Vì sao xuất hiện ngày càng nhiều doanh nghiệp đăng ký vốn 'khủng' ảo?

Theo chuyên gia pháp lý, nguyên nhân khiến các doanh nghiệp cố tình “đánh bóng” tên tuổi bằng vốn “trên trời” chính là do quy định thông thoáng của luật doanh nghiệp.

Vì sao "nổ" to nhưng không bị cấm?

Phân tích về các "siêu doanh nghiệp" tự cho là có vốn lên đến hàng trăm nghìn tỷ đồng gây xôn xao dư luận thời gian qua, hầu hết các luật sư đều cho rằng có dấu hiệu bất thường, khó tin nhưng hành động đó không phải là bất hợp pháp. 

Lý do là pháp luật hiện không quy định doanh nghiệp phải đăng ký bao nhiêu vốn tối thiểu và tối đa, trừ doanh nghiệp kinh doanh những ngành nghề bắt buộc phải có vốn pháp định tối thiểu như ngân hàng, bảo hiểm… Do đó, việc doanh nghiệp tự đăng ký vốn không vi phạm Luật Doanh nghiệp và văn bản hướng dẫn thi hành khi thành lập doanh nghiệp.

Luật sư Lê Văn Hồi, Giám đốc Công ty Luật TNHH My Way, cho biết, các quy định pháp luật về doanh nghiệp khuyến khích người dân bỏ vốn kinh doanh và tự kê khai thông tin về vốn điều lệ khi làm hồ sơ đăng ký doanh nghiệp, thay vì trước đây Nhà nước phải kiểm tra, xác minh doanh nghiệp có đủ số tiền đăng ký hay không mới cho thành lập. 

"Cơ chế thông thoáng trong việc thành lập doanh nghiệp góp phần không nhỏ giúp quá trình khởi nghiệp, khởi tạo hoạt động kinh doanh của các sáng lập viên được thuận lợi, dễ dàng hơn", ông Hồi khẳng định.

Theo đó, trách nhiệm của Nhà nước không phải xác minh doanh nghiệp có bao nhiêu tiền, mà nghĩa vụ của doanh nghiệp là phải kê khai đúng, Nhà nước áp dụng phương thức “hậu kiểm”, thay vì “tiền kiểm”. Luật Doanh nghiệp quy định thời gian để thành viên góp vốn đủ cho công ty là 90 ngày kể từ ngày được cấp Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp. 

Tuy nhiên, ông Hồi thừa nhận, tuy không thể nói là “kẽ hở” nhưng cơ chế thông thoáng này buộc chúng ta phải đối mặt với những cá nhân muốn “trêu đùa với pháp luật”, những doanh nghiệp chỉ dùng thông tin đăng ký vốn “khủng” để đánh bóng tên tuổi. Nếu trước đây khó phát hiện doanh nghiệp khai khống vốn điều lệ thì hiện nay, với hệ thống đăng ký kinh doanh trực tuyến sẽ phân loại được các trường hợp bất thường. Và những doanh nghiệp có nguy cơ rủi ro cao thì trách nhiệm của các cơ quan quản lý là phải giám sát, thanh kiểm tra chặt hơn.

"Vì thế, các cơ quan chức năng cần giám sát chặt quá trình góp vốn của các doanh nghiệp, xử lý nghiêm những cá nhân sai phạm để hạn chế tình trạng này tiếp diễn", ông Hồi nêu ý kiến.

Theo quy định của Luật Doanh nghiệp 2020, các trường hợp doanh nghiệp không góp đủ vốn trong 90 ngày theo luật định, doanh nghiệp được gia hạn thêm 60 ngày để điều chỉnh vốn góp.

Sau 60 ngày tiếp theo, nếu không có động thái góp đủ vốn, doanh nghiệp phải làm thủ tục hủy đăng ký kinh doanh, thành lập doanh nghiệp. Bước cuối cùng, nếu doanh nghiệp, cá nhân, pháp nhân không thực hiện các quyền được pháp luật cho phép sẽ bị xử lý phạt tiền từ 10-20 triệu đồng.

Tuy nhiên, luật sư Lê Văn Hồi nêu quan điểm, ngoài việc xử phạt tiền từ mức 10.000.000 - 20.000.000 theo quy định thì cần phải bổ sung thêm mức phạt mạnh mẽ hơn đối với các trường hợp lợi dụng đăng ký số vốn “khủng” để đánh bóng tên tuổi.

“Cá nhân tôi cho rằng cần bổ sung thêm cả hình phạt bổ sung “cấm thành lập doanh nghiệp trong thời hạn từ 2-5 năm” đối với những cá nhân vi phạm nghiêm trọng quy định về kê khai vốn điều lệ”, ông Hồi nói.

Đồng quan điểm, luật sư Diệp Năng Bình – Trưởng Văn phòng luật sư Tinh Thông Luật, Đoàn Luật sư TP.HCM -  cho rằng, có thể khung xử phạt đối với việc không thể góp đủ vốn là còn quá thấp, do đó để gây chú ý, một số doanh nghiệp sẵn sàng đăng ký “khống” số vốn lên đến hàng trăm nghìn tỷ đồng.

“Tôi cho rằng cần phải tăng mức phạt hành vi đăng ký vốn ảo và xử phạt thật nặng nếu hành vi gây hậu quả nghiêm trọng”, ông Bình nói.

Trong khi đó, luật sư Trương Thanh Đức, Giám đốc Công ty Luật ANVI (Hà Nội) thì cho rằng nên bỏ mục vốn điều lệ khỏi iệc đăng ký kinh doanh vì việc này chỉ có ý nghĩa trên giấy tờ và dễ gây nhầm lẫn.

Tuy nhiên, trước mắt, để hạn chế tình trạng kê khai vốn ảo, cơ quan quản lý cần hoàn thiện, nâng cao quản lý, giám sát với doanh nghiệp sau đăng ký thành lập. Cơ quan đăng ký kinh doanh sẽ là đầu mối để sàng lọc, phát hiện các trường hợp có kê khai vốn điều lệ cao bất thường, từ đó phối hợp để có biện pháp theo dõi, thanh, kiểm tra các doanh nghiệp này sau đăng ký thành lập. Từ đó có cơ chế cảnh báo, phát hiện và ngăn chặn kịp thời sai phạm của doanh nghiệp.

Loạt lùm xùm của những "siêu doanh nghiệp"

Gần đây nhất, Công ty Cổ phần Tập đoàn Đầu tư và Thương mại Toàn Cầu gây chú ý với việc đăng ký tăng số vốn điều lệ lên gần 128.000 tỷ đồng. Công ty này đã được thành lập từ tháng 11/2018 với số vốn điều lệ là 132 tỷ đồng và đăng ký ngành nghề kinh doanh chính là xây dựng nhà không để ở, cụ thể là dịch vụ xây dựng nhà xưởng, bệnh viện, trường học, nhà làm việc, khách sạn, cửa hàng, nhà hàng…

Tháng 6/2019, doanh nghiệp đăng ký tăng vốn điều lệ lên 127.902 tỷ đồng (tương đương 5,5 tỷ USD). Điều này lập tức gây xôn xao dư luận, bởi số vốn này chỉ kém hơn một vài tập đoàn lớn ở Việt Nam. Đáng nói là, doanh nghiệp gần như không có hoạt động gì nổi bật trong thời gian qua, thị trường cũng hầu như chưa biết đến tên tuổi.

Tại trụ sở được doanh nghiệp đăng ký (số 143, phố Trích Sài, phường Bưởi, quận Tây Hồ, Hà Nội) lại không có dấu hiệu tồn tại của doanh nghiệp mà chỉ là một bãi rửa xe.

Trả lời VTC News về trường hợp này, một lãnh đạo Cục Quản lý Đăng ký kinh doanh (Bộ Kế hoạch và Đầu tư), cho biết Cục đang phối hợp với Sở Kế hoạch và Đầu tư Hà Nội kiểm tra thông tin doanh nghiệp tăng vốn lên 128.000 tỷ đồng.

Cụ thể, theo vị này, đây là doanh nghiệp đăng ký vốn như thế, còn thông tin có góp đủ hay không thì Phòng đăng ký kinh doanh của Sở Kế hoạch và Đầu tư Hà Nội sẽ quản lý và chịu trách nhiệm chính.

Trước đó, một doanh nghiệp khác cũng gây "sốc" với số vốn đăng ký siêu lớn, đó là Công ty cổ phần Tập đoàn Đầu tư Công nghệ Tự động Toàn cầu (thuộc Auto Investment Group) được đăng ký thành lập vào cuối tháng 5/2021, với số vốn điều lệ lên đến 500.000 tỷ đồng (tương đương 21,7 tỷ USD). 

Tuy nhiên, tới hạn cuối để công ty này góp đủ vốn theo quy định (ngày 18/8) thì Sở Kế hoạch và Đầu tư TP.HCM xác nhận đơn vị chưa ghi nhận được thông tin nào về việc doanh nghiệp này đã góp đủ vốn điều lệ. Để làm sáng tỏ sự việc, sáng 19/8, PV VTC News gọi cho ông Nguyễn Vũ Quốc Anh - Tổng Giám đốc Auto Investment Group theo số điện thoại đã làm việc nhiều lần trước đó thì nhận được sự né tránh của ông này.

Hồi cuối tháng 2/2020, thông tin Công ty cổ phần Tư vấn đầu tư quốc tế và dịch vụ thương mại USC (USC Interco.,JSC), đăng ký trụ sở tại số 10, ngõ 234 đường Thôn Lai Xá, Xã Kim Chung, Huyện Hoài Đức, TP Hà Nội, Việt Nam có số vốn điều lệ cực “khủng” 144.000 tỷ đồng (tương đương 6,3 tỷ USD) khiến nhiều người bán tín bán nghi. 

Theo đăng ký kinh doanh, người đại diện là Trần Gia Phong, sinh năm 1979. Công ty này có hoạt động đa ngành dàn trải từ xây dựng cho đến bán buôn đồ dùng gia đình, vận tải… Trong đó ngành nghề hoạt động chính là kinh doanh bất động sản, quyền sử dụng đất.

Tuy nhiên, sau khi báo chí và cơ quan chức năng vào cuộc làm rõ thì con số vốn khủng này chỉ là ảo. Một cổ đông của công ty này lý giải rằng khi làm thủ tục đăng ký thành lập công ty, một cổ đông đang "say rượu" nên mới có con số khổng lồ như vậy.

Sau đó không lâu, một trong ba cổ đông tham gia thành lập doanh nghiệp đã cùng luật sư tới Sở Kế hoạch và Đầu tư TP. Hà Nội để làm việc về hủy bỏ việc thành lập công ty.

Trước nữa, tại tỉnh Sóc Trăng, công an đã điều tra, làm rõ vụ án "Lừa đảo chiếm đoạt tài sản" liên quan đến một công ty dùng số vốn đăng ký “khủng” để đánh bóng tên tuổi, chiếm đoạt tài sản.

Đó là Công ty CP Đầu tư thế giới Thiên Cổ Tự, công ty này do 2 cá nhân thành lập với số vốn điều lệ đăng ký lên tới 2.000 tỷ đồng. Công ty này không góp vốn điều lệ, không báo cáo kinh doanh và kê khai thuế theo đúng quy định nhưng 2 cá nhân trên đã quảng cáo nhiều dự án bất động sản, kêu gọi người góp vốn đầu tư nhưng thực sự các dự án này đều không có.

Hành vi khai khống vốn điều lệ là hành vi bị cấm theo Luật Doanh nghiệp 2020. 

Tại khoản 3, điều 28: Phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 20.000.000 đồng đối với hành vi không đăng ký thay đổi với cơ quan đăng ký kinh doanh khi không góp đủ vốn Điều lệ như đã đăng ký.

Mục c, khoản 5, điều 28: Buộc đăng ký điều chỉnh vốn Điều lệ, tỷ lệ phần vốn góp, cổ phần của các thành viên, cổ đông bằng số vốn đã góp đối với hành vi vi phạm quy định tại Khoản 3 Điều này.