Fu Mengzi, phó giám đốc Viện quan hệ quốc tế đương đại Trung Quốc tại Bắc Kinh, cho rằng kế hoạch từ bỏ Hiệp ước về loại bỏ các tên lửa tầm ngắn và tầm trung (INF) của ông Trump là dấu hiệu cho thấy Washington đang chuẩn bị cho một cuộc đối đầu chiến lược với Bắc Kinh.
“Sau khi rời INF, Mỹ được dự đoán sẽ đẩy mạnh những chương trình phát triển và triển khai vũ khí chiến lược mới” – ông Fu nói.
Bên cạnh cuộc chiến thương mại đang leo thang, căng thẳng quân sự giữa Mỹ và Trung Quốc cũng có những dấu hiệu đối đầu, đặc biệt ở Biển Đông, theo SCMP.
Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình (trái) và Tổng thống Mỹ Donald trump. (Ảnh: Sky News)
Trả lời trong một cuộc họp báo, người phát ngôn bộ ngoại giao Hoa Xuân Oánh (Hua Chunying) nói Mỹ đã quyết định sai khi đơn phương muốn rút khỏi một thỏa thuận nổi bật nhất từ thời Chiến tranh lạnh đã giúp loại bỏ các nguy cơ tên lửa từ châu Âu.
“Hiệp ước INF là một thỏa thuận kiểm soát vũ khí quan trọng do Mỹ và Liên Xô đạt được trong Chiến tranh lạnh. Hiệp ước này đóng một vai trò quan trọng trong ổn định hóa các mối quan hệ quốc tế, duy trì cân bằng chiến lược và ổn định toàn cầu. Đến hôm nay nó vẫn vô cùng quan trọng” – bà Hoa nói.
Ngày 20/10, Tổng thống Mỹ Donald Trump nói ông dự định rời khỏi INF vì Nga không tôn trọng thỏa thuận. INF được ký năm 1987 bởi Tổng thống Mỹ khi đó là Ronald Reagan và lãnh đạo Liên Xô Mikhail Gorbachev. Hiệp định loại bỏ tất cả tên lửa thường và hạt nhân phóng từ mặt đất cùng thiết bị phóng với tầm bắn ngắn (500-1.000 km) và trung (1.000-5.500 km).
Trung Quốc không tham gia ký kết hiệp định nên đã có thể phát triển tên lửa đạn đạo mà không bị hạn chế. Các tên lửa chuỗi DF và HN của Trung Quốc có tầm bắn lên tới 15.000 km, khiến cả nước mỹ có thể nằm trong tầm tiếp cận, theo SCMP.
Collin Koh, một nhà nghiên cứu tại trường nghiên cứu quốc tế S. Rajaratnam, Đại học công nghệ Nanyang, Singapore, cho rằng quyết định của ông Trump có thể trở thành chất xúc tác cho cả Nga và Trung Quốc tích lũy phát triển chương trình hạt nhân.
“Trung Quốc nhiều khả năng sẽ phản ứng khi Mỹ rút khỏi thỏa thuận bằng cách lấy đó làm cái cớ để hợp thức hóa các chương trình thúc đẩy quân sự” – nhà nghiên cứu nói.
Theo SCMP, dù thông báo sẽ rút khỏi INF của ông Trump có phần bất ngờ, hiệp định này đã cho thấy dấu hiệu “mệt mỏi” trong khoảng 10 năm trở lại đây.
Năm 2008, Mỹ chính thức buộc tội Nga khởi động lại thử nghiệm tên lửa hành trình. Năm 2014, Bộ Ngoại giao Mỹ, trong một báo cáo thường niên về tình hình tuân thủ quốc tế với các thỏa thuận kiểm soát vũ khí, cho rằng Nga vi phạm INF khi sản xuất hoặc thử nghiệm một tên lửa hành trình phóng từ mặt đất có tầm bắn trong khoảng 500 km đến 5.500 km. Nga phủ nhận cáo buộc vi phạm thỏa thuận.
Liu Weidong, chuyên gia về Mỹ tại Học viện khoa học xã hội Trung Quốc, nói bước đi của ông Trump sẽ cho quân đội Mỹ cơ hội tự do hơn để phát triển và triển khai cả vũ khí thường và hạt nhân. “Trong bối cảnh rộng hơn, điều đó gây nguy hiểm không chỉ với Nga hay Trung Quốc mà là cho cả thế giới” – ông nói.
Báo Mỹ New York Times ngày 20/10 nói nếu Mỹ rời hiệp định, nước này có khả năng sẽ triển khai một phiên bản tên lửa hành trình Tomahawk đã được thiết kế lại để có thể phóng từ mặt đất. Các tàu chiến và tàu ngầm Mỹ đã có thể mang theo Tomahawk với đầu đạn thông thường và các chuyên gia cho biết đầu đạn hạt nhân cũng có thể được điều chỉnh để tương thích với các tên lửa này.
Beatrice Fihn, giám đốc điều hành Chiến dịch quốc tế về từ bỏ vũ khí hạt nhân – chương trình giành giải Nobel Hòa bình năm 2017, nói ông Trump đang đưa Mỹ trượt vào một con đường chạy đua vũ trang hạt nhân trị giá hàng nghìn tỷ USD.
Video: Trung Quốc thử nghiệm tàu lượn siêu thanh có khả năng mang đầu đạn hạt nhân
Ông Zhao Tong, chuyên gia an ninh hạt nhân thuộc Trung tâm chính sách toàn cầu Carnegie – Tsinghua cho rằng quyết định của Tổng thống Trump sẽ dẫn tới một cuộc chạy đua vũ trang mới với sự tham gia của các quốc gia khác ngoài Nga và Mỹ.
"Quyết định này sẽ làm suy yếu nghiêm trọng chế độ kiểm soát vũ khí hiện tại, vốn đã tồn tại một cách èo uột ngay từ những ngày đầu", ông này cho hay.
Theo ông Zhao, việc Mỹ rút khỏi INF sẽ khiến các nước khác quan tâm hơn đến việc phát triển và triển khai các tên lửa tầm trung và tầm ngắn, cũng như tham gia vào cuộc chạy đua vũ trang ngày càng tăng giữa các cường quốc.
Bình luận về nguyên nhân khiến Mỹ đưa ra quyết định này, ông Zhao cho rằng Washington đang lo ngại về kho vũ khí tầm trung mà Trung Quốc đang phát triển trong nỗ lực mở rộng ảnh hưởng ở Thái Bình Dương của Bắc Kinh.
Bản thân Tổng thống Trump cũng nhắc tới Trung Quốc khi đề cập tới lý do ông rút khỏi INF trong cuộc phỏng vấn với báo giới hôm 21/10.
"Trừ khi Nga và Trung Quốc tới và nói hãy thông minh lên và không ai trong chúng ta phát triển loại vũ khí này. Nhưng giờ thì Nga đang làm điều đó, Trung Quốc cũng đang làm điều đó và chỉ có chúng ta tôn trọng hiệp ước, đó là điều không thể chấp nhận được", ông Trump nói.
Bình luận