Hôm 20/3, bà Karen Keskulla Uhlenbeck, giáo sư Đại học Texas tại Austin (Mỹ) đi vào lịch sử thế giới khi trở thành người phụ nữ đầu tiên giành giải thưởng Abel danh giá. Cuộc đời của người phụ nữ 76 là chuỗi những ngày tháng phấn đầu bền bỉ để chứng minh phụ nữ hoàn toàn có thể lấn sân sang lĩnh vực vốn được cho là lãnh địa của nam giới.
Được biết đến nhiều nhất với các phương trình vi phân riêng phần
Bà Uhlenbeck được nhắc tới với những thành tựu tiên phong về phương trình vi phân hình học, các công trình mang tính nền tảng về phân tích hình học và lý thuyết trường chuẩn, được mô tả là những đóng góp quan trọng bậc nhất trong lĩnh vực toán học thế kỷ 20.
"Một trong những tiến bộ của tiến sĩ Uhlenbeck về bản chất đã mô tả các hình dạng phức tạp của màng xà phòng không phải trong bồn tắm bong bóng mà trong không gian cong trừu tượng, có chiều cao. Trong các nghiên cứu sau này, bà đã giúp đưa một nền tảng toán học chặt chẽ vào các kỹ thuật được các nhà vật lý sử dụng để mô tả các tương tác cơ bản giữa các hạt và lực", tờ New York Times viết.
Nữ giáo sư Mỹ Karen Uhlenbeck.
Từng muốn trở thành nhà khoa học
Bà Uhlenbeck từng muốn trở thành nhà khoa học khi còn là thiếu nữ, nhưng sau đó bà quyết định chuyển sang toán học khi bắt đầu nhập học Đại học Michigan.
"Với ý định theo học khoa vật lý, Uhlenbeck đã ghi danh vào Đại học Michigan, nơi bà khám phá ra rằng các thử thách trí tuệ của toán học thuần túy sẽ dẫn đường cho con đường học thuật tương lai của mình", theo trang IAS.
Trong phần tự thuật đăng trên trang web của Đại học Texas tại Austin, nữ giáo sư người Mỹ viết: "Tôi không thể nói rằng tôi thực sự hứng thú với toán học khi còn nhỏ hay lớn hơn một chút vì khi đó tôi chưa hiểu Toán học là gì cho tới tận khi hoàn thành một nửa chương trình tại đại học".
Khó khăn khi tìm kiếm một công việc toàn thời gian
Sau khi tốt nghiệp Đại học Michigan vào năm 1964, bà Uhlenbeck tiếp tục sự nghiệp nghiên cứu tại Viện Courant ở New York. Đó cũng là nơi bà gặp chồng minh, nhà sinh học Olke C. Uhlenbeck.
Sau đám cưới nhỏ, bà theo chồng tới Harvard và tiếp tục theo học tại Đại học Brandeis.
Sau khi nhận tấm bằng thạc sỹ vào năm 1968, Uhlenbeck cùng chồng chuyển tới Viện Công nghệ Massachusetts và kế đó là Berkeley, nơi bà làm việc như một giảng viên tự do. Với Uhlenbeck, đây là một khoảng thời gian hết sức khó khăn.
"Người ta không thuê phụ nữ và phụ nữ được khuyên nên ở nhà và trông trẻ. Những nơi muốn tuyển dụng chồng tôi như MIT, Stanford hay Princeton lại không hứng thú với tôi. Tôi nhớ rằng ai đó đã nói với tôi về quy tắc gia đình trị và họ không thuê tôi vì lý do này mặc dù họ tảng lờ về điều đó sau nhiều năm gặp lại", bà nhớ lại.
Năm 1971, Uhlenbeck được đề nghị về làm trợ lý giáo sư tại Đại học University of Illinois, Urbana-Champaign. Lần này, chồng bà quyết định chuyển tới đây làm việc cùng vợ mình. Tuy nhiên, cuộc hôn nhân đã kết thúc vài năm sau đó. Cùng thời điểm này, bà chuyển tới Đại học Illinois-Chicago và bắt đầu sự nghiệp của mình.
Cơn mưa lời khen từ cộng đồng khoa học thế giới
Chủ tịch Ủy ban giải thưởng Abel Hans Munthe-Kaas nói tại lễ trao giải thưởng Abel hôm 20/3 rằng các nghiên cứu của bà Uhlenbeck đã thay đổi hoàn toàn cách hiểu của chúng ta về những bề mặt rất nhỏ, như những thứ được tạo nên từ những bong bóng xà phòng và những vấn đề vi mô tổng quan hơn trong các kích thước cao hơn.
Ông Paul Goldbart, trưởng khoa khoa học tự nhiên tại Đại học Texas cho rằng các công trình nghiên cứu của vị giáo sư người Mỹ đã dẫn tới những tiến bộ mang tính cách mạng ở giao điểm giữa vật lý và toán học.
"Nghiên cứu của Uhlenbeck dẫn đến những tiến bộ mang tính cách mạng ở giao điểm của toán học và vật lý. Những hiểu biết tiên phong của bà ấy có thể áp dụng được trên một loạt các chủ để lý thuyết dây có thể giúp giải thích bản chất của thực tế cho tới hình học của không - thời gian", ông Goldbart nói.
Trong khi đó, giáo sư Jim Al-Khalili tới từ Đại học Surrey tin rằng bà Uhlenbeck đã trở thành một hình mẫu trong lĩnh vực toán học.
"Các nhà toán học trẻ tuổi không chỉ biết về công việc của bà ấy, mà còn biết bà ấy đã nỗ lực như thế nào để cố gắng thúc đẩy toán học và khuyến khích phụ nữ trẻ tham gia vào lĩnh vực này", ông Jim cho hay.
Bình luận