Trả lời phỏng vấn VTC News, GS.TS Đặng Huy Huỳnh, nguyên Viện trưởng Viện Sinh thái và Tài nguyên sinh vật (Viện Hàn lâm KHCN Việt Nam), Phó Chủ tịch Hội Bảo vệ Thiên nhiên và Môi trường cho rằng ý kiến cho rằng 'nói nhiệt độ Trái đất đang nóng lên là lừa đảo' là 'nói ẩu' so với thực tế những gì đang diễn ra.
Video: GS.TS Đặng Huy Huỳnh nói về biến đổi khí hậu
- Là người có nhiều năm nghiên cứu về khí hậu, thiên nhiên và môi trường, ông nhận xét gì về tình hình biến đổi khí hậu hiện nay?
Qua nhiều năm nghiên cứu, tôi nhận thấy tình hình biến đổi khí hậu hiện nay đang diễn biến rất phức tạp. Phức tạp cả về quy mô, không gian cũng như thời gian. Xuất hiện nhiều hiện tượng cực đoan hơn của trong thời tiết như mưa thì cũng nhiều hơn, dồn vào một lúc; nắng hạn cũng gay gắt hơn và mùa đông thì nhiệt độ cũng hạ thấp hơn.
Những hiện tượng cực đoan ấy nói lên rằng biến đổi khí hậu đã và đang diễn ra và còn phức tạp hơn nữa.
Liên Hiệp Quốc đã định nghĩa về biến đổi khí hậu đó là sự thay đổi của khí hậu, được quy định trực tiếp hay gián tiếp là do hoạt động của con người làm thay đổi thành phần khí quyển, và đóng góp thêm vào sự biến động khí hậu tự nhiên quan sát được trong khỏang thời gian so sánh được.
GS.TS Đặng Huy Huỳnh.
Biến đổi khí hậu thì do nhiều nguyên nhân gây ra, có yếu tố tự nhiên như sự thay đổi quỹ đạo của trái đất khi xoay quanh mặt trời, dao động năng lượng thoát ra từ mặt trời, thay đổi tuần hoàn đại dương chủ yếu do giao động giãn nở nước lạnh... Ngoài ra còn có tác động của cả yếu tố con người gây ảnh hưởng đến tầng khí quyền như khí phát thải lớn khiến nhiệt độ tăng.
Nhưng nhìn chung, trong những năm qua, tình trạng biến đổi khí hậu vẫn theo chiều hướng phức tạp hơn, trong đó nhiệt độ Trái đất có xu hướng tăng lên. Điều này cũng đòi hỏi con người cần có những theo dõi sát sao để có những đánh giá và dự báo để có những ứng phó thích hợp trong tương lai.
- Vậy những số liệu cụ thể nào nói lên rằng biến đổi khí hậu đang diễn ra theo xu thế nhiệt độ Trái đất đang nóng lên?
Các nhà khoa học trên thế giới đã công bố rất nhiều về các số liệu nói về điều này. Có thể kể đến như mực nước biển dâng với tốc độ trung bình là 1,8 mm/năm trong thế kỷ 20.
Hoặc như việc sử dụng vệ tinh đo độ cao để xác định mực nước biển, các nhà khoa học cho biết, từ năm 1993 - 2000, mực nước biển đã dâng vào khoảng 2,9 - 3,4 ± 0,4 - 0,6 mm/năm, chủ yếu do hậu quả của sự giãn nở nhiệt, nóng lên và tan chảy của các tảng băng.
Nhiệt độ gia tăng làm nước giãn nở, đồng thời làm tan chảy các sông băng, núi băng và băng lục địa khiến lượng nước bổ sung vào đại dương tăng lên.
Bên cạnh đó, qua nghiên cứu thực nghiệm, vùng biển Bắc Cực nóng lên nhanh gấp 2 lần mức nóng trung bình trên toàn cầu, diện tích của biển Bắc Cực được bao phủ bởi băng trong mỗi mùa hè đang dần thu hẹp lại...
Tất cả những con số trên đều nói lên rằng biến đổi khí hậu đang diễn ra.
- Vừa qua cũng có ý kiến của nhà khoa học cho rằng nói Trái đất đang nóng dần lên chỉ là một "kịch bản lừa đảo" của thế kỷ. Ông nhận xét điều này thế nào?
Như tôi đã nói ở trên, tất cả những nghiên cứu đo đạc, số liệu về biến đổi khí hậu đều dựa trên những nghiên cứu thực nghiệm cụ thể của các nhà khoa học. Họ nói là có cơ sở khoa học. Cả thế giới đều đã đồng tình với điều này, mà thực tế cũng đã chứng minh là đúng như thế.
Hội nghị về Biến đổi Khí hậu COP 21 vào năm 2015 do Liên Hợp quốc tổ chức, nhiều nước đã lên tiếng ủng hộ điều này. Việt Nam cũng là quốc gia đã tham gia ký vào COP 21, là thành viên ủng hộ vấn đề trên. Như vậy có thể nói, đây là vấn đề mang tính toàn cầu, được cả thế giới nhận ra và họ cũng nhận thức được rằng chỉ có chung tay thì mới có thể giải quyết được.
Về phương diện chính trị, khi Nhà nước chúng ta cũng đã tham gia Công ước chống biến đổi khí hậu, thì tại sao nhà khoa học lại đi nói ngược lại làm gì?
GS.TS Đặng Huy Huỳnh
Khi nói Trái đất nóng lên là lừa đảo thì tôi cho rằng ông tiến sĩ nào đó đã nói hơi ẩu. Không lẽ các nhà khoa học thế giới và cả thế giới đều sai? Ở đây tôi không tranh luận mà chỉ muốn nói rằng khi một vấn đề được đưa ra thì đều phải dựa trên những chứng cứ khoa học cụ thể.
Vừa rồi tôi có sang Philippines tham dự lễ kỷ niệm 50 năm nhân ngày thành lập ASEAN, thì chính Tổng thống nước chủ nhà trong bài phát biểu của mình cũng đã khẳng định: Một trong những vấn đề chung mà các nước ASEAN sát vai cùng nhau đó là cùng chung tay góp sức vào việc chống biến đổi khí hậu toàn cầu.
Về phương diện chính trị, khi Nhà nước chúng ta cũng đã tham gia Công ước chống biến đổi khí hậu, thì tại sao nhà khoa học lại đi nói ngược lại làm gì? Tôi cho rằng là không nên.
- Có ý kiến cho rằng, hiện tượng Trái đất nóng lên chủ yếu là do con người gây ra, ông có cho là như vậy không?
Như tôi đã nói ở trên, biến đổi khí hậu là do nhiều yếu tố gây ra, trong đó có con người. Hiệu ứng nhà kính tự nhiên duy trì sự sống trên trái đất, tuy nhiên, với sự can thiệp quá mức của loài người đã làm tăng nồng độ của các loại khí nhà kính trong bầu khí quyển, gia tăng hiệu ứng nhà kính, làm cho trái đất nóng lên và gây ra hiện tượng biến đổi khí hậu.
Theo số liệu báo cáo của các nhà khoa học trên thế giới, phát thải khí nhà kính toàn cầu tăng từ thời kỳ tiền công nghiệp (thế kỷ 18) đến nay đã tăng 70%. Hàm lượng khí CO2, CH4 và N2O trong khí quyển do hoạt động của con người từ thế kỷ 18 đến nay đã vượt xa mức tích tụ tự nhiên trong hàng nghìn năm.
Thêm vào đó, nồng độ khí CO2 và CH4 trong khí quyển cao hơn gấp nhiều lần so với 650 năm trước do các nguyên nhân như: gia tăng CO2 chủ yếu do sử dụng nhiên liệu hóa thạch (trong ngành năng lượng, công nghiệp, giao thông...), do thay đổi sử dụng đất, phá rừng...
Như vậy, có thể nói con người chính là một trong những nhân tố quan trọng dẫn đến việc nhiệt độ Trái đất đang nóng lên hiện nay. Đây là thực tế không thể phủ nhận.
- Xin trân trọng cảm ơn ông.
Bình luận