Biến chủng SARS-CoV-2 mới phát hiện ở Anh và Israel nguy hiểm thế nào?

Ngày 19/10, Bộ Y tế Israel xác nhận nước này có ca nhiễm biến chủng AY.4.2 đầu tiên. Bệnh nhân là bé trai 11 tuổi từ châu Âu. Theo Bộ Y tế Israel, ca bệnh được xác định tại sân bay Ben Gurion ở Tel Aviv. Cậu bé đã được cách ly và chưa phát hiện thêm có tiếp xúc nào liên quan. Chỉ vài ngày trước đó, Cơ quan An ninh Y tế Anh thông báo giám sát chặt chẽ biến chủng này.

Khả năng lây truyền cao hơn khoảng 10-15%

Hàng nghìn đột biến, biến chủng khác nhau của nCoV lưu hành trên khắp thế giới. Virus đột biến liên tục, do đó, không có gì ngạc nhiên khi AY.4.2 xuất hiện. Biến chủng Delta gốc đang được xếp vào nhóm đáng quan ngại tại Anh từ tháng 5, sau khi nó vượt Alpha và chiếm tỷ lệ đa số trong các ca nhiễm mới hàng ngày.

Vào tháng 7, các chuyên gia phát hiện biến chủng Delta có thêm dòng phụ. Đến nay, vẫn chưa có bằng chứng cho thấy AY.4.2 lây nhiễm cao hơn.

Theo BBC News, AY.4.2 là một trong 45 dòng phụ của biến chủng Delta đang lây lan ở Anh. Báo cáo cho thấy vào tuần bắt đầu từ ngày 27/9 - tuần gần nhất có các dữ liệu giải trình tự gene hoàn thiện - biến chủng AY.4.2 chiếm khoảng 6% các ca nhiễm virus corona đã được giải trình tự gene. Và biến chủng này vẫn đang trong quỹ đạo tăng lây nhiễm.

Vào tuần đầu tiên của tháng 10, Viện Wellcome Sanger thống kê số ca nhiễm biến chủng AY.4.2 chiếm tỷ lệ 9,4% trên tổng F0, tăng gấp đôi so với con số của tháng trước (4,4%). Ít nhất 16 khu vực tại Anh có tỷ lệ lây nhiễm biến chủng mới >25%.

AY.4.2 trước đó đã xuất hiện tại một số nước châu Âu và đã được giải mã lần đầu tiên hồi tháng 4/2020.

Ngoài châu Âu, Israel và Anh, theo Newsweek, cơ sở dữ liệu báo cáo virus GISAID, trang theo dõi Outbreak thống kê Mỹ, Canada, Astralia, Nhật Bản, Đan Mạch, đã phát hiện các ca nhiễm biến chủng mới. Trong đó, Mỹ có 7 F0, Canada có 6 F0. Một số F0 xuất hiện ở Đan Mạch nhưng các ca nhiễm AY.4.2 hàng ngày đã giảm dần. Hiện tại, AY.4.2 chưa được xếp vào biến chủng cần quan tâm hay đang theo dõi.

Các thử nghiệm tại Anh đang được tiến hành để đo lường mức đe dọa mà biến chủng mới có thể gây ra. Giới nghiên cứu đánh giá nó khó có khả năng kháng lại các vaccine COVID-19 hiện tại. Theo giáo sư Francois Balloux, Đại học College London, họ vẫn chưa quan sát thấy AY.4.2 gây ra sự gia tăng lây nhiễm về số ca mắc Covid-19 gần đây ở Anh.

GS Balloux dự đoán có thể AY.4.2 là biến chủng lây nhiễm nhẹ hơn một chút. Nó không là gì so với điều chúng ta đã chứng kiến với Alpha và Dela. “AY.4.2 vẫn còn xuất hiện ở tần suất thấp, khả năng lây truyền của nó tăng 10% có thể chỉ gây ra một số ca nhiễm mới. Nguy cơ của nó không thể so sánh với những gì đã xảy ra khi Alpha, Dela xuất hiện”, vị chuyên gia nói thêm.

Financial Times dẫn lời TS Jeffrey Barrett, Viện Wellcome Sanger ở Cambridge, Anh, nhận định AY.4.2 có khả năng lây nhiễm cao hơn 10-15% so với biến chủng Delta ban đầu. Tuy nhiên, nó không phải là nguyên nhân khiến Anh gia tăng số ca mắc mới trong thời gian gần đây.

Telegraph dẫn lời GS vi sinh lâm sàng Ravi Gupta, Đại học Cambridge: "Yếu tố liên quan tỷ lệ ca bệnh tăng cao ở Vương quốc Anh thời gian qua là khả năng miễn dịch vaccine suy giảm, việc triển khai mũi tiêm nhắc lại chậm, các biện pháp phòng dịch cũng đang dần dỡ bỏ". Từ 19/7, Anh đã mở cửa hoàn toàn, không còn bất kỳ hạn chế về đi lại, hoạt động xã hội.

Hai đột biến quen thuộc

AY.4.2 chứa hai đột biến trong protein gai, được gọi là A222V và Y145H. Protein gai nằm bên ngoài virus corona và giúp virus xâm nhập vào tế bào. GS Ravi Gupta cho hay những đột biến này của AY.4.2 chưa đáng quan ngại.

“A222V từng được tìm thấy trong các dòng khác của biến chủng Delta. Nó không có tác động thực sự lớn đối với virus",Guardian dẫn lời vị chuyên gia. Trong khi đó, các đột biến tương tự Y145H cũng đã được phát hiện ở Alpha và những biến chủng khác. Mặc dù những đột biến này có khả năng ảnh hưởng đến sự liên kết giữa các kháng thể và virus, ông Gupta nói rằng ảnh hưởng này khá nhỏ.

Hiện tại, hệ số lây nhiễm cơ bản (R) của biến chủng Delta nằm trong khoảng 5-8. Điều đó có nghĩa trong một đợt bùng phát không kiểm soát, 1 F0 có thể truyền virus cho 5-8 người khác. Nếu con số này tăng 10% ở AY.4.2, các chuyên gia đánh giá cũng không làm thay đổi đáng kể quỹ đạo của đại dịch.

Cựu Ủy viên Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ Scott Gottlieb cho hay giới nghiên cứu chưa có nhiều thông tin về biến chủng mới AY.4.2. Tất cả biến chủng phụ của Delta đều được gọi chung là "Delta Plus".

Trước đó, một biến chủng Delta Plus khác được biết đến với đột biến bổ sung K417N. Dòng phụ này lần đầu được báo cáo bởi Cơ quan Y tế công cộng của Anh hôm 11/6. Ấn Độ cũng là nơi đầu tiên trên thế giới ghi nhận ca nhiễm dòng phụ Delta Plus này.

Đột biến K417N cũng được tìm thấy trong các biến chủng Beta, gây lo ngại vì liên quan việc làm tăng nguy cơ tái nhiễm. Các nhà nghiên cứu Anh cho biết vào cuối tháng 6 vẫn chưa có bằng chứng cho thấy đột biến bổ sung là mối lo ngại chính.

Một bài báo của Đức vào đầu tháng 10 cho biết cả Delta và Delta Plus đều cho thấy khả năng lây nhiễm tăng và bám chặt hơn vào các thụ thể của tế bào phổi so với chủng virus ban đầu. Nhưng Delta Plus dường như không nguy hiểm hơn đáng kể so với biến chủng Delta.

GS Amesh A. Adalja, Trung tâm Johns Hopkins, Mỹ, nhận định Delta hay các dòng phụ Delta Plus và những đột biến mới đều không có nghĩa chúng thay đổi hành vi. Chúng ta chưa có bất kỳ bằng chứng thuyết phục nào cho thấy các dòng phụ của Delta gây ra tác động tiêu cực hơn "chủng mẹ".

Các chuyên gia của Anh cho rằng chúng ta không nên quá tập trung vào biến chủng mới. Họ vẫn sẽ điều tra, theo dõi sát, song nhiều vấn đề khác vẫn cần được chú ý như tình trạng triển khai chậm việc tiêm chủng cho trẻ em. Đây là nhóm ưu tiên trong thời điểm này để sớm đưa các em trở lại trường học.