Quy chế tuyển sinh và đào tạo trình độ tiến sĩ (Quy chế 18) vừa được Bộ GD&ĐT ban hành nhận nhiều ý kiến trái chiều. Bên cạnh các ý kiến ủng hộ, nhiều nhà quản lý, chuyên gia cho rằng quy chế mới hạ chuẩn về trình độ ngoại ngữ, công bố quốc tế trong đào tạo tiến sĩ.
Siết chặt công bố khoa học
Lý giải về việc "hạ chuẩn", PGS.TS Nguyễn Thu Thuỷ, Vụ trưởng Vụ Giáo dục Đại học, Bộ GD&ĐT cho hay Quy chế 18 lần này là khung, bao gồm các quy định, các mức cơ bản để đảm bảo chất lượng đào tạo tối thiểu bậc tiến sĩ.
Quy chế này tiếp tục đẩy mạnh tự chủ đại học theo Luật Giáo dục đại học, trên tinh thần giao nhiều quyền (kèm theo cả trách nhiệm giải trình) về đào tạo hơn cho các trường. Quy chế chỉ quy định các tiêu chuẩn căn bản, tối thiểu, đã tính đến sự đa dạng phong phú của các ngành nghề, lĩnh vực đào tạo.
Các trường căn cứ vào mục tiêu, năng lực đào tạo, khung cơ bản mà đưa ra những quy định riêng, yêu cầu bằng hoặc cao hơn trong việc đào tạo tiến sĩ. Đồng thời, công bố công khai minh bạch để cơ quan quản lý, xã hội và người học biết và giám sát, thực hiện. Lưu ý, việc đặt ra các tiêu chí thế nào sẽ là một trong những căn cứ quan trọng để cơ sở giáo dục đại học đó khẳng định uy tín, chất lượng đào tạo của mình.
Về ý kiến cho rằng quy chế mới hạ chuẩn đầu vào, đầu ra, Vụ trưởng bày tỏ, cần xem toàn văn quy chế, đặc biệt là quy định đánh giá luận án tại đơn vị chuyên môn tại điều 14. Theo đó, việc đánh giá luận án tại đơn vị chuyên môn được tổ chức khi nghiên cứu sinh đáp ứng đủ những yêu cầu theo quy chế và yêu cầu bổ sung của cơ sở đào tạo với từng chương trình đào tạo (nếu có).
PGS.TS Nguyễn Thu Thuỷ, Vụ trưởng Vụ Giáo dục Đại học, Bộ GD&ĐT.
Trong những yêu cầu được nêu tại quy chế, hiện được quan tâm nhất là yêu cầu liên quan đến công trình, sản phẩm khoa học của nghiên cứu sinh. Đây là minh chứng, chỉ số đánh giá chất lượng học tập, nghiên cứu của nghiên cứu sinh trong quá trình đạt tới học vị tiến sĩ. Tuy nhiên, việc mặc định cứ bài đăng báo quốc tế là tốt, chất lượng bài đăng tạp chí trong nước thấp là định kiến cần được nhìn nhận lại.
Quy chế 08 năm 2017 quy định công nhận các báo cáo bằng tiếng nước ngoài trong kỷ yếu hội thảo quốc tế có phản biện hoặc bài báo đăng trên tạp chí khoa học nước ngoài có phản biện, chưa xem xét cụ thể mức độ uy tín của hội nghị hay hội thảo. Quy chế 18 quy định cụ thể hơn về những ấn phẩm được Hội đồng Giáo sư nhà nước đánh giá, và các hội nghị khoa học cũng phải thuộc danh mục WoS/Scopus.
Theo bà Thuỷ, so với thời điểm ban hành Quy chế 08 năm 2017, thì hiện tạp chí, ấn phẩm trong nước đầu tư nhiều về nguồn lực và chuyên môn. Thực tế, chất lượng của nhiều tạp chí ngày càng gia tăng, dần hướng tới các chuẩn quốc tế. Bên cạnh yêu cầu đầu ra, việc đảm bảo chất lượng đào tạo tiến sĩ còn thể hiện ở các quy định đầu vào, nhưng quan trọng hơn là quá trình học tập, nỗ lực và tiến bộ, chuẩn bị kỹ về kế hoạch, thời gian học tập, nghiên cứu.
Bộ GD&ĐT trong thời gian tới sẽ tập trung tăng cường giám sát (cùng với sự giám sát của giới khoa học, của toàn xã hội) đối với quá trình học tập, nghiên cứu của nghiên cứu sinh trong các cơ sở đào tạo.
Không để đào tạo tràn lan
Trước lo lắng việc mở rộng các yêu cầu đầu ra dẫn đến tình trạng tuyển sinh và đào tạo tiến sĩ tràn lan, Vụ trưởng Nguyễn Thu Thủy cho biết, quy chế quy định rõ việc sinh hoạt chuyên môn của nghiên cứu sinh là quyền lợi và trách nhiệm, thực hiện như với giảng viên trợ giảng hoặc nghiên cứu viên cơ hữu của cơ sở đào tạo.
Như vậy, việc đào tạo không thể tràn lan, mà tập trung vào học thật, học có chất lượng. Nghiên cứu sinh phải cân nhắc kỹ khi quyết định theo học, và cần phải được cơ quan cử đi học tập, nghiên cứu theo hình thức chính quy.
Trong giai đoạn trước đây, Quy chế 08 đóng góp quan trọng trong việc đặt ra các chuẩn đầu ra, nhấn mạnh các công bố quốc tế, từ đó tăng cường quản lý chất lượng đầu ra của đào tạo tiến sĩ. Trong giai đoạn mới, nhận thức về sự đa dạng phong phú của các lĩnh vực ngành nghề đào tạo và sự cần thiết của việc ghi nhận và tiếp tục nâng cao chất lượng các công bố trong nước, những thay đổi trong quy chế mới là điều phù hợp.
Ở vai trò quản lý nhà nước, Bộ GD&ĐT sẽ đặt ra các tiêu chí, tiêu chuẩn phù hợp và giám sát việc thực hiện triển khai. Chúng ta sẽ cùng tiếp tục nỗ lực và có giải pháp cả trong hoạch định chính sách và thực thi trong thực tiễn để đấu tranh và hướng tới chất lượng thực chất.
Bình luận