Năm 2014, khi Mỹ và Liên minh châu Âu EU bắt đầu áp thuế đối với các tấm pin năng lượng mặt trời do Trung Quốc sản xuất, tập đoàn Yize New Energy có trụ sở tại Thượng Hải quyết định mở chi nhánh Vina Solar ở Bắc Giang .
Giờ đây, khi các công ty năng lượng của Trung Quốc vẫn đang loay hoay với bài toán thuế trong thương chiến Mỹ-Trung, Vina Solar nhận thêm hàng loạt các đơn đơn đặt hàng mới là hệ quả từ mức thuế quan bổ sung Mỹ áp đặt lên các tấm pin năng lượng mặt trời của Trung Quốc.
Trao đổi trong cuộc phỏng vấn tại văn phòng ở tỉnh Bắc Giang, ông Zhang Kai, Phó tổng giám đốc tại Vinasolar cho biết công ty đang lên kế hoạch mở rộng dây chuyền sản xuất trong năm nay.
Một công nhân làm việc trong một nhà máy của Vina Solar. (Ảnh: SCMP)
Cuộc chiến thuế quan năng lượng mặt trời bắt đầu từ năm 2012 khi Mỹ áp thuế 250% với pin mặt trời nhập khẩu từ Trung Quốc sau khi báo cáo điều tra cho thấy chính phủ Trung Quốc đang trợ cấp cho các tầm pin Trung Quốc khi đó tràn nhập thị trường Mỹ.
Năm 2013, Liên minh châu Âu tuyên bố áp đặt các biện pháp chống bán phá giá và chống trợ giá đối với sản phẩm pin năng lượng mặt trời của Trung Quốc. EU chấm dứt hạn chế với việc bán các tấm pin mặt trời từ Trung Quốc vào tháng 9/2018 trong một động thái mà các nhà sản xuất châu Âu cảnh báo sẽ dẫn tới một đợt lũ lụt nhập khẩu giá rẻ.
Tháng 2/2018, Mỹ áp đặt mức thuế 30% với tất cả các mặt hàng pin năng lượng mặt trời nhập khẩu, trừ Canada. Động thái này làm giảm mạnh xuất khẩu pin mặt trời của Trung Quốc sang Mỹ.
Trung Quốc sản xuất 60% pin mặt trời thế giới, 6 trong tổng tố 10 nhà sản xuất pin năng lượng mặt trời của thế giới đều thuộc sở hữu của Trung Quốc.
Vào tháng 7/2018, khi Tổng thống Trump áp thuế 25% với 50 tỷ USD hàng hóa công nghệ Trung Quốc, các tấm pin năng lượng cũng nằm trong danh sách này.
Vina Solar có vẻ đứng bên ngoài cuộc chiến. Công ty bắt đầu sản xuất các tấm pin mặt trời cho các nhà sản xuất lớn của Trung Quốc, sau đó xuất khẩu thành phẩm sang Mỹ và châu Âu dưới nhãn hiệu "Made in Vietnam" mà không phải chịu mức thuế quan mà Mỹ áp đặt với hàng hóa Trung Quốc.
Do tác động của các biện pháp bảo hộ thương mại khác nhau ở Mỹ, cánh cửa xuất khẩu các sản phẩm điện quang của Trung Quốc sang Mỹ bị đóng lại. Các công ty Trung Quốc vì thế tìm tới các thị trường mới trong đó có Việt Nam.
Theo các số liệu thống kế, trong quý I, Việt Nam là điểm đến số 1 của pin năng lượng mặt trời Trung Quốc, chiếm 16,8% xuất khẩu năng lượng mặt trời của Trung Quốc, mức tăng 24.000% so với cùng kỳ năm ngoái.
Số lượng đơn hàng của Vina Solar tăng đáng kể từ khi cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung leo thang. (Ảnh: SCMP)
Sự gia tăng đáng kinh ngạc này cho thấy các công ty Trung Quốc đang sử dụng Việt Nam như một cách để giải quyết bài toán thuế quan: bán các bộ phận của họ cho các công ty ở Việt Nam để hoàn thiện và lắp ráp, thay đổi đáng kể hàng hóa để đáp ứng tiêu chuẩn xuất xứ sau đó xuất khẩu sang Mỹ và nhiều thị trường khác.
Với Vina Solar, họ tăng trưởng đáng kể kể từ khi thành lập tới nay và đủ năng lực để xuất khẩu các sản phẩm mang logo riêng với 70% trong số đó xuất khẩu sang Mỹ.
Theo SCMP, Yize New Energy chọn mở Vina Solar tại Việt Nam vì mức thuế thấp và gần Trung Quốc. Thành công hiện nay cho thấy quyết định này là hoàn toàn đúng đắn.
Công ty hiện có khoảng 4.500 nhân viên Việt Nam và 280 nhân viên Trung Quốc. Tuy nhiên, do các nhà sản xuất Trung Quốc đang dần chuyển dây chuyền sang Việt Nam, Vina Solar phải cạnh tranh trong việc tuyển dụng các công nhân lành nghề.
"Hiện tại, các khó khăn trong tuyển dụng vẫn có thể kiểm soát được và chúng tôi đang chuẩn bị cho các thách thức trong tương lai", ông Zhang cho hay.
Cũng theo ông này, khi Vina Solar được thành lập, chuỗi cung ứng chưa được hoàn thiện.
"Nhưng Việt Nam đã phát triển trong vài năm qua, có những nhà sản xuất hiện nay đang sản xuất một số linh kiện công nghiệp cho chúng tôi", ông này nói.
Bình luận