Theo Tổng cục Dân số - Kế hoạch hóa gia đình (Bộ Y tế), công tác dân số - kế hoạch hóa gia đình (DS - KHHGĐ) thời gian qua, đã đạt được nhiều thành tích quan trọng.
Quy mô dân số nước ta hiện nay gần 96,5 triệu người (năm 2019), tốc độ gia tăng dân số đã được khống chế thành công, tỷ lệ tăng dân số 10 năm (2009-2019) trong khoảng từ 1,05% đến 1,15%/ năm, mức sinh thay thế được duy trì suốt 14 năm qua.
Từ năm 2007, nước ta bước vào thời kỳ dân số vàng, cơ cấu dân số chuyển dịch tích cực, dân số trong độ tuổi lao động tăng mạnh, chiếm 68%.
Chất lượng dân số được cải thiện về nhiều mặt, tuổi thọ trung bình đạt 73,6% tuổi (năm 2019), cao hơn nhiều nước có cùng mức thu nhập bình quân đầu người. Tình trạng suy dinh dưỡng, tử vong bà mẹ, trẻ em đều giảm mạnh; tầm vóc, thể lực người Việt Nam có bước cải thiện. Mỗi cặp vợ chồng có hai con đã trở thành chuẩn mực, lan tỏa trong toàn xã hội; dịch vụ DS - KHHGĐ ngày càng được mở rộng và chất lượng ngày càng cao...
Nâng cao chất lượng dân số là nguồn lực phát triển đất nước nhanh và bền vững. (Ảnh minh hoạ)
Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu đã đạt được, công tác dân số hiện nay vẫn gặp nhiều khó khăn thách thức như: Mức sinh chênh lệch giữa các vùng miền, nơi có mức sinh cao có xu hướng tăng lên, ngược lại, nơi có mức sinh thấp lại có chiều hướng tiếp tục giảm sinh; tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh vẫn còn cao tại nhiều địa phương và có xu hướng lan rộng.
Cùng với đó, Việt Nam là một trong những quốc gia có tốc độ già hóa dân số thuộc hàng nhanh nhất thế giới khiến công tác chăm sóc sức khỏe người cao tuổi, ứng phó với già hóa dân số gặp nhiều khó khăn…
Tất cả những vấn đề trên đặt ra cho các nhà quản lý, các nhà khoa học phải tiếp tục tìm ra những giải pháp, bằng chứng để có thể đưa ra các chủ trương, biện pháp để quản lý và thực hiện tốt công tác dân số nhất là trong bối cảnh chuyển trọng tâm dân số từ Kế hoạch hóa gia đình sang Dân số và Phát triển.
Do vậy, việc nâng cao năng lực nghiên cứu về Dân số và Phát triển là nhiệm vụ quan trọng, cấp thiết trong tình hình mới. Cần tăng cường đầu tư cho việc nghiên cứu các vấn đề liên quan đến dân số, đảm bảo công tác dân số được quan tâm một cách toàn diện nhất.
Nhằm khắc phục khó khăn, giải quyết những thách thức nêu trên, hưởng ứng tháng hành động quốc gia về dân số và 50 năm Ngày dân số Việt Nam, Bộ Y tế kêu gọi các cấp, ngành cần “nâng cao chất lượng dân số để góp phần phát triển đất nước nhanh và bền vững”.
Các ngành, địa phương sớm có những giải pháp triển khai chiến lược dân số Việt Nam đến năm 2030 theo Quyết định số 314/QĐ-TTg phê duyệt Kế hoạch "Nâng cao năng lực nghiên cứu về Dân số và Phát triển đến năm 2030".
Đây được coi là nền móng quan trọng để thực hiện các công trình nghiên cứu chuyên sâu toàn diện các vấn đề về công tác dân số, từ đó góp phần cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn hướng đến thực hiện thành công các mục tiêu trong Nghị quyết 21-NQ/TW cũng như trong Chiến lược Dân số Việt Nam đến năm 2030.
Để làm được điều này, Kế hoạch tập trung vào các nhiệm vụ và giải pháp như: Nâng cao năng lực nghiên cứu khoa học cho đội ngũ cán bộ nghiên cứu về Dân số và Phát triển thông qua việc tổ chức đào tạo, bồi dưỡng trong và ngoài nước về Dân số và Phát triển cho cán bộ nghiên cứu, quản lý trong lĩnh Y tế - Dân số.
Bên cạnh đó, nâng cấp, hiện đại hóa cơ sở hạ tầng, trang thiết bị kỹ thuật cho các tổ chức nghiên cứu về Dân số và Phát triển.
Khuyến khích các tổ chức, cá nhân sử dụng nguồn kinh phí ngoài ngân sách Nhà nước tham gia nhiệm vụ khoa học và công nghệ, đầu tư cơ sở hạ tầng, trang thiết bị phục vụ nghiên cứu về Dân số và Phát triển…
Ngoài ra, tổ chức triển khai nhiệm vụ khoa học và công nghệ về Dân số và Phát triển. Nghiên cứu toàn diện, đồng bộ các vấn đề dân số và quan hệ, tác động của dân số với phát triển kinh tế-xã hội, chú trọng về các mặt: Duy trì vững chắc mức sinh thay thế; đưa tỷ số giới tính khi sinh về mức cân bằng tự nhiên; tận dụng hiệu quả dân số vàng; thích ứng với già hóa dân số; phân bố dân số hài hoà, hợp lý; lồng ghép yếu tố dân số vào kế hoạch phát triển của từng ngành, từng lĩnh vực; nâng cao chất lượng dân số…
Ưu tiên triển khai các nhiệm vụ khoa học và công nghệ sử dụng ngân sách Nhà nước về Dân số và Phát triển. Tập trung nghiên cứu mối quan hệ giữa Dân số và Phát triển phục vụ xây dựng và thực hiện chiến lược, quy hoạch, kế hoạch, chương trình, dự án phát triển ngành, lĩnh vực; phát triển kinh tế - xã hội địa phương và quản lý điều hành công tác dân số.
Phát triển công nghệ y - sinh học nhằm tầm soát, chẩn đoán và điều trị sớm bệnh, tật trước sinh, sơ sinh ngang tầm khu vực và thế giới; dự phòng, điều trị và phục hồi chức năng trong chăm sóc sức khỏe người cao tuổi…
Nâng cao chất lượng dân số trong tình hình mới đặt ra nhiều cơ hội và thách thức, đòi hỏi các cấp các ngành, trong đó những cơ quan phụ trách công tác DS - KHHGĐ cần thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp, góp phần đạt được các mục tiêu đặt ra trong Chiến lược dân số Việt Nam đến năm 2030, góp phần đưa Việt Nam vững bước phát triển trong bối cảnh hội nhập toàn cầu.
Bình luận