Vì sao quận Hoàn Kiếm thuộc diện phải sáp nhập?

Mới đây, tại Hội nghị trực tuyến toàn quốc triển khai thực hiện sắp xếp đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã giai đoạn 2023-2030, Chủ tịch UBND TP Hà Nội Trần Sỹ Thanh cho biết, trong giai đoạn 2023-2025, Hà Nội có quận Hoàn Kiếm và 176 đơn vị hành chính cấp xã thuộc diện phải sáp nhập.

Trả lời báo chí bên lề hội thảo về sửa đổi Luật Thủ đô sáng 1/8, ông Nguyễn Hữu Thành, Phó Vụ trưởng Vụ Chính quyền địa phương (Bộ Nội vụ) cho hay, tiêu chí để sắp xếp đơn vị hành chính cấp huyện, xã được nêu rõ tại Nghị quyết 1211 và Nghị quyết số 35 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội.

Theo quy định của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, quận phải có diện tích tối thiểu 35 km2, dân số 150.000 người. Trong hai năm tới, các đơn vị hành chính cấp huyện có diện tích dưới 20% và dân số dưới 200% tiêu chuẩn sẽ phải sáp nhập. Đối chiếu quy định này, quận Hoàn Kiếm đạt 100% tiêu chuẩn về dân số nhưng chỉ đạt 15% về diện tích nên thuộc diện phải sáp nhập.

Tuy nhiên, theo Phó Vụ trưởng Vụ Chính quyền địa phương, TP Hà Nội mới báo cáo về mặt rà soát và chưa có quyết định về thông tin quận Hoàn Kiếm và 176 đơn vị hành chính cấp xã thuộc diện phải sắp xếp.

Theo ông Thành, về quy trình, Hà Nội phải xây dựng phương án tổng thể, sau khi được duyệt mới làm từng phương án cụ thể.

Ông Nguyễn Hữu Thành lý giải, xét về tiêu chí sắp xếp, ngoài tiêu chí về quy mô dân số, diện tích tự nhiên còn có yếu tố đặc thù. Ví dụ như đơn vị hành chính ổn định từ năm 1945, liên quan đến văn hóa, lịch sử truyền thống, dân tộc sẽ được nghiên cứu xem xét.

"Hiện qua rà soát mới đánh giá quận Hoàn Kiếm theo tiêu chí dân số, diện tích tự nhiên. Ngoài ra còn yếu tố đặc thù, được nêu cụ thể trong Nghị quyết số 35/2023/UBTVQH15 về việc sắp xếp đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã giai đoạn 2023 - 2030, sẽ làm căn cứ để quyết định có sáp nhập hay không", ông Thành nhấn mạnh.

Về câu hỏi hiện các quận nội đô ở Hà Nội đa phần đều không đủ diện tích theo tiêu chí trong nghị quyết của Quốc hội (tối thiểu phải đạt 35 km2), ông Thành cho rằng việc sáp nhập còn phải căn cứ trên hai yếu tố, đồng thời gồm quy mô dân số và diện tích.

Cụ thể, nếu diện tích tự nhiên của quận, huyện dưới 70% so với quy định diện tích tối thiểu 35 km2, thì thuộc diện phải sáp nhập. Nhưng nếu diện tích không đạt 70% theo quy định, quy mô dân số phải đạt trên 200% so với yêu cầu tối thiểu là 150.000 người.

Ông Thành cho biết hiện quận Hoàn Kiếm chỉ có 5,29 km2 diện tích tự nhiên thì quy mô dân số phải đạt trên 200% mới đạt diện không phải sáp nhập theo các tiêu chí. Tuy nhiên, việc sáp nhập còn phải tính đến yếu tố đặc thù và truyền thống lịch sử.

Vì vậy, thông tin quận Hoàn Kiếm thuộc diện phải sáp nhập, theo ông Thành, mới chỉ nằm ở rà soát, sau đó TP Hà Nội còn phải xây dựng phương án cụ thể.

"Sau khi Hà Nội có phương án tổng thể của Hà Nội, sẽ gửi qua Bộ Nội vụ để xem xét nghiên cứu, sau đó tiếp tục xây dựng phương án cụ thể", ông Thành nói.

Liên quan vấn đề này, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Trần Thị Diệu Oanh, Học viện Hành chính Quốc gia cho rằng, đối với thành phố Hà Nội, việc áp dụng các tiêu chí theo Nghị quyết số 35 nếu tính theo yếu tố diện tích thì rất khó để thành phố đảm bảo được tiêu chí này. Tuy nhiên, tính đặc thù của Thủ đô có chính quyền đô thị, đặc thù trong Luật Thủ đô phải tính đến những yếu tố đó.

Ngoài ra, việc sắp xếp phải tính đến quy hoạch của phố cổ, quy hoạch phố cũ từ thời Pháp, tính đến các yếu tố này để thuận lợi về giao thương, điều kiện văn hóa và đặc biệt là việc sinh sống của người dân. Thêm vào đó, việc sắp xếp lại đơn vị hành chính phù hợp với chủ trương của Đảng, Nhà nước, tuy nhiên nên tính đến lộ trình cho Thủ đô, bởi Hà Nội là Thủ đô ngàn năm văn hiến, trái tim của cả nước.

Nhấn mạnh việc sắp xếp không thể nằm ngoài chủ trương theo nghị quyết của Quốc hội, nhưng cần phải tính đến yếu tố cụ thể và yếu tố đặc thù, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Trần Thị Diệu Oanh cho rằng, sáp nhập quận Hoàn Kiếm không đơn giản như việc sáp nhập hai trường với nhau, mà sáp nhập hai trường với nhau lấy tên gì đã là một sự bàn luận lớn.

"Bây giờ sáp nhập quận Hoàn Kiếm với quận bên cạnh thì lấy tên quận nào cũng là cả một vấn đề đặt ra vì Hoàn Kiếm là quận lâu đời lại là trung tâm của Thủ đô, nên phải cân nhắc rất kỹ", bà Diệu Oanh nói.

Giữa tháng 7, Ủy ban Thường vụ Quốc hội thông qua Nghị quyết sắp xếp đơn vị hành chính cấp huyện, xã giai đoạn 2023-2030.

Dự kiến, giai đoạn 2023-2025, 33 đơn vị cấp huyện và 1.327 đơn vị cấp xã thuộc diện bắt buộc sắp xếp. Đến năm 2025, các tỉnh, thành cần hoàn thành sắp xếp huyện, xã có đồng thời hai tiêu chuẩn diện tích và dân số dưới 70% quy định; huyện đồng thời có diện tích dưới 20% và dân số dưới 200% quy định; xã đồng thời có diện tích dưới 20% và dân số dưới 300% quy định.

Đến năm 2030, các địa phương hoàn thành sắp xếp huyện, xã còn lại có đồng thời diện tích và dân số dưới 100% quy định; huyện đồng thời có diện tích dưới 30% và dân số dưới 200% quy định; xã đồng thời có diện tích dưới 30% và dân số dưới 300% quy định.

Giai đoạn 2019-2021, toàn quốc sáp nhập 21 huyện và 1.056 xã, qua đó giảm 8 huyện và 561 xã. Việc sắp xếp giúp giảm 3.437 cơ quan ở cấp xã và 429 cơ quan ở cấp huyện, giảm chi ngân sách Nhà nước 2.000 tỷ đồng.