Kazakhstan tiếp tục vững bước trên con đường đổi mới chính trị

Ngày 16/3/2022, Tổng thống Kazakhstan Kassym-Jomart Tokayev có bài phát biểu gửi tới người dân cả nước, trong đó trình bày kế hoạch cải cách chính trị mới với quy mô lớn chưa từng có: “Kazakhstan mới”. Thông điệp được đưa ra trong hoàn cảnh Kazakhstan vừa trải qua cuộc khủng hoảng chính trị chưa từng có vào đầu năm 2022.

“Thông điệp của Tổng thống lần này có thể được coi là một bước tiến chiến lược trên con đường đổi mới chính trị tại Kazakhstan”, Đại sứ đặc mệnh toàn quyền Kazakhstan tại Việt Nam, ông Yerlan Baizhanov nói tại buổi họp báo ngày 12/4. Ông cho biết đây là một thông điệp quyết liệt nhưng cẩn trọng, khẳng định chủ trương đẩy mạnh dân chủ. 

Một trong những thay đổi đáng chú ý trong gói cải cách này của Kazakhstan là chuyển đổi từ mô hình tập trung quyền hành chủ yếu trong tay tổng thống sang mô hình cộng hòa tổng thống, ban hành một số quy định hạn chế quyền lực quá mức của tổng thống.

Việc hạn chế quyền hạn quá mức của tổng thống được thể hiện qua những khía cạnh như tổng thống sẽ không được tham gia trong thành phần các đảng phái chính trị khi đương nhiệm. Họ hàng tổng thống sẽ bị cấm giữ chức vụ cán bộ, nhân viên chính trị trong các cơ quan tổ chức thuộc khu vực có sự tham gia của nhà nước. Tổng thống cũng không còn quyền cách chức chủ tịch các huyện, thành phố và xã, hay bãi bỏ hoặc đình chỉ quyết định của thống đốc các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương và thủ đô.

Bên cạnh đó, thông điệp cũng trình bày một số cải cách quan trọng khác của Kazakhstan như: Thay đổi đáng kể vai trò của các tổ chức thượng viện và hạ viện; đơn giản hóa quy trình đăng ký các đảng phái chính trị; đổi mới quy trình bầu cử nói chung và thay đổi hệ thống bầu cử cấp địa phương; bảo đảm việc bảo vệ và tuân thủ hiến pháp, trong đó hiến pháp Kazakhstan sẽ bãi bỏ án tử hình, tăng cường sự tham gia của người dân trong thực hành tư pháp.

Đại sứ Baizhanov giải thích: “Những cải cách mà Tổng thống Tokayev đưa ra giúp hạn chế các quyền hạn quá mức của tổng thống, tăng cường sức mạnh cho các cơ quan lập pháp cả ở cấp trung ương và địa phương. Việc phi đảng phái hóa chính quyền hành pháp cùng với việc áp dụng chế độ bầu cử đa số tại cấp thành phố và huyện, nơi thực sự diễn ra đời sống hàng ngày của xã hội và nơi những vấn đề cấp thiết của người dân được trực tiếp giải quyết, là một biện pháp vô cùng quan trọng, cho phép làm nóng lại sự cạnh tranh giữa các đảng phái và giúp người dân có thể tác động được tới hoạt động của các cơ quan chính quyền”.

Sau gói cải cách chính trị thứ năm, Kazakhstan cũng sẽ có những chương trình khác trong các lĩnh vực kinh tế xã hội. “Đây vẫn chưa phải gói cải cách cuối cùng”, Đại sứ Kazakhstan nói. Theo ông, những cải cách về kinh tế được kỳ vọng sẽ được thông báo vào tháng 9, dù “thông điệp tháng 3 của Tổng thống đã cho thấy cải cách dân chủ trong lĩnh vực chính trị được coi là yếu tố nền tảng cho sự phát triển bền vững của nền kinh tế và xã hội”.