(VTC News) - Đại tướng đã về thiên cổ, nhưng vẫn nghe đâu đây tiếng cười hiền lành của ông vang lên trong đại ngàn mang tên “Rừng Đại tướng Võ Nguyên Giáp”.
Sau lễ cúng, khu rừng trở thành rừng cấm, tuyệt đối không ai được vào rừng, nếu chưa được phép của thầy cúng, người được bản làng phân công trông nom, cúng khấn khu rừng này.
Theo đồng bào, các vị thần ngự trên các thân cây lớn trong rừng để nghị sự, tìm cách giúp con người được no ấm, yên bình. Do đó, mọi sự xâm phạm đến rừng, dù chỉ nhặt một cành khô, đào một củ măng, cũng được coi là xúc phạm thần rừng, sẽ bị trừng phạt.
Đồng bào Mường nơi đây tuyệt đối tin vào thần rừng, nên không bao giờ họ dám đến gần khu rừng này, chứ đừng nói đến chuyện xẻ gỗ, phá rừng, đốt nương.
Chính vì vậy, dù bạt ngàn rừng bị cạo trọc, dù “vương quốc pơ-mu” trong khu bảo tồn thiên nhiên Tà Xùa Phù Bắc Yên đang biến mất từng ngày, song khu rừng thiêng này vẫn không bị xâm phạm.
Người giữ rừng
Người được gặp Đại tướng Võ Nguyên Giáp, được chứng kiến tận mắt cả vạn bộ đội trú ẩn suốt mấy ngày trong khu rừng cấm của người Mường là ông Hoàng Văn Ưu. Tuy nhiên, ông Ưu đã qua đời vài năm trước.
Chuyện Đại tướng cùng binh hùng tướng mạnh vượt đèo Lũng Lô, sang đất Phù Yên rồi dừng chân tại khu rừng thuộc bản Nhọt, xã Gia Phù trước khi tập kết ở Mường Phăng, những cụ già ở xã Gia Phù đều biết và đều nghe nói.
Chính vì thế, sau ngày chiến thắng Điện Biên, khu rừng cấm này càng trở nên linh thiêng hơn trong những câu chuyện kể hàng đêm bên bếp lửa ở các bản Mường.
Trong những buổi lễ cúng rừng vào dịp tết Xíp Xí 14-7 âm lịch hàng năm, ngoài cúng thần rừng, thần núi, người Mường còn cúng cả linh hồn những chiến sĩ Điện Biên đã ngã xuống vì đất nước.
Và cũng kể từ đó, khu rừng cấm linh thiêng này đã được nhân dân bản Nhọt thống nhất đổi tên thành “Rừng Đại tướng Võ Nguyên Giáp”.
Năm 1996, nghe tin có một khu rừng mà vị Đại tướng đại tài của dân tộc đã dừng chân, UBND huyện Phù Yên đã thành lập đoàn công tác, mời các nhà khoa học vào rừng xác minh, tìm hiểu.
Sau đó, UBND huyện Phù Yên đã giao cho Lâm trường Phù Bắc Yên quản lý chặt chẽ khu rừng này.
Để quản lý được rừng, Lâm trường Phù Bắc Yên giao lại cho UBND xã Gia Phù và xã đã giao cho 4 người trong bản Nhọt chịu trách nhiệm trông nom khu rừng này, gồm Bí thư chi bộ bản Nhọt Đinh Công Són, trưởng bản Đinh Trọng Tuyền, phó trưởng bản Đinh Ngọc Sung và ông Đinh Quyết Tiến, Chủ tịch UBND xã Gia Phù.
Thời kỳ đó, người dân bản địa và người miền xuôi nô nức kéo nhau lên rừng tàn phá. Những cây gỗ quý bị triệt hạ đổ nghiêng ngả. Đồng bào Mông kéo nhau di cư hết cánh rừng này đến cánh rừng khác để đốt nương làm rẫy.
Người Mường bản Nhọt tôn trọng rừng cấm, nhưng người khác thì không biết đây là rừng gì, cứ mang cưa vào xẻ. Do đó, để quản lý tốt khu rừng này, ông Chủ tịch UBND xã Gia Phù Đinh Quyết Tiến đã dựng một căn lều nhỏ ngay cửa rừng để trông nom.
Hàng ngày, sau giờ làm việc, ông lại vào rừng tuần tra, rồi tối ngủ luôn ở chòi để giữ rừng. Ông sống giữa rừng thiêng nước độc để trông rừng ngoài trách nhiệm, sự gương mẫu của cán bộ xã, còn thể hiện tình yêu với vị Đại tướng thiên tài của dân tộc.
Đồng bào Mông có thói quen du canh du cư, nên mỗi khi di chuyển, họ lại đốt rừng làm nương, xẻ gỗ làm nhà.
Giờ đây, một số bản mới đã lan đến ven khu rừng thiêng này, nên nhiệm vụ trông giữ rừng của ông Tiến lại nặng nề hơn.
Cứ mỗi tuần hai lần, ông lại cùng 3 đồng chí được giao trông nom khu rừng cuốc bộ quanh rừng, đi dọc suối Bùa, lên tận đỉnh núi Dưn để kiểm kê từng cây gỗ, xua đuổi những kẻ phá rừng. Mỗi chuyến tuần rừng mất cả ngày trời trèo đèo lội suối.
Suốt 3 ngày Tết năm 2009, khi mọi người quây quần bên bếp lửa, ông cùng các đồng chí Són, Tuyền, Sung phải nằm bẹp trong rừng già theo dõi để tóm bằng được những đối tượng phá rừng.
Đã không ít lần ông Tiến và anh em bị những tên lâm tặc ngoan cố, chống đối dọa giết, song mọi người đều không chùn bước, kiên quyết thu cưa máy, bắt chúng về giao nộp cho chính quyền.
Nhờ sự kiên trì và lòng yêu rừng, sự kính trọng Đại tướng mà 15 năm nay, 240 ha rừng nguyên sinh với những thân cây lừng lững vẫn còn nguyên vẹn.
Căn chòi xưa giờ đã được thay thế bằng ngôi nhà nhỏ. Ông Tiến trở thành hướng dẫn viên miễn phí cho những vị khách muốn tìm hiểu về khu rừng thiêng này.
Ngôi đền xanh
Từ căn nhà nhỏ của ông Tiến ở cửa rừng, chúng tôi lần theo con đường mòn vắt chùng chình trên sườn núi, vòng xuống tận suối Bùa.
Theo ông Tiến, con đường chúng tôi đang đi chính là con đường hành quân lên Điện Biên Phủ của bộ đội Cụ Hồ. Đây cũng chính là con đường thồ gạo, kéo pháo lên Điện Biên năm xưa.
Con đường rộng 1-2m, chỉ dùng để cuốc bộ hoặc cưỡi ngựa giờ không ai đi nữa, có đoạn rêu xanh, cỏ cây bít lối chìm nghỉm trong rừng già, có đoạn đã nhập vào Quốc lộ 37 đi Hát Lót (Sơn La).
Rừng thiêng dưới sự trông nom của ông Tiến và những người dân bản Nhọt vẫn âm u, rậm rạp như 60 năm trước.
Những cây lát, dổi, chò chỉ, sấu, sâng khổng lồ, to mấy người ôm, ngọn cao chót vót lẫn trong mây mù. Nếu không được trông nom cẩn thận, những cây gỗ quý hàng trăm năm tuổi này đã bị lâm tặc đốn hạ từ đâu rồi.
Lội qua con suối Bùa, chúng tôi tiến lên phía đỉnh núi Dưn. Ông Tiến chỉ cho tôi xem những hố đất sâu hoắm nham nhở dọc sườn núi, dưới những tảng đá, khe vách, gốc cây cổ thụ.
Theo ông Tiến, ở khu vực này xưa kia có rất nhiều hầm, hang trú ẩn do bộ đội đào khi dừng chân ở đây. Tuy nhiên, mấy chục năm nay, đồng bào Mông vào rừng đào củ mài đã phá tan những hầm, hố đó. Giờ đây, bằng con mắt thông thường, không thể phân biệt được đâu là hầm trú ẩn, đâu là hố đào củ mài nữa.
Lang thang trên những lối mòn dưới tán rừng âm u ngàn năm tuổi này, tôi có cảm giác như vẫn đâu đây từng trung đoàn bộ đội Cụ Hồ đang hò dô kéo pháo, hoặc lặng lẽ thồ gạo tiến về phía Tây Bắc để làm nên một chiến thắng vang dội địa cầu.
Đứng trên đỉnh núi Dưn phóng tầm mắt ra tứ phía thấy ngoài ngọn núi Dưn và thung lũng dưới chân núi có suối Bùa chảy qua còn một dải rừng xanh um, thì rừng cơ bản đã bị cạo trọc.
Đồng bào Mường bản Nhọt còn đói cơm, thiếu mặc, nhưng họ vẫn nâng niu, giữ từng nhành cây trong rừng. Họ tự đặt tên cho khu rừng là “Rừng Đại tướng Võ Nguyên Giáp”.
Khu rừng cấm thiêng liêng này chính là ngôi đền xanh thiên nhiên mà người dân đã lập để thờ Đại tướng cùng với những chiến sĩ Điện Biên năm xưa.
Giờ, Đại tướng đã về thiên cổ, nhưng đồng bào bản Nhọt vẫn nghe đâu đây tiếng cười hiền lành của ông vang lên trong đại ngàn mang tên “Rừng Đại tướng Võ Nguyên Giáp”.
Kỳ 2: Cánh rừng mang tên Đại tướng
Ông Đinh Quyết Tiến (xã Gia Phù, Phù Yên, Sơn La), người tình nguyện vào rừng sống một mình, bảo vệ cánh rừng nơi Đại tướng Võ Nguyên Giáp cùng quân đội của mình từng nghỉ chân, dẫn tôi trèo lên một quả núi.
Đứng trên sườn quả núi này, phóng tầm mắt thấy ngút ngàn rừng xanh. Rừng già trải khắp thung lũng, rừng trùm lên đỉnh núi Dưn lẫn trong mây mù.
Phóng tầm mắt ra hướng khác, thấy núi đồi trọc lốc, những mảnh nương vàng cháy xen lẫn những dải xanh của rừng tạp.
Rừng cấm
Ông Tiến cho biết, ngày trước, cánh rừng bao phủ ngọn núi Dưn, trải dọc thung lũng sông Bùa này là rừng thiêng, hay còn gọi là rừng cấm của người Mường sống tại các bản thuộc xã Gia Phù.
Đối với người Mường và một số dân tộc vùng cao khác, rừng cấm là chốn linh thiêng huyền bí. Trong rừng cấm có thần rừng, thần núi, là những thế lực siêu nhiên, bảo hộ cuộc sống đồng bào.
Hàng năm, cứ đến ngày 14-7 âm lịch, là ngày tết Xíp Xí, đồng bào Mường lại kéo nhau vào rừng, mổ lợn, gà, trâu để hiến tế thần rừng, thần núi, cầu mong mùa màng tốt tươi, trâu bò đầy núi, gà lợn đầy chuồng.
 |
| Ông Tiến dẫn phóng viên vào Rừng Đại tướng |
Theo đồng bào, các vị thần ngự trên các thân cây lớn trong rừng để nghị sự, tìm cách giúp con người được no ấm, yên bình. Do đó, mọi sự xâm phạm đến rừng, dù chỉ nhặt một cành khô, đào một củ măng, cũng được coi là xúc phạm thần rừng, sẽ bị trừng phạt.
Đồng bào Mường nơi đây tuyệt đối tin vào thần rừng, nên không bao giờ họ dám đến gần khu rừng này, chứ đừng nói đến chuyện xẻ gỗ, phá rừng, đốt nương.
Chính vì vậy, dù bạt ngàn rừng bị cạo trọc, dù “vương quốc pơ-mu” trong khu bảo tồn thiên nhiên Tà Xùa Phù Bắc Yên đang biến mất từng ngày, song khu rừng thiêng này vẫn không bị xâm phạm.
Người giữ rừng
Người được gặp Đại tướng Võ Nguyên Giáp, được chứng kiến tận mắt cả vạn bộ đội trú ẩn suốt mấy ngày trong khu rừng cấm của người Mường là ông Hoàng Văn Ưu. Tuy nhiên, ông Ưu đã qua đời vài năm trước.
Chuyện Đại tướng cùng binh hùng tướng mạnh vượt đèo Lũng Lô, sang đất Phù Yên rồi dừng chân tại khu rừng thuộc bản Nhọt, xã Gia Phù trước khi tập kết ở Mường Phăng, những cụ già ở xã Gia Phù đều biết và đều nghe nói.
 |
| Con đường hành quân lên Điện Biên qua rừng cấm bản Nhọt |
Trong những buổi lễ cúng rừng vào dịp tết Xíp Xí 14-7 âm lịch hàng năm, ngoài cúng thần rừng, thần núi, người Mường còn cúng cả linh hồn những chiến sĩ Điện Biên đã ngã xuống vì đất nước.
Và cũng kể từ đó, khu rừng cấm linh thiêng này đã được nhân dân bản Nhọt thống nhất đổi tên thành “Rừng Đại tướng Võ Nguyên Giáp”.
Năm 1996, nghe tin có một khu rừng mà vị Đại tướng đại tài của dân tộc đã dừng chân, UBND huyện Phù Yên đã thành lập đoàn công tác, mời các nhà khoa học vào rừng xác minh, tìm hiểu.
Sau đó, UBND huyện Phù Yên đã giao cho Lâm trường Phù Bắc Yên quản lý chặt chẽ khu rừng này.
Để quản lý được rừng, Lâm trường Phù Bắc Yên giao lại cho UBND xã Gia Phù và xã đã giao cho 4 người trong bản Nhọt chịu trách nhiệm trông nom khu rừng này, gồm Bí thư chi bộ bản Nhọt Đinh Công Són, trưởng bản Đinh Trọng Tuyền, phó trưởng bản Đinh Ngọc Sung và ông Đinh Quyết Tiến, Chủ tịch UBND xã Gia Phù.
 |
| Hàng ngày, ông Tiến đều đi một vòng quanh rừng Đại tướng để kiểm tra |
Người Mường bản Nhọt tôn trọng rừng cấm, nhưng người khác thì không biết đây là rừng gì, cứ mang cưa vào xẻ. Do đó, để quản lý tốt khu rừng này, ông Chủ tịch UBND xã Gia Phù Đinh Quyết Tiến đã dựng một căn lều nhỏ ngay cửa rừng để trông nom.
Hàng ngày, sau giờ làm việc, ông lại vào rừng tuần tra, rồi tối ngủ luôn ở chòi để giữ rừng. Ông sống giữa rừng thiêng nước độc để trông rừng ngoài trách nhiệm, sự gương mẫu của cán bộ xã, còn thể hiện tình yêu với vị Đại tướng thiên tài của dân tộc.
Đồng bào Mông có thói quen du canh du cư, nên mỗi khi di chuyển, họ lại đốt rừng làm nương, xẻ gỗ làm nhà.
Giờ đây, một số bản mới đã lan đến ven khu rừng thiêng này, nên nhiệm vụ trông giữ rừng của ông Tiến lại nặng nề hơn.
Cứ mỗi tuần hai lần, ông lại cùng 3 đồng chí được giao trông nom khu rừng cuốc bộ quanh rừng, đi dọc suối Bùa, lên tận đỉnh núi Dưn để kiểm kê từng cây gỗ, xua đuổi những kẻ phá rừng. Mỗi chuyến tuần rừng mất cả ngày trời trèo đèo lội suối.
Suốt 3 ngày Tết năm 2009, khi mọi người quây quần bên bếp lửa, ông cùng các đồng chí Són, Tuyền, Sung phải nằm bẹp trong rừng già theo dõi để tóm bằng được những đối tượng phá rừng.
 |
| Cây cổ thụ trong Rừng Đại tướng |
Nhờ sự kiên trì và lòng yêu rừng, sự kính trọng Đại tướng mà 15 năm nay, 240 ha rừng nguyên sinh với những thân cây lừng lững vẫn còn nguyên vẹn.
Căn chòi xưa giờ đã được thay thế bằng ngôi nhà nhỏ. Ông Tiến trở thành hướng dẫn viên miễn phí cho những vị khách muốn tìm hiểu về khu rừng thiêng này.
Ngôi đền xanh
Từ căn nhà nhỏ của ông Tiến ở cửa rừng, chúng tôi lần theo con đường mòn vắt chùng chình trên sườn núi, vòng xuống tận suối Bùa.
Theo ông Tiến, con đường chúng tôi đang đi chính là con đường hành quân lên Điện Biên Phủ của bộ đội Cụ Hồ. Đây cũng chính là con đường thồ gạo, kéo pháo lên Điện Biên năm xưa.
Con đường rộng 1-2m, chỉ dùng để cuốc bộ hoặc cưỡi ngựa giờ không ai đi nữa, có đoạn rêu xanh, cỏ cây bít lối chìm nghỉm trong rừng già, có đoạn đã nhập vào Quốc lộ 37 đi Hát Lót (Sơn La).
Rừng thiêng dưới sự trông nom của ông Tiến và những người dân bản Nhọt vẫn âm u, rậm rạp như 60 năm trước.
 |
| Khu rừng cấm của người Mường đã được đổi tên thành Rừng Đại tướng Võ Nguyên Giáp |
Lội qua con suối Bùa, chúng tôi tiến lên phía đỉnh núi Dưn. Ông Tiến chỉ cho tôi xem những hố đất sâu hoắm nham nhở dọc sườn núi, dưới những tảng đá, khe vách, gốc cây cổ thụ.
Theo ông Tiến, ở khu vực này xưa kia có rất nhiều hầm, hang trú ẩn do bộ đội đào khi dừng chân ở đây. Tuy nhiên, mấy chục năm nay, đồng bào Mông vào rừng đào củ mài đã phá tan những hầm, hố đó. Giờ đây, bằng con mắt thông thường, không thể phân biệt được đâu là hầm trú ẩn, đâu là hố đào củ mài nữa.
Lang thang trên những lối mòn dưới tán rừng âm u ngàn năm tuổi này, tôi có cảm giác như vẫn đâu đây từng trung đoàn bộ đội Cụ Hồ đang hò dô kéo pháo, hoặc lặng lẽ thồ gạo tiến về phía Tây Bắc để làm nên một chiến thắng vang dội địa cầu.
Đứng trên đỉnh núi Dưn phóng tầm mắt ra tứ phía thấy ngoài ngọn núi Dưn và thung lũng dưới chân núi có suối Bùa chảy qua còn một dải rừng xanh um, thì rừng cơ bản đã bị cạo trọc.
Đồng bào Mường bản Nhọt còn đói cơm, thiếu mặc, nhưng họ vẫn nâng niu, giữ từng nhành cây trong rừng. Họ tự đặt tên cho khu rừng là “Rừng Đại tướng Võ Nguyên Giáp”.
Khu rừng cấm thiêng liêng này chính là ngôi đền xanh thiên nhiên mà người dân đã lập để thờ Đại tướng cùng với những chiến sĩ Điện Biên năm xưa.
Giờ, Đại tướng đã về thiên cổ, nhưng đồng bào bản Nhọt vẫn nghe đâu đây tiếng cười hiền lành của ông vang lên trong đại ngàn mang tên “Rừng Đại tướng Võ Nguyên Giáp”.
Phong Bình
Bình luận