Ông Hiếu cũng vì thế dự đoán, hệ số CAR có thể thấp hơn con số 12% rất nhiều. Còn thấp hơn bao nhiêu thì không ai biết.
Có phải ngân hàng vẫn đang “an toàn” như báo cáo?
TS. Nguyễn Trí Hiếu - chuyên gia tài chính - ngân hàng, cũng cho biết: “Đừng vội nói tới chuyện tăng năng lực cạnh tranh của ngân hàng, khó khăn trong tăng vốn. Điều đó sẽ là xa vời nếu như chúng ta không có cái nhìn đúng đắn về hệ số an toàn vốn (CAR) của ngân hàng Việt Nam hiện nay”.
TS. Nguyễn Trí Hiếu - Chuyên gia Tài chính, Ngân hàng.
Hơn lúc nào hết, đây là thời điểm chúng ta cần đặt ra câu hỏi: “Hệ số (CAR) của các ngân hàng hiện nay liệu có phản ánh đúng thực trạng năng lực tài chính của họ?”
Ông Hiếu nhận định: “Kinh doanh ngân hàng là ngành kinh doanh có tính rủi ro cao. Vốn là xương sống, là gối đệm an toàn cho ngân hàng khi kinh doanh rủi ro. Tuy nhiên, tôi lo ngại về hệ số an toàn vốn (CAR) hiện tại mà các ngân hàng báo cáo là không thực chất”.
Theo tổng hợp báo cáo của các ngân hàng thì hiện nay các ngân hàng thương mại Việt Nam vẫn đạt hệ số CAR là 9% và toàn ngành ngân hàng là 12%, đúng theo quy định hiện hành. “Tuy nhiên, tôi sợ rằng để làm “đẹp” sổ sách thì nhiều ngân hàng đã “khai khống”, ông Hiếu chia sẻ.
“Khai khống” ở đây có thể hiểu là hiện nay có nhiều ngân hàng xảy ra trường hợp có những tài sản không có khả năng sinh lời, không còn khả năng thu hồi vốn, đáng ra phải để ở nhóm nợ xấu (nợ có thể mất vốn) thì ngân hàng vẫn cố tình để ở nhóm nợ bình thường để tránh phải trích lập dự phòng cao cho nhóm nợ này, để làm đẹp sổ sách.
Những tài sản đáng ra phải là tài sản nợ lại được đưa vào nhóm tài sản sinh lời đó có thể gọi là tài sản “độc hại”. “Nếu bây giờ làm minh bạch lại, làm rõ ràng ra thì khối tài sản độc hại sẽ chuyển từ nhóm sinh lời sang nhóm nợ, từ đó mà vốn chủ sở hữu sẽ giảm đi đáng kể. Điều đó cũng có nghĩa là hệ số CAR của ngân hàng sẽ giảm theo. Tôi e rằng, lúc đó hệ số CAR của toàn hệ thống ngân hàng sẽ thấp hơn con số 12% nhiều”, ông Hiếu lo lắng.
Ông Hiếu cho biết, Việt Nam có nhiều điều lạ kỳ, nhưng có một quan niệm đi ngược lại thông lệ quốc tế mà chúng ta có thể nhìn thấy rõ, là khi hỏi về ngân hàng chúng ta lại chỉ hay nói tới vốn điều lệ chứ không nói tới vốn chủ sở hữu. Trong khi vốn chủ sở hữu mới là vốn thực có của ngân hàng, còn vốn điều lệ chỉ là dùng để chỉ vốn đăng ký ban đầu. Vốn chủ sở hữu sẽ tăng giảm khi ngân hàng làm ăn có lãi hoặc thua lỗ. Và vốn chủ sở hữu mới là chỉ số cho thấy hệ số CAR thực chất của ngân hàng ở đâu.
“Rõ ràng là chúng ta chưa có sự quan tâm đúng mức tới hệ số CAR trong ngân hàng hiện nay. Nếu không đưa hệ số CAR về thực chất và đảm bảo an toàn thì lúc gặp rủi ro ngân hàng rất dễ rơi vào tính trạng mất vốn, hay phá sản nếu vốn chủ sở hữu rơi xuống mức âm”, bằng kinh nghiệm làm việc nhiều năm ở nước ngoài, ông Hiếu nhận định.
Đòi hỏi sự minh bạch và trung thực
Trong một báo cáo vừa công bố của trung tâm nghiên cứu độc lập BIDV, đến cuối 2015, khối ngân hàng quốc doanh và ngân hàng có vốn nước ngoài có hệ số an toàn CAR giảm nhanh xuống mức 9,4% - gần chạm ngưỡng tối thiểu 9% theo quy định của NHNN, thấp hơn mức bình quân của ASEAN là 10,3%.
Câu chuyện tăng năng lực cạnh tranh của ngân hàng có lẽ sẽ trở thành “bất khả thi” nếu chúng ta chỉ nói khơi khơi là làm sao giữ lại vốn, làm sao huy động thêm vốn, trong khi chúng ta chưa nhìn nhận thực chất về nợ xấu, hệ số an toàn CAR của ngân hàng.
Muốn làm được điều này đòi hỏi sự minh bạch trong báo cáo tài chính của các ngân hàng và sự quyết liệt trong quản lý của NHNN.
Trước đó, ông Trần Bắc Hà, Chủ tịch BIDV nhấn mạnh: “Việc đáp ứng tiêu chuẩn tài chính, củng cố hệ số an toàn là rất quan trọng trong việc nâng cao năng lực cạnh tranh ngân hàng”. Tuy nhiên, để các ngân hàng có cái nhìn thẳng, thật vào bản thân lại là câu chuyện khác. Nó đòi hỏi sự dũng cảm, dám làm, dám sửa từ phía ban quản trị các ngân hàng. Và hành động thì lúc nào cũng có ý nghĩa hơn là một vài phát biểu quyết tâm!
Tỷ lệ an toàn vốn tối thiểu (Capital Adequacy Ratio - CAR )
Tỷ lệ an toàn vốn tối thiểu là một thước đo độ an toàn vốn của ngân hàng. Nó được tính theo tỉ lệ phần trăm của tổng vốn cấp I và vốn cấp II so với tổng tài sản đã điều chỉnh rủi ro của ngân hàng.
CAR = [(Vốn cấp I + Vốn cấp II) / (Tài sản đã điều chỉnh rủi ro)] * 100%
Tỷ lệ này thường được dùng để bảo vệ những người gửi tiền trước rủi ro của ngân hàng và tăng tính ổn định cũng như hiệu quả của hệ thống tài chính toàn cầu. Bằng tỷ lệ này người ta có thể xác định được khả năng của ngân hàng thanh toán các khoản nợ có thời hạn và đối mặt với các loại rủi ro khác như rủi ro tín dụng, rủi ro vận hành. Hay nói cách khác, khi ngân hàng đảm bảo được tỷ lệ này tức là nó đã tự tạo ra một tấm đệm chống lại những cú sốc về tài chính, vừa tự bảo vệ mình, vừa bảo vệ những người gửi tiền.
Bình luận