Ngày 28/6, Bộ GD&ĐT ban hành quy chế tuyển sinh và đào tạo trình độ tiến sĩ ban hành (gọi chung là quy chế 18). Bên cạnh các ý kiến ủng hộ, nhiều nhà quản lý, chuyên gia cho rằng quy chế mới hạ chuẩn về trình độ ngoại ngữ, công bố quốc tế trong đào tạo tiến sĩ.
Trong báo cáo gửi Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng của Quốc hội, Bộ GD&ĐT cho rằng, hầu hết lãnh đạo các trường và nhà khoa học đều đánh giá cao cách tiếp cận đổi mới và những quy định tiến bộ trong quy chế 18.
Quy chế thể hiện xuyên suốt tinh thần tự chủ đại học, trao quyền và trách nhiệm cho cơ sở đào tạo và các nhà khoa học trong đảm bảo chất lượng đào tạo nói chung và chất lượng đào tạo tiến sĩ nói riêng. Quy chế quy định những nguyên tắc chung, tối thiểu và trách nhiệm của các bên liên quan trong tổ chức và quản lý tuyển sinh, đào tạo tiến sĩ. Từ đó, mỗi trường phải xây dựng quy chế riêng với những quy định chi tiết về tiêu chuẩn, quy trình để phù hợp với sứ mạng, mục tiêu và đặc điểm của mình.
Đào tạo tiến sĩ theo quy chế mới.
Theo Bộ GD&ĐT, quy chế 18 coi quá trình đào tạo là hệ thống mà chất lượng phụ thuộc từ yêu cầu đầu vào, các điều kiện bảo đảm chất lượng, quy trình tổ chức và quản lý đào tạo cho tới đánh giá chuẩn đầu ra, đánh giá và kiểm định chất lượng, tiêu chuẩn tuyển dụng và sử dụng người tốt nghiệp.
Quy chế này thể hiện nhất quán trong đào tạo tiến sĩ gắn chặt với nghiên cứu khoa học, yêu cầu nghiên cứu sinh phải dành thời gian học tập, nghiên cứu và tham gia sinh hoạt chuyên môn như giảng viên trợ giảng, nghiên cứu viên cơ hữu. Đây là một trong những yêu cầu cốt lõi tổ chức và quản lý đào tạo nhằm thúc đẩy phát triển nghiên cứu, nâng cao chất lượng đào tạo tiến sĩ.
Trong báo cáo, Bộ GD&ĐT thừa nhận, còn nhiều ý kiến khác nhau về việc quy chế 18 không quy định công bố quốc tế là tiêu chuẩn bắt buộc đối với người hướng dẫn và đối với nghiên cứu sinh.
Một số nhà khoa học (chủ yếu lĩnh vực Toán và Khoa học tự nhiên) phê phán việc không yêu cầu bắt buộc công bố quốc tế là hạ thấp tiêu chuẩn, không tiếp cận với các chuẩn mực thế giới, không thúc đẩy hội nhập quốc tế và dễ tạo kẽ hở cho đào tạo tiến sĩ tràn lan.
Ngược lại, một số nhà khoa học và nhà quản lý khác phản biện lại ý kiến trên và ủng hộ cách tiếp cận, quan điểm mới của quy chế 18. Các nhà khoa học cho rằng, mặc dù công bố quốc tế là yêu cầu thông dụng đối với người hướng dẫn và nghiên cứu sinh, nhưng gần như chưa có quốc gia nào quy định cứng về tiêu chuẩn công bố quốc tế trong đào tạo tiến sĩ. Đồng thời, các trường đại học uy tín trên thế giới cũng không quy định tiêu chuẩn cứng, mà để các khoa chuyên môn quyết định.
Yêu cầu công bố quốc tế và khả năng công bố quốc tế phụ thuộc nhiều vào từng lĩnh vực, ngành đào tạo khác nhau. Nếu áp dụng chung cho tất cả các ngành đào tạo sẽ rất khó khả thi ở một số lĩnh vực. Do vậy, việc quy định những tiêu chuẩn này vào chuẩn chương trình đào tạo của từng lĩnh vực và ngành đào tạo là phù hợp hơn.
Bộ GD&ĐT cũng nhấn mạnh, chưa có căn cứ khoa học lẫn thực tiễn về quan hệ trực tiếp giữa tác động của quy chế 08 với tốc độ tăng mạnh số lượng công bố quốc tế của cả nước. Từ 2017 đến nay, tuyển sinh 4 khóa theo quy chế 08, số lượng tốt nghiệp chưa được 100 tiến sĩ, đóng góp tỷ lệ không đáng kể so với tổng số trên 20 ngàn bài báo khoa học của các tác giả Việt Nam đăng tải trong các ấn phẩm thuộc danh mục WoS/Scopus.
Thực tế, tốc độ tăng số lượng công bố quốc tế của Việt Nam trong giai đoạn vừa qua nhờ những chính sách đầu tư, khuyến khích của nhà nước và các trường. Quan trọng hơn là sự đóng góp của đội ngũ đông đảo các nhà khoa học, giảng viên đại học.
Bộ GD&ĐT ghi nhận và đánh giá cao những ý kiến tâm huyết, thẳng thắn, đa chiều và trách nhiệm của các nhà khoa học, nhà quản lý.
Hiện Bộ đã tổng hợp và phân tích những ý kiến đa chiều, đồng thời trao đổi trực tiếp với một số nhà khoa học, nhà quản lý. Trên cơ sở đó, Bộ sẽ nghiên cứu tiếp thu theo phù hợp, nhất là những giải pháp, sáng kiến hay để triển khai hiệu quả quy chế 18.
Bộ GD&ĐT cũng sẽ nghiên cứu đẩy nhanh kế hoạch tổ chức xây dựng các chuẩn chương trình đào tạo cho các lĩnh vực ở trình độ tiến sĩ.
Bình luận