm 2021. Thành phần của chất thải nhựa có vai trò quan trọng đối với hiệu quả tái chế.
Thành phần túi ni-lông là thành phần chính, chiếm từ 45 - 63%, tiếp đến là các loại nhựa dùng một lần dao động từ 12 - 26% trong chất thải nhựa ở các địa phương.
Theo tính toán của Nhóm chuyên gia tư vấn từ VECOM, năm 2023, thương mại điện tử ở Việt Nam sử dụng 332 nghìn tấn bao bì, trong đó khối lượng bao bì nhựa các loại là 171 nghìn tấn. Với tốc độ tăng trưởng trên 25% mỗi năm có thể tới năm 2030 quy mô thương mại điện tử nước ta sẽ gấp trên 4,7 lần. Nếu không có các giải pháp mạnh mẽ về đóng gói hàng hoá thì khi đó lượng rác thải nhựa từ thương mại điện tử sẽ lên tới 800 nghìn tấn.
“Mỗi sản phẩm mua online gánh ít nhất 2-4 loại bao bì nhựa và carton. Chúng tôi biết rõ điều này nhưng khả năng thay thế là rất ít” - chị Bùi Thị Lan, chủ shop thời trang bán online, chia sẻ.
Kích thước của túi và vật liệu chống sốc lớn hơn rất nhiều kích thước sản phẩm.
Đối với mặt hàng phụ kiện, khi đóng hàng, chị Lan có thể giảm nhựa bằng cách làm hộp nhỏ vừa với kích cỡ phụ kiện. “Nếu cần lớp lót chống sốc, rung lắc khi vận chuyển, tôi chỉ quấn một vòng túi bọt bóng chống sốc quanh sản phẩm, còn lại là chèn giấy báo” - chị Lan bắt đầu thay đổi từ tháng 9 năm nay khi tham gia vào chương trình giảm nhựa.
Với nhiều nhà sản xuất và đơn vị phân phối, công cuộc giảm nhựa mới tương đối dừng ở mặt nhận thức. Cụ thể, dùng loại túi có thể phân hủy, sử dụng ít lớp túi ni-lông, tận dụng lại hộp/túi cũ để đóng gói…
PGS.TS Vũ Thanh Ca - nguyên giảng viên cao cấp Trường Đại học Tài nguyên và Môi trường - cho rằng, với giá cả của túi tự phân hủy hiện nay thì không nhiều shop mua để sử dụng đóng gói.
“Hơn nữa, loại túi này không hoàn toàn thân thiện môi trường. Bởi thành phần cấu tạo nên túi vẫn sử dụng nhựa và khi tan rã ra nó biến thành vi nhựa, gây tác động xấu tới môi trường” - chuyên gia này cảnh báo.
Công nghệ là giải pháp cần thiết
Hiện nay, một số doanh nghiệp tiên phong phát triển các loại bao bì có thể sử dụng nhiều lần, bao gồm: Túi vải hoặc túi polypropylene không dệt với thiết kế bền chắc, dễ vệ sinh và tái sử dụng.
Thay vì sử dụng xốp bong bóng hoặc xốp bọt, công nghệ sản xuất vật liệu chèn từ bã mía, lúa mì, hoặc rơm rạ đang được ứng dụng rộng rãi. Những vật liệu này không chỉ bảo vệ sản phẩm mà còn phân hủy hoàn toàn sau khi sử dụng.
Theo anh Phan Đình Long Nhật - CEO Công ty AIVOS - việc ứng dụng AI trong việc kiểm soát, đo lường trong toàn bộ công đoạn từ khâu đóng gói sản phẩm đến khâu hậu mãi sẽ là việc tất yếu của tương lai.
“AI - Trí tuệ nhân tạo sẽ tham gia từ khâu đề xuất sản phẩm bền vững đến tối ưu hóa số lượng đặt hàng, giúp nhà sản xuất đến các sàn thương mại thay thế nhân lực” - anh Long Nhật nói.
Phan Đình Long Nhật - CEO Công ty AIVOS.
Theo anh, AI phân tích dựa trên lịch sử mua hàng, sở thích, và dữ liệu về sản phẩm (như chất liệu, nguồn gốc, bao bì), AI có thể gợi ý các sản phẩm có tính bền vững cao hơn cho người dùng. Ví dụ, thay vì gợi ý một sản phẩm đóng gói bằng nhựa, AI có thể đề xuất sản phẩm tương tự nhưng có bao bì giấy hoặc vật liệu tái chế. AI có thể cung cấp thông tin chi tiết về tác động môi trường của sản phẩm, giúp người dùng đưa ra quyết định mua hàng có ý thức hơn.
Việc tối ưu hóa số lượng đặt hàng là cần thiết để giảm tiêu tốn năng lượng (vật liệu, nhiên liệu). Nếu phù hợp với người dùng, AI có thể gợi ý mua số lượng lớn để giảm thiểu số lần đóng gói và vận chuyển, từ đó giảm lượng bao bì nhựa sử dụng.
CEO của công ty chuyên vê giải pháp trí tuệ nhân tạo này cho rằng, AI có thể phân tích kích thước và hình dạng của các sản phẩm để lựa chọn loại bao bì có kích thước phù hợp nhất, tránh lãng phí vật liệu và giảm lượng rác thải. Sau đó, gợi ý các vật liệu đóng gói thân thiện với môi trường thay thế cho nhựa, như giấy tái chế, bìa carton, hoặc vật liệu sinh học.
Việc đóng gói hiện nay cơ bản dựa vào con người. Đại diện của sàn thương mại điện tử Lazada tại Việt Nam cũng cho biết, đơn vị có training kèm nhắc nhở nhân viên trong việc đóng gói sản phẩm. Đó là kích thước phù hợp, tránh bị lỗi để phải đóng gói lại…
“AI có thể giám sát quá trình đóng gói để phát hiện lỗi và đảm bảo bao bì được đóng gói đúng cách, tránh tình trạng sản phẩm bị hư hỏng và phải đóng gói lại” - CEO Long Nhật chia sẻ.
Ngoài ra, việc phân tích lộ trình vận chuyển luôn là ưu thế của AI. Đó là việc phân tích dữ liệu giao thông, thời tiết, và địa điểm giao hàng để tối ưu hóa lộ trình và lựa chọn phương tiện vận chuyển hiệu quả nhất, giảm lượng khí thải và chi phí vận chuyển.
“Tôi đang nghĩ đến việc AI có thể gợi ý cho khách hàng sử dụng điểm giao hàng hoặc tự nhận hàng thay vì giao tận nhà, giúp giảm thiểu số lần giao hàng và lượng bao bì sử dụng”.
Nguồn rác nhựa khổng lồ từ thương mại điện tử.
Việc phân tích, giúp khách hàng lựa chọn vật liệu đóng gói ngay từ đầu sẽ giúp cho người tiêu dùng ý thức hơn khi mua hàng. Và khi nhận hàng sẽ thuận tiện cho việc phân loại rác, góp phần tăng tỉ lệ tái chế. Đó là việc kết nối người dùng với các công ty tái chế để thu gom và tái chế bao bì đã qua sử dụng.
Người tiêu dùng ngày càng ưu tiên các doanh nghiệp áp dụng chính sách xanh. Việc chuyển đổi sang bao bì thân thiện môi trường giúp nhà sản xuất xây dựng hình ảnh tích cực và thu hút khách hàng.
Việc áp dụng công nghệ thay thế bao bì nhựa trong thương mại điện tử không chỉ là xu hướng mà còn là giải pháp cần thiết để đảm bảo sự phát triển bền vững. Các nhà sản xuất cần sớm đầu tư vào các giải pháp mới, đồng thời hợp tác chặt chẽ với các doanh nghiệp thương mại điện tử để xây dựng một hệ sinh thái kinh doanh xanh.
Bình luận