Nguyên nhân gây ung thư và các yếu tố làm tăng nguy cơ mắc bệnh

Bác sĩ Dương Ngọc Vân, Bệnh viện Đa khoa Medlatec cho biết, ung thư là căn bệnh được đặc trưng bởi sự phát triển bất thường của một số tế bào. Chúng sinh sôi nảy nở một cách bất thường trong cơ thể, xâm lấn các mô và phá vỡ một số chức năng sinh học.

Rất khó xác định rõ nguyên nhân gây ra bệnh ung thư và không phải tất cả các ca bệnh ung thư đều bị ảnh hưởng bởi các yếu tố nguy cơ giống nhau. Nhìn chung, các nhà nghiên cứu cố gắng xác định một số yếu tố thường làm tăng nguy cơ mắc ung thư. Các yếu tố rủi ro này được chia thành hai nhóm: nhóm chủ quan, có thể phòng tránh được (liên quan đến hành vi hoặc lối sống) và nhóm khách quan, không thể phòng tránh được (liên quan đến tuổi tác, giới tính, di truyền).

Lý do khách quan làm tăng nguy cơ ung thư

Nghiên cứu cho thấy tỷ lệ người lớn tuổi mắc ung thư cao hơn người trẻ. Khi độ tuổi càng cao, quá trình lão hóa diễn ra, dẫn đến các cơ chế sinh sản của tế bào ngày càng kém hiệu quả hơn, điều này làm tăng khả năng phát triển ung thư.

Ung thư vú, ung thư đại tràng, ung thư dạ dày… là những bệnh ung thư liên quan đến di truyền. Những gia đình có tiền sử mắc các bệnh ung thư này cần được thực hiện tầm soát sớm để kịp thời phát hiện bệnh và đưa ra phương án chữa trị hiệu quả.

Lý do chủ quan làm tăng nguy cơ ung thư

Phần lớn bệnh ung thư liên quan đến các yếu tố như chế độ ăn uống, sự tiếp xúc với thuốc lá hoặc các chất độc hại khác. Những yếu tố này có thể thay đổi và cải thiện được.

Hút thuốc lá 

Ung thư phổi là loại ung thư do hút thuốc gây ra. Các nghiên cứu dịch tễ học chỉ ra rằng, người hút thuốc lá nguy cơ mắc ung thư thanh quản, hầu họng, miệng, mũi, thực quản, bàng quang, tụy, thận, dạ dày, gan... cao hơn.

Khi một điếu thuốc cháy, giải phóng khoảng 250 chất nguy hiểm, 70 loại trong số đó được biết là chất gây ung thư. Các hợp chất như một số kim loại nặng (asen, chì,...) đi vào máu qua phổi và sau đó gây ô nhiễm toàn bộ cơ thể.

Khi chúng xâm nhập vào một tế bào, có thể gây sửa đổi DNA, từ đó làm tăng nguy cơ đột biến gene. Một số có thể gây ung thư. Ngoài ra, bệnh nhân tiếp tục hút thuốc trong và sau khi điều trị sẽ có nguy cơ tái phát ung thư cao hơn, hoặc thậm chí mắc bệnh ung thư thứ hai.

Uống rượu

Rượu là nguyên nhân gây ra các tổn thương thúc đẩy sự phát triển của ung thư. Hai phân tử là ethanol và acetaldehyde (chất gây ung thư được chứng minh trong sự phân loại của Cơ quan Nghiên cứu Ung thư quốc tế).

Phân tử này được tạo ra khi uống đồ uống có cồn, sau đó với số lượng lớn được tích tụ trong gan và đi vào máu. Do đó, có tác dụng gây ung thư (thay đổi DNA của tế bào) trên màng nhầy của khoang miệng, thanh quản, hầu họng, thực quản.

Chế độ ăn uống không lành mạnh

Theo WHO, chế độ ăn uống không lành mạnh là nguyên nhân gây ra khoảng 30% ca ung thư ở phương Tây và 20% ở các nước đang phát triển.

Về chế độ ăn uống, ba yếu tố rủi ro quan trọng bao gồm: Thiếu trái cây và rau quả (dưới 300 g mỗi ngày), thiếu chất xơ (dưới 25 g mỗi ngày) và tiêu thụ quá nhiều thịt nguội và thịt chế biến sẵn. Kết hợp với lối sống ít vận động, điều này làm tăng tỷ lệ mắc bệnh ung thư ruột kết, vú, tuyến tiền liệt và nội mạc tử cung.

Các yếu tố nguy cơ khác, có thể là nguyên nhân gây ra bệnh ung thư như nhiễm virus và vi khuẩn; thực phẩm bị nhiễm thuốc trừ sâu còn sót lại; các bệnh viêm hoặc tự miễn dịch; phơi nhiễm nghề nghiệp; tiếp xúc với tia cực tím; bức xạ ion hóa; hoạt động thể chất không đủ.