Các bộ mới cắt giảm được 12,5% điều kiện kinh doanh

Theo yêu cầu của Thủ tướng, mọi bộ ngành đều phải xây dựng phương án cắt giảm, đơn giản hóa các điều kiện kinh doanh với mục tiêu cắt giảm tối thiểu 50% điều kiện kinh doanh hiện có trước ngày 15/8. So với thời hạn 30/10 trong nghị quyết 01/2018, Thủ tướng đã yêu cầu rút ngắn hơn 2 tháng.

Chỉ một ngày trước thời hạn 15/8, nhiều chuyên gia đánh giá tiến độ “cởi trói” cho doanh nghiệp của các bộ ngành vẫn còn rất chậm chạp, chưa có sự đồng đều giữa các cơ quan. Điệp khúc “trên nóng, dưới lạnh” vẫn được nêu ra. 

Chỉ nói trên báo mà không thực hiện

Cách đây 2 ngày (12/7), Bộ trưởng, Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ Mai Tiến Dũng, Tổ trưởng Tổ công tác của Thủ tướng đã chủ trì buổi kiểm tra các bộ, cơ quan trong việc thực hiện các chỉ đạo, nhiệm vụ Chính phủ, Thủ tướng giao liên quan đến công tác kiểm tra chuyên ngành đối với hàng hoá xuất nhập khẩu và đơn giản hoá, cắt giảm điều kiện kinh doanh.

Trong cuộc họp, Bộ trưởng Mai Tiến Dũng nêu thực trạng rất nhiều bộ có phương án rà soát, cắt giảm và công bố trên báo chí, truyền hình nhưng thực chất đến giờ vẫn chưa làm được.

Ông cho rằng như vậy sẽ gây ảnh hưởng đến lòng tin của doanh nghiệp.

Theo nghị quyết 01/2018, Thủ tướng yêu cầu các bộ, ngành rà soát các điều kiện kinh doanh và kiểm tra chuyên ngành, yêu cầu cắt giảm 50% trong số 5.905 điều kiện kinh doanh. Tuy nhiên, hiện tại các bộ, ngành đã rà soát, cắt giảm được 738 điều kiện, chiếm 12,5%.

Như vậy, còn tới 2.690 điều kiện kinh doanh cần phải cắt giảm, thuộc trách nhiệm của 14 bộ ngành.

Theo báo cáo của Tổ công tác của Thủ tướng, tính đến đầu tháng 7, cá biệt có bộ chưa có báo cáo Thủ tướng về phương án đơn giản, cắt giảm điều kiện kinh doanh.

“Hiện tại, mới chỉ có Nghị định về cắt giảm các điều kiện kinh doanh thuộc quản lý chuyên ngành của Bộ Công Thương là đã được ban hành, còn các hoạt động cắt giảm, đơn giản hóa điều kiện kinh doanh của các bộ khác vẫn đang trong quá trình xây dựng, trong giai đoạn soạn thảo là chủ yếu”, Bộ trưởng Mai Tiến Dũng nói.

Về thủ tục kiểm tra chuyên ngành, đại diện Tổ công tác của Thủ tướng cho biết các bộ, cơ quan, địa phương được kiểm tra chưa có giải pháp tích cực, hiệu quả trong việc thực hiện nhiệm vụ được giao. Hiện nay còn có 13 bộ có quản lý, kiểm tra chuyên ngành đối với hàng hóa xuất nhập khẩu.

Tỷ lệ cắt giảm danh mục sản phẩm, hàng hóa kiểm tra chuyên ngành chưa đạt tỷ lệ theo yêu cầu chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng. Mới có 4 bộ đạt chỉ tiêu cắt giảm từ 50% trở lên gồm: Khoa học và Công nghệ, Giao thông vận tải, Tài nguyên và Môi trường, Xây dựng.

Bộ trưởng Mai Tiến Dũng cho biết một số danh mục sản phẩm, hàng hóa kiểm tra chuyên ngành cắt giảm, đơn giản hóa còn mang tính gộp cơ học để giảm về số lượng nhưng thực chất vẫn phải thực hiện kiểm tra chuyên ngành.

Còn danh mục hàng hóa đã ban hành nhưng chưa có mã số HS; một số nhóm hàng hóa phải ban hành quy chuẩn, tiêu chuẩn nhưng chưa ban hành quy chuẩn, tiêu chuẩn. Ông cũng nhấn mạnh còn tình trạng “điện tử nửa vời” trong việc thực hiện các thủ tục kiểm tra chuyên ngành...

Chất lượng đơn giản hóa mang tính đối phó

Chủ tịch Phòng Thương mại và  Công nghiệp Việt Nam (VCCI) Vũ Tiến Lộc cho rằng chất lượng đơn giản hóa, cắt giảm điều kiện kinh doanh thì chưa đồng đều, có tình trạng chạy theo con số, mang tính đối phó, không thực chất.

Lãnh đạo VCCI cho biết mới có một số bộ vào cuộc xây dựng các nghị định về điều kiện kinh doanh như Nông nghiệp vàp Phát triển nông thôn, Xây dựng, Tài chính, Y tế, Tài nguyên và Môi trường, Giáo dục và Đào tạo, Ngân hàng Nhà nước. Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội và Bộ Tư pháp có phương án cắt giảm, đơn giản hóa điều kiện kinh doanh thông qua Hội đồng tư vấn cải cách thủ tục hành chính của Thủ tướng.

Ông đặt câu hỏi còn lại các bộ khác đang làm gì, làm tới giai đoạn nào, giải pháp cắt giảm có phù hợp không thì doanh nghiệp không có thông tin. “Như vậy, mục tiêu hoàn thành cắt giảm 50% tổng số điều kiện kinh doanh là một thách thức rất lớn. Chưa kể quá trình soạn thảo nghị định, chờ thủ tục thông qua rất mất thời gian”, ông nói.

Theo khảo sát của Viện Nghiên cứu Quản lý Kinh tế Trung ương (CIEM), chi phí phục vụ kiểm tra mà các doanh nghiệp Việt Nam phải chịu vẫn còn lớn do kết quả kiểm tra lô hàng trước cùng loại không được thừa nhận.

Cứ 5 lô hàng doanh nghiệp nhập về thì 1 lô hàng phải kiểm tra chuyên ngành, trong khi, lô hàng đó được chứng minh không có rủi ro, doanh nghiệp hoạt động tốt, chấp hành kiểm tra tốt.

Theo Ngân hàng Thế giới (WB), thời gian tuân thủ chứng từ kiểm tra chuyên ngành khi nhập khẩu hàng hoá tại Việt Nam là 76 giờ. Bộ trưởng Mai Tiến Dũng đánh giá con số này “cao hơn đáng kể” so với mức bình quân của ASEAN-4 là 28 giờ.

Như vậy, khâu tuân thủ kiểm tra chuyên ngành là khâu tốn thời gian nhất khi doanh nghiệp nhập khẩu. Đó là chưa kể còn một số danh mục, nhóm hàng hoá chưa có mã HS

Chủ tịch VCCI Vũ Tiến Lộc còn nêu ra thực trạng chất lượng đơn giản hóa, cắt giảm điều kiện kinh doanh thì chưa đồng đều, có tình trạng chạy theo con số, mang tính đối phó, không thực chất, đơn giản hóa những không có ý nghĩa.

Ngoài ra, một số điều kiện được đề xuất bãi bỏ song không đi vào cốt lõi. Ông Lộc lấy ví dụ hầu hết điều kiện liên quan đến nhân thân như "có năng lực hành vi dân sự" đều được kiến nghị bãi bỏ trong nhiều phương án.

Thực tế thì điều kiện này có cũng như không, vì theo lẽ thông thường, doanh nghiệp khi tuyển dụng lao động, sẽ phải chọn lựa những người đủ tuổi, bình thường về nhận thức chứ không ai lại tuyển dụng một người chưa đủ năng lực hành vi vào làm việc. Nhất là, điều kiện kèm theo của nhân thân thường là các bằng cấp chuyên môn. Để có được những loại bằng cấp này thì đương nhiên họ phải có "năng lực hành vi dân sự".

Chủ tịch VCCI cũng nhấn mạnh tính cải cách trong các phương án rà soát, theo đánh giá của VCCI chưa thực sự triệt để. Phần lớn đề xuất trong các phương án mới chỉ dừng lại việc xem xét các điều kiện kinh doanh hiện hành ở trong nghị định. Các kiến nghị chủ yếu xoay quanh sửa đổi, bổ sung nghị định mà chưa mở rộng đánh giá các điều kiện kinh doanh chứa đựng trong luật.

“Nghị định chỉ là văn bản chi tiết hóa các điều kiện đã có trong luật, dù sửa như thế nào cũng không thể vượt qua được luật. Trong khi, rất nhiều điều kiện kinh doanh bất hợp lý có trong luật cần được đánh giá để bãi bỏ hoặc sửa đổi”, ông nói.

Làm thế nào để “cởi trói” cho doanh nghiệp nhanh hơn?

Chìa khoa để tạo được đột phá trong việc cải cách, cắt giảm thủ tục hành chính được Chủ tịch VCCI đề xuất chính là giao cho các đơn vị độc lập làm, thay vì để các bộ ngành tự làm.

Ông cho rằng các vị bộ trưởng đang giao nhiệm vụ cắt giảm cho các vụ, cục, đây lại chính là cơ quan chủ trì soạn thảo phương án hay chủ trì soạn thảo các nghị định, thông tư xuất phát của điều kiện kinh odanh. Ông Lộc thẳng thắn nói những đơn vị nào đang cấp phép thì sẽ không có động lực và sẽ tìm cách này, cách khác giữ lại quyền của mình.

“Quy định cải cách cần giao cho các đơn vị độc lập, chịu trách nhiệm trước bộ trưởng và chủ động tham vấn những vấn đề chuyên môn của các cơ quan khác. Các phương án cải cách cần mang tính triệt để”, ông Lộc đề xuất.

Vị này cũng cho rằng các bộ cần mở rộng đánh giá các điều kiện kinh doanh chứa đựng trong luật, để có phương án sửa đổi hoặc bãi bỏ những điều kiện kinh doanh bất hợp lý. Khi soạn thảo phương án cắt giảm điều kiện kinh doanh, các bộ cần tích cực tham vấn VCCI và các hiệp hội liên quan.

Về giải pháp trong hoạt động kiểm tra chuyên ngành, ông Lộc đề xuất cần áp dụng nguyên tắc quản lý rủi ro trong quản lý chuyên ngành; phân loại hàng hóa để chuyển việc kiểm tra chuyên ngành một số loại hàng hóa từ tiền kiểm sang hậu kiểm; xây dựng cơ sở dữ liệu dùng chung, có thể chia sẻ thông tin giữa các cơ quan kiểm tra chuyên ngành và cơ quan hải quan; xóa bỏ tình trạng độc quyền trong hoạt động kiểm tra, đánh giá sự phù hợp…

Ông Nguyễn Đình Cung, Viện trưởng CIEM, thì cho rằng cần có sự quyết liệt hơn nữa trong hành động của các bộ, ngành. Ông nhấn mạnh cần một “áp lực” mạnh mẽ hơn nữa từ phía những người đứng đầu.

Bộ trưởng Mai Tiến Dũng cho rằng việc đơn giản hóa thủ tục hành chính và kiểm tra chuyên ngành cần àm nhanh nhưng vẫn phải đảm bảo chất lượng.

“Dù cắt giảm hay đơn giản hoá thủ tục kiểm tra chuyên ngành, điều kiện kinh doanh thì vẫn phải bảo đảm an ninh, an toàn quốc gia, vấn đề môi trường, sức khoẻ con người… nhưng không vì thế mà trói buộc doanh nghiệp vào các thủ tục kiểm tra chuyên ngành, điều kiện kinh doanh không cần thiết”, ông nói.

Bộ trưởng cũng nhấn mạnh dự kiến Thủ tướng sẽ ban hành một Chỉ thị về công tác này và yêu cầu thực hiện chậm nhất vào 15/8.

Video: Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc: 'Thủ tục bán gà còn lâu hơn nuôi gà'