Ngân hàng Nhà nước (NHNN) vừa có văn bản gửi đến các tổ chức tín dụng (TCTD), chi nhánh ngân hàng nước ngoài cảnh báo việc cho vay cầm cố sổ tiết kiệm không có phương án sử dụng vốn vay, khẳng định sẽ xử lý nghiêm các tổ chức tín dụng cố tình vi phạm các quy định này.
Nhân viên giao dịch tại một ngân hàng TMCP cho biết vay thế chấp sổ tiết kiệm khi cần tiền gấp là phương án được nhiều người dân lựa chọn.
Cẩn trọng với loại hình cầm cố cho vay bằng sổ tiết kiệm.
Chị Mai Anh (Tam Trinh, Hoàng Mai) chia sẻ, chị có 1 sổ tiết kiệm 800 triệu đồng, gửi thời hạn 1 năm, lãi suất 7%, còn 15 ngày nữa sổ đến hạn. Nhưng vì gia đình chị có việc gấp cần tiền, nên chị rất băn khoăn.
Nếu rút ra luôn thì chị chỉ được hưởng lãi suất không kỳ hạn, hơn 1 triệu đồng. Trong khi, nếu để đến đúng hạn, số tiền chị nhận được là 56 triệu đồng.
Chị Mai Anh được nhân viên ngân hàng tư vấn thế chấp sổ sẽ có lợi hơn rút trước thời hạn. Cụ thể, nếu chị cầm cố sổ, chị sẽ phải trả mức lãi suất 9%/năm, tức là chị vay 1 tháng sẽ mất 6 triệu đồng.
"Tôi thấy như vậy rất hợp lý, nếu tôi rút tiền lúc này, tôi sẽ mất hơn 54 triệu đồng. Nhưng nếu cầm cố sổ, tôi chỉ mất 6 triệu đồng và đến hạn rút sổ thu về 50 triệu đồng", chị Mai Anh cho hay.
Ở nhiều ngân hàng, việc nhân viên chủ động đề nghị người gửi tiền cầm cố sổ tiết kiệm để vay là khá phổ biến. Việc cầm cố sổ tiết kiệm ở một số ngân hàng còn cho khách hàng sử dụng online một cách dễ dàng dưới hình thức đăng ký vay thấu chi mà không quan tâm đến việc khách hàng sẽ sử dụng số tiền vay đó để làm gì.
Tuy nhiên, thông thường việc cho vay bằng cầm cố sổ tiết kiệm này, ngân hàng sẽ không xác minh mục đích khoản vay vốn của khách hàng. Điều này vi phạm quy định tại Thông tư 39 của NHNN về điều kiện vay vốn.
Vì thời gian vay của hình thức này thường ngắn, khách hàng lại ngại các vấn đề phức tạp, họ vay chủ yếu cho nhu cầu vốn đột xuất, vay tiêu dùng nên rất khó chứng minh mục đích sử dụng vốn. Nếu NHNN bắt buộc người vay phải chứng minh mục đích mới được giải ngân sẽ gây khó cho khách vừa khó cho cả NH trong việc huy động vốn trung - dài hạn.
Vì vậy, ngân hàng cũng thường dễ dãi cho qua vì muốn giữ khách hàng và cùng có quan điểm rằng sản phẩm này không có tính rủi ro.
Sẽ không có gì đáng nói nhiều nếu sản phẩm cho vay cầm cố sổ tiết kiệm chỉ phục vụ những nhu cầu phát sinh của khách hàng như trên. Tuy nhiên, không ít ý kiến chỉ ra rằng vẫn có thể xảy ra một số rủi ro.
Thực tế, đã từng xảy ra những vi phạm về việc cho vay cầm cố sổ tiết kiệm gây thiệt hại cho ngân hàng. Trong đó có vi phạm do một số khách hàng có sự móc nối với chính nhân viên ngân hàng liên tiếp quay vòng dòng tiền gửi – vay cầm cố sổ tiết kiệm để hưởng chênh lệch lãi suất.
Bên cạnh đó, có trường hợp tiền gửi tiết kiệm của người này nhưng do người khác đứng tên hộ như con cái đứng tên giúp bố mẹ, cá nhân đại diện cho công ty, gửi tiết kiệm sở hữu chung của nhiều người… Khi người đứng tên cầm sổ tiết kiệm thế chấp xảy ra việc tranh chấp, ngân hàng vẫn phải liên đới. Thậm chí, tiền gửi tiết kiệm do phạm tội mà có, nếu cơ quan điều tra thu hồi tài sản, ngân hàng sẽ không thể tất toán được.
Luật sư Trương Thanh Đức, Chủ tịch HĐTV công ty Luật Basico, cho biết, việc cầm cố sổ tiết kiệm cho vay sẽ nảy sinh 2 vấn đề.
Thứ nhất, nếu khoản tiền gửi tiết kiệm có nguồn gốc bất hợp pháp thì sẽ rủi ro cho ngân hàng, vì nếu Nhà nước tịch thu thì ngân hàng sẽ không thể tất toán được.
Thứ hai là hiện nay nhiều ngân hàng lợi dụng sản phẩm này để đẩy tăng trưởng tín dụng, nhất là thời điểm chuẩn bị chốt số liệu. Chiêu này được không ít ngân hàng áp dụng, nhất là từ khi Ngân hàng Nhà nước (NHNN) áp dụng chính sách giao chỉ tiêu tăng trưởng tín dụng phù hợp cho từng ngân hàng.
Còn theo TS Cấn Văn Lực, hình thức cho vay này chiếm dư nợ không quá lớn và nhiều ngân hàng cũng khống chế tỷ lệ cho vay. Tuy vậy, có thể thấy động thái nhắc nhở của NHNN là cần thiết để dòng chảy tín dụng được kiểm soát tốt hơn.
Bình luận