Biểu giá điện sinh hoạt lần này dự kiến vẫn như gần 4 năm trước, chia thành 6 bậc có mức giá tăng dần, càng dùng nhiều giá càng cao, có nghĩa, khách hàng dùng điện ở bậc cao nhất phải chịu giá đắt hơn tới 1,74 lần so với khách hàng ở bậc thấp nhất, gần gấp đôi giá điện bình quân.
Không thay đổi việc dùng nhiều điện, giá cao
“Ngay nhà tôi, tôi cũng không bao giờ theo dõi được tiền điện với 6 bậc thang hiện nay” - ông Nguyễn Tiến Thỏa, Phó Chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hội Thẩm định giá Việt Nam, bình luận về việc Bộ Công Thương lấy ý kiến về cơ cấu biểu giá bán lẻ điện.
Tại dự thảo này, biểu giá bán lẻ điện cho nhóm khách hàng sử dụng điện sinh hoạt vẫn chia thành 6 bậc, có mức giá tăng dần, càng dùng nhiều giá càng cao. Biểu giá này áp dụng từ đầu năm 2014 đến nay, với mức giá bán lẻ điện bình quân là 1.622,01đồng/kWh.
Biểu giá bán lẻ điện sinh hoạt hiện hành.
Trong đó, khách hàng dùng từ 0-50 “số điện” được hưởng mức giá rẻ nhất là 1.484 đồng/số điện. Trong khi đó, khách hàng dùng từ 401 “số điện” trở lên phải chịu mức giá cao gấp gần 2 lần so với giá bán lẻ điện bình quân, lên tới 2.587 đồng/số điện.
Điều này có nghĩa, khách hàng dùng điện ở bậc cao nhất phải chịu giá cao hơn tới 1,74 lần so với khách hàng ở bậc thấp nhất.
Bộ Công Thương giải thích biểu giá này “nhằm khuyến khích sử dụng điện tiết kiệm, hiệu quả”. Ngoài ra, việc này còn dựa trên kinh nghiệm các nước trên thế giới cũng như trong khu vực ASEAN như Nhật Bản, Hàn Quốc, Hồng Kông, Nam Phi, Indonesia, Thái lan, Malaysia đều áp dụng giá điện sinh hoạt bậc thang.
Đánh giá thực tế áp dụng hơn 3 năm qua, Bộ Công Thương cho rằng việc áp dụng giá bán điện sinh hoạt theo các bậc là “đơn giản trong áp dụng” nhưng vẫn đạt được mục tiêu khuyến khích “sử dụng điện tiết kiệm, hiệu quả”.
Vì vậy, trong dự thảo quyết định, Bộ Công Thương tiếp tục đề xuất thiết kế giá bán điện sinh hoạt theo 6 bậc như hiện nay, vốn được áp dụng từ 2014.
Theo các chuyên gia, sau mấy năm biểu giá đã được giữ nguyên trong khi đời sống của người dân đã thay đổi rất nhiều nên biểu giá Bộ Công Thương xây dựng chưa tiếp cận được với đời sống thực tế.
Trao đổi với PV ông Nguyễn Tiến Thỏa, người từng giữ chức Cục trưởng Cục Quản lý giá (Bộ Tài chính), cho rằng: “Bây giờ hộ nghèo chăng nữa cũng còn rất ít hộ dùng dưới 50 kWh, đời sống đã khác hơn, có nhiều thiết bị điện hơn... khác lắm rồi, nên phải tính làm sao đại đa số người dân được hưởng mức giá tương đối hợp lý hơn”.
Trước mắt, chuyên gia này kiến nghị có thể cải thiện biểu giá điện sinh hoạt để tiếp cận với thay đổi của đời sống, đảm bảo theo dõi của người tiêu dùng cũng dễ hơn, quản lý của ngành điện đo đếm rõ ràng hơn.
Trên thực tế, vào tháng 3/2015, sau khi biểu giá điện bán lẻ 6 bậc đưa vào áp dụng, nhiều cuộc tranh cãi đã nổ ra. Khi ấy, Bộ Công Thương và Tập đoàn Điện lực Việt Nam đã phải tổ chức hội thảo khắp 3 miền để lấy ý kiến đóng góp cho đề án cải tiến biểu giá điện.
Thời điểm đó, Dự thảo đề án đã đề xuất 3 phương án cải tiến biểu giá bán lẻ điện sinh hoạt. Cụ thể: giữ nguyên 6 bậc thang như hiện nay; quy định một mức biểu giá điện sinh hoạt (đồng giá) hoặc rút gọn biểu giá điện sinh hoạt bậc thang từ 6 bậc xuống 3 bậc (hay 4 bậc) theo 5 kịch bản.
Tuy nhiên, đến nay, bản dự thảo này chưa rõ số phận ra sao, chỉ biết biểu giá bán lẻ điện sinh hoạt vẫn như cũ.
Nhắc lại câu chuyện này, là người theo sát diễn biến của việc xây dựng giá điện bậc thang, ông Nguyễn Tiến Thỏa cho biết: Đề án cải tiến lúc bấy giờ tạm hoãn lại, khi ấy họ kết luận là lúc nào điều chỉnh giá điện thì làm luôn.
Giá điện bậc thang thì rõ ràng có khuyến khích tiết kiệm vì càng dùng nhiều càng phải trả tiền nhiều. Nhưng, ông Thỏa cho rằng, vì giá điện 6 bậc thang này có những bất cập nên người ta mới muốn cải tiến. Trong 3 phương án đưa ra trước đây, phương án đồng giá cũng có nhiều nhược điểm.
“Tôi thì nghiêng về phương án rút gọn từ 6 bậc về 3 hay 4 bậc bởi dễ tính hơn. Theo thống kê, khoảng 65% số hộ dân dùng điện trong khoảng 150 kWh/tháng, nên chúng tôi đề xuất bậc thang đó giá thấp hơn giá trung bình một chút - khoảng 95,5%. Như thế đại đa số dân được hưởng giá điện thấp hơn”, ông Nguyễn Tiến Thỏa góp ý.
Biểu giá điện chỉ có một số thay đổi nhỏ.
Dùng nhiều chịu đắt: Giá điện nó thế
Trong hàng trăm bình luận gửi về sau khi báo đăng tải thông tin về việc biểu giá điện vẫn theo công thức “dùng càng nhiều giá càng cao”, nhiều độc giả bày tỏ băn khoăn khi các hàng hóa khác càng dùng nhiều giá càng rẻ, trong khi giá điện thì ngược lại.
Bản thân Tập đoàn Điện lực Việt Nam cũng từng đánh giá: Biểu giá sinh hoạt có 6 bậc thang đã gây phức tạp trong công việc thanh toán tiền điện với khách hàng. Tiền điện thanh toán mỗi tháng phụ thuộc vào lượng điện sử dụng của khách hàng, điện sử dụng càng nhiều bị áp ở mức giá càng cao là ngược với logic tiêu dùng hàng hoá thông thường (càng mua nhiều càng rẻ), dễ làm cho khách hàng khó hiểu, khó kiểm tra, theo dõi dẫn đến khó thông cảm.
“Do có nhiều nấc thang nên việc ghi chỉ số, nếu không cẩn trọng, dễ gây sai sót khi tính toán số lượng tiền điện thanh toán, tạo dư luận trong xã hội,... ”, Tập đoàn Điện lực từng đánh giá trong dự thảo đề án cải tiến biểu giá điện.
Video: Sẽ có phương án điều chỉnh giá điện
Về điều này, ông Nguyễn Tiến Thỏa cho rằng: Người dân đặt vấn đề giá điện càng dùng nhiều càng đắt, đi ngược lại quy luật thị trường không có gì sai cả. Nhưng cần lưu ý, điện là một trong những loại hàng hóa đặc thù. Về cơ bản là điện là sản phẩm không tái tạo, nên nguồn tài nguyên tạo ra điện là khan hiếm, phải có chính sách khuyến khích tiết kiệm.
Ngoài ra, điện không có tồn kho, không chuyển giao từ người tiêu dùng nọ sang người tiêu dùng kia. Mặt khác, thực tiễn nhu cầu tăng trưởng điện rất cao, trong khi nguồn cung chưa đủ nên điện mới càng dùng nhiều giá càng cao.
“Không phải chỉ có nước mình mới thế, mà nhiều nước cũng phải như vậy”, ông Thỏa nói.
Bình luận