Tháp Po Klong Garai là tên gọi chung của cụm tháp Chàm đẹp nhất còn sót lại ở nước ta tại Ninh Thuận. Theo ghi chép, công trình được xây dựng vào khoảng cuối thế kỷ 13 đầu thế kỷ 14 bởi vua Shihavaman (người Việt gọi là Chế Mân).
Tọa lạc trên đồi Trầu, phường Đô Vinh, tháp Po Klong Garai mang đậm bản sắc văn hóa Chăm, thờ phụng vị vua Po Klong Garai (Jaya Simhavarman) - người được cho là có nhiều công lao trong thời trị vì Champa – vùng Panduranga.
Khác với các cụm tháp Chàm ở Nha Trang, Phan Thiết, Po Klong Garai ở Ninh Thuận được xây dựng theo ở thời điểm nghệ thuật điêu khắc, kiến trúc của Champa đã đạt đến đỉnh cao hoàn mỹ.
Được tạo nên bởi bàn tay điêu luyện và kỹ thuật xây dựng độc đáo của người xưa, dù đã trải qua 800 năm tồn tại, cụm tháp phần lớn vẫn giữ được sự nguyên vẹn, uy nghiêm cho đến ngày nay. Những gì còn sót lại ở Po Klong Garai thể hiện đỉnh cao trong kiến trúc xây dựng và nghệ thuật điêu khắc của một nền văn hóa từng rất lừng lẫy trong quá khứ.
Cụm tháp có quy mô tương đối lớn với tổng diện tích khoảng 10ha nằm trên một ngọn đồi có hướng nhìn về toàn cảnh một góc thành phố Phan Rang - Tháp Chàm.
Po Klong Garai là một tổ hợp bao gồm 3 tòa tháp: tháp chính (cao 21,59m), tháp lửa (cao 9,31m), tháp cổng (cao 8,56m). Tháp chính là nơi thờ tượng vua Po Klong Garai với mái vòm ở cửa và 2 trụ đá lớn khắc chữ Chăm cổ, bên trên là bức phù điêu thần Siva 6 tay đang múa. Ở phía Đông là tháp cổng và tháp thần lửa nằm chếch về phía Nam với mái hình thuyền.
Ở mỗi công trình lại nổi bật với những họa tiết chạm khắc tỉ mỉ, công phu với hình đuôi rồng, lá, bò thần… thể hiện nét văn hóa, tôn giáo của người Chăm. Vẻ hùng vĩ của tòa tháp khiến du khách ngỡ ngàng, khó có thể tin đây là những công trình đã được xây dựng cách đây hàng nhiều thế kỷ.
Chạm tay vào từng viên gạch, bước đi qua từng bức tường tại tháp Po Klong Garai khiến du khách lại càng thêm ngưỡng mộ sự tài hoa của đôi tay người thợ xưa. Sự cổ kính của tòa tháp với thời gian vẫn không làm giảm đi tính chất uy nghiêm của một thời huy hoàng tại nơi đây.
Hằng năm cứ vào ngày cuối tháng 6, ngày 1/7 tính theo lịch Chăm (rơi vào khoảng tháng 9, 10 dương lịch), tại tháp Po Klong Garai sẽ diễn ra lễ hội vô cùng trang trọng và tưng bừng với sự tham gia của đồng bào người Chăm đến thờ cúng tại 3 cụm tháp.
Đến với Po Klong Garai, du khách không chỉ được chiêm ngưỡng vẻ đẹp còn sót lại của nền nghệ thuật kiến trúc, điêu khắc xưa, thỏa thích ghi lại những bức ảnh đẹp mà còn được khám phá văn hóa và hòa mình vào không khí lễ hội linh thiêng.
Bình luận